قلعه تاریخی و با صلابت فلك الافلاك كه همچون نگینی بر تارك گردشگری لرستان می درخشد برای ثبت جهانی نیازمند آزادسازی محوطه است، اقدامی كه از مدت ها پیش آغاز شده اما به دلیل گیرو دارهایی كه در مراودات مالی آن رخ داده همچنان از جهانی شدن بازمانده است.
به گزارش ایرنا، قلعه باستانی فلك الافلاك یك بنای عظیم آجری ساخته دوره ساسانی از شاخص ترین آثار تاریخی ایران و جهان بوده كه بر روی تپه ای باستانی در مركز شهر خرم آباد استوار شده است.
زیبایی و معماری شگفت انگیز این قلعه موجب شده كه از سوی بسیاری از كارشناسان به عنوان یكی از شاهكارهای مهندسی و معماری دنیا لقب گیرد.
این قلعه به لحاظ موقعیت استراتژیك خود در قرن چهارم هجری قمری به عنوان مقر حكومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه درآمد و از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر جدید خرم آباد این قلعه نیز به نام خرم‌آباد معروف شد و احتمال می رود نام فلك الافلاك در دوره قاجار به آن اطلاق شده است.
این بنای كم نظیر مربوط به دوره ساسانی است و به شماره ۸۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
از دهه های گذشته دغدغه های بسیاری برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند عنوان شده كه متاسفانه تاكنون برطرف نشده و شاهكار معماری جهان همچنان در فهرست ثبت موقت جهانی قرار دارد.
سایت هایی كه در این فهرست میراث جهانی یونسكو قرار می گیرند براساس كنوانسیون حفاظت از میراث جهانی فرهنگی و طبیعی متعلق به تمام انسان های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، محسوب می شوند و دولت ها موظف به حفظ و نگهداری این آثار هستند.
حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاكمیت كشور مربوطه، به عهده تمام كشورهای عضو خواهد بود كه به همین دلیل ثبت فلك الافلاك در این فهرست، بسیار ارزشمند است.
هر مكان دستكم باید یكی از معیارهای فرهنگی یا طبیعی را برای ثبت در میراث جهانی داشته باشد كه معیارهای فرهنگی عبارت می شود از اینكه مكان مورد نظر باید نشان دهنده یك شاهكار از نبوغ و خلاقیت انسانی، نشان دهنده تبادل ارزش های بشری در یك بازه زمانی در یك منطقه فرهنگی از لحاظ پیشرفت در معماری یا فناوری، برنامه ریزی شهری یا طراحی چشم انداز، گواهی بی همتا یا دستكم استثنایی بر یك سنت فرهنگی یا تمدن زنده یا از میان رفته باشد.
همچنین این اثر باید نمونه ای برجسته در معماری یا تكنولوژی باشد كه مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد.
با توجه به این تفاسیر، فلك الافلاك قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی را دارد اما متاسفانه تاكنون از این فرصت طلایی محروم مانده و همچنان نامش در فهرست آثار جهانی نوشته نشده است.
طرحی كه مصوبه های مختلفی از جمله دستور رهبر معظم انقلاب در تاریخ ۱۳۷۰/۱۰/۱، صورتجلسه كمیته مشورتی ملی در ۱۳۸۰/۲/۲۲، مصوبه شورای ملی انقلاب فرهنگی در ۱۳۸۱/۷/۲، ابلاغ قانون مجلس شورای اسلامی در ۱۳۸۲/۱۰/۸ و سه مصوبه سفر هیات دولت را دارد چرا تاكنون اجرا نشده است؟
به نظر می رسد مهم ترین مانعی كه بر سر راه آن وجود داشته، عدم مدیریت یكپارچه حریم این اثر باستانی بود كه در همین راستا طی سال های گذشته تملك ساختمان های اطراف و حاشیه قلعه مورد توجه ویژه قرارگرفت و خریداری ساختمان های سپاه و ارتش از سوی سازمان میراث فرهنگی در سالیان گذشته در دستور كار قرار داشت كه به دلیل كمبود اعتبار تاكنون به طور كامل محقق نشده است.
مسئوولان ارشد استان طی ۲ تا سه سال اخیر اطمینان دادند به زودی حریم قلعه به طور كامل توسط میراث فرهنگی تملك می شود تا دغدغه تاریخ دوستان و فرهنگ نوازان لرستان به زودی پایان یابد چراكه در صورت تحقق این مهم، علاوه بر حفظ و صیانت جهانی از این اثر، توسعه گردشگری اقتصادی استان آغاز می شود.
