ریپورتاژ آگهی
قلعه برج معاذ فهرج

قلعه برج معاذ فهرج

قلعه برج معاذ فهرج در هشت كیلومتری شهر فهرج و در قسمت جنوب غربی روستای برج معاذ واقع شده است .این قلعه یكی از جاذبه های گردشگری استان كرمان محسوب می ‌شود.
  • 1401/01/07
  • استان : کرمان
  • شهر : فهرج
  • دسته : قلعه های باستانی ایران
آدرس : هشت كیلومتری شهر فهرج و در قسمت جنوب غربی روستای برج معاذ
تلفن : 66059000-021

قلعه برج معاذ فهرج در هشت كیلومتری شهر فهرج و در قسمت جنوب غربی روستای برج معاذ واقع شده است .این قلعه یكی از جاذبه های گردشگری استان كرمان محسوب می ‌شود. این روستا جاذبه های گردشگری متعددی دارد و مورد توجه گردشگران است.قلعه برج معاذ فهرج در قرون متاخر اسلامی و از دوره صفویه به بعد بنا شد و یك قلعه روستا بود ولی پس از اصلاحات ارضی در سال ۱۳۴۲، قلعه برج معاذ فهرج از سكنه خالی شد و از آن پس تبدیل به بنای متروكه شد. قلعه برج معاذ دارای ۶ برج است و قسمت‌ های بیرونی مرتبط با قلعه نیز دارای نخلستان بود. همچنین یك آب انبار دو طبقه نیز در وسط قلعه برج معاذ وجود دارد كه ساكنان قلعه آب قنات را از بیرون برج معاذ در مركز قلعه ذخیره می ‌كردند. به دلیل وجود برخی دستكند ها در كلوت ‌های اطراف قلعه احتمال آنكه این قلعه بعدها بر این دستكند ها احداث شده باشد وجود دارد و وجود همین دستكند ها نیز احتمال تعلق محوطه قلعه برج معاذ فهرج به دوره های تاریخی قبل از صفوی را مطرح می‌ كند.

قلعه برج معاذ فهرج-6rsofycWns

معماری بنا

این قلعه در ابعاد ۶۰ در ۸۵ متر و مساحتی بیش از ۵۰۰۰ متر مربع در جنوب غربی روستای برج معاذ واقع شده‌ است. دور تا دور قلعه اتاق ‌هایی قرار دارد كه جهت سكونت اهالی قلعه بوده‌ است. تعداد این اتاق هادر ضلع شمال و جنوب هر كدام ۱۵ اتاق و در اضلاع شرقی و غربی هر كدام، ۱۱ اتاق است. اتاق ‌های ضلع شمالی بیشتر جهت استفاده به عنوان اصطبل حیوانات و نگهداری و ذخیره علوفه بوده و مساحت هر اتاق این قلعه ۱۲ متر مربع و ارتفاع آن ۳ متر می ‌باشد. ارتفاع دیوار دور قلعه از سطح زمین ۵ متر و پهنای آن ۱ متر و ۲۰ سانتی‌ متر می ‌باشد. در اطراف قلعه ۶ برجك به ارتفاع ۸ متر وجود دارد كه جهت دیده ‌بانی استفاده می ‌شده‌ اند. ۴ برجك در چهار گوشه قلعه و دو برجك دیگر در میانه دیوارهای شمالی و جنوبی قرار دارند. هر یك از دیوارهای شمالی و جنوبی شامل ۱۰۴ كنگره و دیوار شرقی شامل ۷۶ كنگره می ‌باشد. در كنار هر كنگره دو نوع منفذ دیده ‌بانی وجود دارد. منفذ های نزدیك بینی و منفذ های دوربینی كه به ازای هر كنگره ۲ منفذ كوچك نزدیك بین و یك منفذ دور بین قرار دارد. در ضلع غربی و میانه دیوار در طبقه دوم ساختمان اعیان ‌نشین قلعه (سردر) قرار دارد. این ساختمان شامل ۲ اتاق شرقی به سمت قلعه و ۳ اتاق غربی می‌ باشد و مساحت آن بیش از ۱۳۰ متر مربع است. این ساختمان توسط ۸ پله به پشت بام راه دارد كه ارتفاع آن از سطح زمین ۱۰ متر است. همانطور كه قید شد در قسمت درونی قلعه نیز اتاق‌ های محقری وجود دارد كه جهت سكونت قشر ضعیف استفاده می ‌شده است. آب انبار این قلعه درست در مركز و در ۲ طبقه قرار دارد كه جهت ذخیره آب آشامیدنی ساكنین بوده است. در قسمت شمالی و بیرون از قلعه عمارتی بنا شده كه از آن جهت طباخی و آشپزی استفاده می‌ شده و در واقع آشپزخانه قلعه برج معاذ بوده ‌است.

