سرای مشیر ، بازاری قدیمی در دل شیراز است كه به سرای گلشن نیز معروف می باشد . این بازار از آثار دوره قاجاریه است كه در انتهای جنوبی بازار وكیل در گوشه شرقی آن قرار گرفته است. این سرا كه دارای طرح و نقشه ای دایره ای (هشت گوش) است، توسط میرزا ابوالحسن خان مشیرالملك احداث شده است.
شیراز شهری تاریخی و بدون شك یكی از پر گردشگر ترین شهرهای ایران است، شهری كه آثار گردشگری زیادی را در خود جای داده و از دیدنی ترین مقاصد گردشگری ایران است. سرای مشیر بازاری معروف و كهن در شیراز است كه نه تنها محلی برای خرید و فروش به شمار می رود بلكه با معماری جذاب و خیره كننده و البته قدمت طولانی اش اثری تاریخی ست. در بازدید از این بازار با قرار گرفتن در فضا و حال و هوای بازارهای قدیمی، فرهنگ باستانی و تاریخی ایران را به خوبی درك می كنید. بازارهای تاریخی با ویژگی های خاص معماری شان گوشه ای از روزمرگی های مردمان زمان خود را به تصویر می كشند و بازدید از آن ها شما را با فرهنگ روزگار قدیم آشنا می كند.
اگر برای بار اول گذرتان به آنجا بیفتد شاید نتوانید بین سرای مشیر وبازار وكیل تفكیكی قائل شوید اما چیزی كه باعث تمایز این دو بازار از هم می شود حیاطی در وسط بنای هشتی است به طوری كه حوضی بزرگ در وسط حیاط و درختان نارنج در اطراف جذابیت آن را دو چندان كرده است. مدتی در این حیاط بنشینید و از تماشای درختان نارنج و رفت و آمد اطراف لذت ببرند.
معماری سرای مشیر
سر در ورودی سرای مشیر، دارای دو طبقه كاشی كاری شده است كه چند لچكی نیز در آن قرار دارد. در بالای آن نیز، به جهت نورگیری حجره های طبقه دوم سرا، پنجره ای مشبك از آجر قرار گرفته است.رخ بام نیز از قطعات سنگ یكپارچه تهیه شده است.
در دو طرف نمای سردر ورودی، دو اسپره كاشی كاری شده وجود دارد و بالاتر از آن، مقرنس هایی از كاشی قرار گرفته است. در زیر آن كتیبه ای كاشی كاری شده با زمینه لاجوردی و خط نستعلیق عبارت سرای گلشن بنای مرحمت پناه حاجی میرزا ابوالحسن خان مشیرالملك شیرازی را نشان می دهد. در پایین كتیبه، دو سنگ مرمری قرار گرفته كه بر روی آنها در سه سطر عبارتی در بیان اهداف تأسیس سرا، حجاری شده است و در پایان نیز تاریخ ۱۲۸۲ ه.ق قید شده است. در دو طرف این دو سنگ، دو حاشیه كاشی كاری مزین به شاخ و گل و برگ، قرار گرفته است. دو پله از دو تخته سنگ یك پارچه، در ورودی این سرا به سوی دالان ورودی قرار دارد. در عرق چین سقف دالان ورودی ترنج هایی بر وری قطعات كاشی كاری وجود دارد.
سرای مشیر دارای دو طبقه است كه كف پوش طبقه اول از قلوه سنگ و طبقه دوم سنگ و آجر است. در هر طبقه حجره هایی وجود دارد و در جلو حجره ها، ایوانی قرار گرفته است. حجره های طبقه دوم یكتو هستند و مرزهای لچكی های آن كاشی كاری شده است. حجره های طبقه یا اشكوب اول، تودرتو می باشد و به وسیله راهرویی به حیاط متصل می شوند. این حجره ها دارای درهای چوبی منبت و مشبكی هستند كه از چوب ساج ساخته شده اند. سه رشته پلكان در سه ضلع مختلف طبقه اول را به طبقه دوم متصل می كند. طبقه یا اشكوب دوم در لبه ایوان دارای فخرمدین است. این بنا خود به شكل هشت ضلعی است كه اتاق ها در هشت ضلع آن قرار گرفته است.
