مسجد اسماعیل بیگ بناب به فاصله كمی ازمسجد جامع بناب قرار گرفته است . پس از مساجد مهرآباد و میدان، یكی ازبناهای زیبا و مستحكم بناب به شمارمیرود . كه ازنقطه نظر ساختمان و همچنین ایوانی كه درجلوی شبستان آن ساخته شده، یكی از آثار جالب دوران صفوی است. ایوان تا آنجا كه ممكن بوده، پرشكوه و جالب بنا شده و چهار ستون چوبی آن دارای سرستون های زیبایی است. كه تا حدودی ایوان عالی قاپو و چهل ستون اصفهان را به خاطر می آورد. دیوارهای ایوان، تنها با آجرچینی ساده و خفته راسته تزیین گردیده است . دربالای در ورودی و طرفین آن، مجموعا پنج پنجره ارسی با شیشه های رنگین به چشم می خورد . این اثر در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۵۶، با شماره ثبت ۱۶۱۲ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است .
معماری بنا
نمای عمومی بنا آجری است. ایوان دیدنی و دل گشای آن دارای چهار ستون چوبی با سر ستونهای تزئین شده است كه قطاری از گوشواره های مقرنس كه از پایین به بالا تدریجا برحجم آنها اضافه می شود، با جلوه ای از رنگهای طلایی، نقره ای و سفید و لاجوردی، جذابیت ویژه ای به این ستونها می بخشد.ایوان تا آنجا كه ممكن بوده، پرشكوه و جالب بنا شده و چهار ستون چوبی آن دارای سرستون های زیبایی است كه تا حدودی ایوان عالی قاپو و چهل ستون اصفهان را به خاطر می آورد. دیوارهای ایوان، تنها با آجرچینی ساده و خفته راسته تزیین گردیده است. دربالای در ورودی و طرفین آن، مجموعا پنج پنجره ارسی با شیشه های رنگین به چشم می خورد.
پس از عبور از در چوبی ضلع شمالی بنا كه از طریق فضای ایوان صورت می گیرد، محوطه چهارگوشی كه به كفش كن تعلق دارد به وسیله نرده چوبین از شبستان جدا می گردد. در سمت غربی این قسمت راه پله ای وجود دارد كه ادامه آن به محل بالكن زنانه كه در امتداد قسمت غربی صحن ساخته شده است، منتهی می شود. در سمت راست پله بالكن و ابتدای ورودی دهلیز، فضایی برای آبدارخانه و پذیرایی اختصاص داده شده است. صحن بنا را در هنگام روز تعداد زیادی پنجره یا شیشه رنگارنگ غرق در نور نموده و شب هنگام نیز چراغهای شیشه ای بالای سر، آویزان شده، مه غلیظ حاصل از روشنایی ملایم سرخ فام را پراكنده می سازد.
تزئینات بنا
این فروغ از فضای مسجد بسان ستارگان درخشانی است كه به حضور حاكمیت ذات بی همتا در جهان خاكی گواهی می دهد. نیاز روشنایی صحن از طریق روزنه ها و پنجره های متعدد كه در جهات مختلف جای دارند، با دقت و مطالعه خاصی تأمین شده است.
شبستان مسجد دارای هشت ستون چوبی با سرستون های مقرنس زیبا و پایه ستون های سنگی است كه سقف چوبی برروی آنها استوار شده است . فضای شبستان دركل ساده و تنها نمود تزیینی آن، شبكه بندی های پنجره و شیشه های رنگی آنها ست. كه به هنگام تابش آفتاب، به فضای داخل مسجد جلوه ای خاص می بخشد . مصالح اصلی مسجد را سنگ وآجر و چوب تشكیل می دهد. پیكره چوبی درون بنا از بهترین نوع چوب آرایش گرفته، هنوز در كمال نیرومندی و اقتدار پا برجاست. دست روزگار نتوانسته هیكل تنومند و چهره جذاب آن را فرسوده كند.
نحوه دسترسی
آدرس : استان آذربایجان غربی، بناب، خیابان بهشتی، پشت آموزش و پرورش بناب