از جمله موارد موثر برای ثبت آثاری نظیر قلعه فلك الافلاك خرم آباد در میراث جهانی، آزادسازی كامل حریم آن و پرهیز از ساخت و سازهای جدید در اطراف این بنا می باشد كه باعث خارج شدن همیشگی این اثر از آثار پیشنهاد شده كشورمان به یونسكو خواهد شد.
سال های گذشته این امر دچار یك حاشیه شد و انتشار خبری مبنی بر ساخت هتل توسط یك سرمایه گذار عرب تبار در بخش شمالی قلعه، نگرانی های بسیاری بین مردم ایجاد كرد اما استاندار وقت اعلام كرد این سرمایه گذار سربازخانه مربوط به دوران پهلوی اول را به هتل تبدیل می كند و قصد ایجاد ساختمان چند طبقه را در حریم قلعه ندارد.
البته برخی كارشناسان معتقدند همین امر نیز ثبت جهانی را به خطر می اندازد چراكه تبدیل سربازخانه با بیش از ۸۰ سال قدمت به هتل، به انجام تغییرات بسیاری در این بنای تاریخی منجر می شود كه مشمول ساخت و ساز جدید به منظور ایجاد سیستم های فاضلاب و آبرسانی خواهد شد و شرایط ثبت جهانی را از قلعه می گیرد .
مكاتبات آزادسازی قلعه فلك الافلاك مربوط به اوایل دهه ۷۰ است كه علاوه بر دستور مقام معظم رهبری مصوبه مجلس شورای اسلامی را نیز دارد و در سفر تمامی هیات دولت ها به استان نیز آزادسازی قلعه تصویب و مقرر شده اعتبارات ساماندهی این بنای تاریخی به صورت ملی پرداخت شود.
با پیگیری های انجام شده در سال گذشته، سند این قلعه تاریخی ابتدای امسال اخذ شد كه برای تسهیل در امور ساماندهی این اثر تاریخی به میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارائه می شود.
سید موسی خادمی استاندار لرستان سال گذشته گفت: منابع لازم برای آزادسازی قلعه فلك الافلاك تامین شده و تا مهرماه سال ۹۸ به طور كامل آزاد می شود.
اما به دلیل برخی پیچ و خم های مراودات مالی و مشكلات فرابورس، تاكنون پرداخت تمامی مطالبات سپاه حضرت ابوالفضل (ع) استان محقق نشده و به همین منظور امروز یكشنبه در جلسه ستاد اقتصاد مقاومتی استان برای این مهم تصمیم گیری شد.
ابلاغ اسناد خزانه و مشكل معاملات بانكی
مدیركل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان در این جلسه گفت:مجموع پیش بینی حجم سرمایه گذاری برای آزادسازی حریم قلعه ۱۰۳ میلیارد تومان بوده كه سالهای قبل چهار میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان آن پرداخت شده است.
سید امین قاسمی افزود: از سال ۹۶ تا كنون طی قراردادی با سپاه استان ۲۸ میلیارد تومان به این نهاد پرداخت شده و قرار بود قسط سوم تا سال ۹۷ پرداخت شود كه این قسط به مبلغ ۲۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان امسال در قالب اسناد خزانه تخصیص یافت.
وی ادامه داد:این اسناد طی سه مرحله تغییر و تعویض همچنان مشكل دارند و به دلیل مغایرت كد معاملات با شماره حساب اعلام شده، قابلیت نقد شدن ندارند.
وی گفت: سپاه استان نیز نماینده ای برای حل این مشكل معرفی كرده اما قانون بورس اجازه واریز مبلغ به این روش را نمی دهد و بر این اساس این مراحل باید در دفتر اسناد رسمی ثبت شود كه مشكلاتی در این راستا وجود دارد.
قاسمی تاكید كرد: چنانچه این مساله حل شود مشكلی برای تامین قسط سوم جهات آزادسازی حریم قلعه فلك الافلاك وجود ندارد.
استاندار لرستان نیز گفت: چنانچه سپاه استان نسبت به معرفی نماینده به میراث فرهنگی اقدام كرده، مشكلی وجود ندارد چراكه رابطه نماینده و سپاه بین خودشان مشخص شده است.
سیدموسی خادمی ضرورت طی مراحل ثبت اسناد رسمی را رد كرد و افزود: ذی حساب میراث فرهنگی، قانون بورس را تفسیر به رای كرده و تصمیم نهایی برای حل این مشكل در تهران گرفته خواهد شد.