قلعه خاكی فهرج ، از جاذبه های گردشگری شهرستان فهرج می باشد . قلعه خاكی فهرج از آثار تاریخی استان كرمان و شهرستان فهرج است. طبق شواهد موجود احتمال می رود كه قلعه خاكی فهرج پیش از دوره ساسانی احداث شده و در دوره ساسانی نیز مورد استفاده بوده است. اما مطالعات كاملی در این مورد انجام نشده است. قلعه تاریخی فهرج در ۴ طبقه احداث شده و برغم آنكه بخشی از این قلعه دستكند است، هنوز در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده و هیچ كاوش باستان شناسی در آن صورت نگرفته است.
قلعه خاكی فهرج كه در بافت كنونی شهر فهرج، در فاصله اندكی از رودخانه فهرج و جاده بم- زاهدان و در دشت حاشیه كویر لوت قرار گرفته است، بر صخره ای رسوبی (كلوت) و مكعب شكل بنا شده است و ارتفاع آن از سطح زمین ۸ متر است. مصالح ساخت قلعه فهرج خشت و چینه است و به همین دلیل بقایای اندكی از معماری قلعه برجای مانده است. قلعه تاریخی فهرج چهارگوش است كه احتمال داده می شود چهار برج در گوشه ها و احتمالا برج هایی در هر سوی ضلع قلعه ساخته شده باشد. تشخیص نقشه فضاهای موجود در سطح قلعه به طور كامل ممكن نیست، چون سالم ترین بخش از حصار قلعه تنها در ضلع شرقی قلعه باقی مانده كه شامل بقایای حصار، یك برج مدور و تعدادی تیركش است. در ضلع شمالی و غربی قلعه نیز تنها بخشی از بقایای فضاهای قلعه باقی است. در گوشه جنوب غرب قلعه فهرج نیز بقایای یك برج مدور و تو خالی با پایه مكعب مشاهده می شود. قلعه فهرج از خشت هایی ساخته شده كه ابعاد آ‌نها در برخی نقاط ۲۵ تا ۴۳ سانتیمتر مربع است. قلعه خاكی فهرج یك چاه عمیق نیز دارد كه در بخش شمالی قلعه حفر شده است. این قلعه تاریخی در شهرستان فهرج به دلیل بی توجهی به حفاظت از آن در طول سال های گذشته تا به امروز، چنان تخریب شده كه تشخیص ورودی قلعه با توجه به بقایای معماری برجای مانده از آن به سهولت امكانپذیر نیست.
در شمال قلعه و حد فاصل رودخانه فهرج و صخره قلعه خاكی، نخلستان گسترده ای وجود دارد. به گفته اهالی در گذشته در باغ های فهرج انار و مركبات كشت می شد و اكنون فضای باغ های فهرج به نخلستان تبدیل شده است. یك رشته قنات نیز از دامنه شمالی صخره ای كه قلعه بر آن برپا شده است می گذشته است. مظهر قنات پای تپه قلعه و شمال آن هم اكنون خشك است. در غرب قلعه نیز گورستان شهر قرار دارد.
اطراف قلعه فهرج خندقی وجود داشت كه آن نیز اكنون پر شده و تنها در ضلع غربی قلعه بقایای این خندق مشاهده می شود. آثار كاوش های غیرمجاز به صورت گودال به وفور در سطح قلعه مشاهده می شود. نكته جالبی كه در برسی ها بدست آمده آن است كه فضایی كه امروز قلعه فهرج نامیده می شود، بخش مركزی قلعه ای وسیع تر است كه آثاری از آن در میان بقایای بنگاه قاجاری و در سمت جنوب كوچه خاكی مجاور قلعه دیده می شود.
دستكند های تاریخی قلعه
دورتا دور دامنه صخره ای كه قلعه بر آن ساخته شده، تعداد زیادی زاغه دستكند در ابعاد متفاوت احداث شده است. در برخی قسمت ها زاغه ها به پله ای حفر شده اند و برخی زاغه ها نیز علاوه بر ورودی دارای پنجره هستند. داخل برخی زاغه ها كاملا ساده است اما برخی دیگر از زاغه های مهمترین قلعه شهرستان فهرج دارای طاقچه است. حالا اما برخی زاغه های قلعه كه در سطح پایین تر حفر شده اند، به خصوص زاغه های جنوبی صخره كه در مجاورت جاده خاكی روستا واقع شده با خاك و زباله پر شده اند. در پای صخره و شرق آن بقایای بنگاهی از دوره قاجار و پهلوی مشاهده شده و به نظر می رسد این قلعه همزمان با بنگاه نیز مورد استفاده قرار گرفته و برخی از فضاهای موجود در سطح قلعه همزمان با بنگاه ساخته شده اند. بخشی از بنگاه در شرق قلعه نیز توسط اهالی بازسازی شده كه آیین های محرم در آن برپا می شود.
جاذبه های گردشگری نزدیك
قلعه خاكی فهرج درست در نقطه ای برپا شده است كه شمال شرق آن، «قلعه سنگ» قرار دارد و در شمال آن، تل موسوم به «عدسی» واقع شده و قلعه خاكی بر هر دو اثر اشراف دارد.