سرای مشیر
در وسط حیاط نیز حوض بزرگ هشت ضلعی ای قرار دارد كه لبه و پاشویه آن از سنگ های مختلف یكپارچه ساخته شده است و در آن سه فواره وجود دارد. در چهار طرف این حوض، باغچه هایی قرار گرفته است و در آن درخت نارنج پرورش یافته است. كف پوش سرای مشیر، قطعات كوچك سنگ است. در ضلع شمالی این سرا، در فضای بسته هشت ضلعی، ساختمان هایی قرار گرفته كه دارای سقف مرتفعی است كه كاشی كاری و مقرنس كاری شده است. در وسط گنبد آن نیز، بادگیری وجود دارد كه در دهانه آن اشعاری مشتمل بر نام چهارده امام، با خط نستعلیق بر روی كاشی نگاشته شده است. این ساختمان مدتی در اختیار سازمان جلب سیاحان فارس قرار گرفت. آنها نیز در این محل . در ضلع جنوبی حیاط نیز تالار و اتاق هایی در بخش های بالا و پایین قرار دارد.
در ضلع شرقی و غربی حیاط، مغازه ها و راهروهایی وجود دارد كه در مغازه ها همگی ارسی های چوبی است كه با شیشه های رنگی تزیین شده است.معماری این بنا، برگرفته از معماری كاروانسراهای صفوی است.سازمان میراث فرهنگی، این بنا را در سال ۱۳۴۷ ه.ش . با شماره ۴۲۴ به ثبت تاریخی رسانید .جایی كه روزانه پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است. این بنا امروزه به محلی تبدیل شده تا بخشی از صنایع دستی استان فارس در آن به نمایش درآید. در محوطه سرای مشیر ۱۰ فروشگاه متعلق به میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری برای حمایت از تولید كنندگان و صنعتگران صنایع دستی قرار داده شده تا محلی برای عرضه تولیدات صنعتگران استان فارس باشد. در سرای مشیر بیش از ۶۰ رشته تولیدات صنایع دستی را می توان ملاحظه كرد.
مرمت و بازسازی
سرای مشیر چند سال بعد از ساخت و در سال ۱۳۴۸ مرمت و بازسازی شد تا زیبایی های معماری آن دوباره به همان شكوه سابق برگردد. در زمان مرمت حوضچه ای كه در وسط بازار بود به شكل چایخانه در آمد و اتاق های بازار هم به جایی برای نمایش هنرهای دستی تبدیل شدند. در سردر ورودی بازار مشیر كتیبه ای به چشم می خورد كه در رمضان سال ۱۲۸۸ هجری قمری ثبت شده و طبق ان این مجموعه وقف امام پنج شیعیان شده است.
بازار صنایع دستی
مغازه هایی كه در این مجموعه است متعلق به سازمان حج و اوقاف هستند و به مغازه داران اجاره می شوند. یكی از ویژگی های منحصربفرد این بنا سقف حجره های آن است كه به فرم طاق ضربی با الوار درست شده اند. اگر خیال دارید كه در سفر به شیراز صنایع دستی تهیه كنید كافیست سری به سرای مشیر بزنید و خیالتان راحت باشد كه حتما جیزی باب میل را پیدا می كنید. سرای مشیر بدون شك یكی از بهترین جاها برای خرید صنایع دستی است كه با توجه به ویژگی های تاریخی اش ارزش زیادی برای گردشگران دارد. حتی اگر نمی خواهید خرید كنید و یا به تماشای معماری تاریخی این محل هم علاقه ای ندارید باز هم به سرای مشیر بروید چون كافیست در كنار حوضچه بنشینید و از خنكای آب و تماشای اطراف لذت ببرید.
نحوه دسترسی
آدرس : شیراز، تقاطع خیابان لطفعلی خان زند و طالقانی، به سمت بازار وكیل شیراز