 

قلعه برج معاذ فهرج-uDpUfzkf3V

جاهای دیدنی روستا

كلوتك ‌ها

در قسمت شمالی برج معاذ و در كنار حوض انبار (محل ذخیره آب برای ۱۶ روستا از توابع برج معاذ) كه بر روی افراز (گسل) برج معاذ قرار دارد كلوتك‌ های بسیار زیبا و دیدنی وجود دارد كه همواره مورد توجه گردشگران و مستند سازان است.

جنگلهای كهور

در قسمت شمالی و غربی قلعه برج معاذ بعد از نخلستان‌ های تقریباً خشك شده برج معاذ منطقه وسیعی از جنگل ‌های گز و كهور قرار دارد. این جنگل جزء معدود جنگل ‌های كهوری است كه بستر آن پوشیده شده از شن‌ های روان است. این جنگل طرفداران زیادی برای انجام مسابقات موتور سواری در بین جوانان منطقه دارد.

نپكا (گلدان ‌های طبیعی)

وجود شن در بستر جنگلهای كهور برج معاذ كه خود باعث منحصر به فرد شدن این این جنگلهاست، باعث شده تا با روی هم انباشتن و ایجاد تلهایی بزرگ در اطراف و زیر بخشی از گزها و كهورها، نوعی گلدان به صورت یك تل شنی كه در بالای آن یك گیاه قرار دارد دیده شود كه نمای زیبا و منحصر به فرد را ایجاد می‌ كند.

تپه‌ های شن

بعد از جنگل ‌های كهور و در قسمت شمالی افراز (گسل) برج معاذ تپه های شنی وسیع و بلندی وجود دارد كه طول سال محل تفریح مردم منطقه است. در دامنه این تپه ‌ها درختان كنار (سدر) بی شماری وجود دارد. در این دامنه‌ ها به كشت گندم و جو پرداخته می‌ شود. در دامنه شرقی این تبه ‌ها نخلستان‌ های آباد و بر رونقی وجود دارد. این تپه‌ها طرفداران زیادی برای مسابقات موتور سواری در بین جوانان منطقه خصوصاً در روزهای بارانی دارد. در روزهای بارانی خصوصاً در زمستان جمعیت بسیار زیادی در این منطقه روز خود را در كنار خانواده با شادی سپری می ‌كنند. این تبه‌ ها در ایام نوروز از مهم‌ ترین نقاط گردشگری برج معاذ محسوب می ‌شود.

آبراهه ‌ها

وجود افراز یا همان گسل برج معاذ سبب شده تا آب ‌های حاصل از بارش باران در یكجا جمع نشوند به پایین این افراز سرازیر شوند. این سرریز و راه افتادن آب در طول زمان باعث شده تا آبراهه ‌های بسیاری بر روی افراز برج معاذ ایجاد شود كه از بایین افراز نمایی بسار زیبا و دیدی دارد. عمق این آبراهه‌ ها به چهار متر هم می‌ رسد. تعدادی از این آبراهه‌ ها كه نزدیك كلوت ‌ها و حوض انبار قرار دارند در اثر فرسایش فرو ریخته و با هم یكی شده شكل یك دره به خود گرفته ‌اند. وجود حوض انبار در نزدیكی این آبراهه بزرگ رطوبت حاصل از آب ذخیره در حوض انبار ایجاد نیزارهایی در بالا و ورودی این آبراهه كرده‌ است.

مقبره بی بی گلپر

این مقبره بر روی افراز (گسل) برج معاذ قرار دارد. بی بی گل پر زن پارسا و نیكو كاری بوده كه در گذشته در برج معاذ زندگی می‌ كرد. یك كهور و یك نوع درخت عجیب با گلهایی مانند شكوفه‌ های انار كنار این مقبره قرار دارند. در واقع این مقبره زیر این درختان است. به گفته مردم برج معاذ گل ‌های این درخت در شب‌ های جمعه درخشش خاصی دارند و پر رنگ تر از بقیه اوقات هستند. این درخت در تمامی روزهای سال حتی در زمستان نیز گل می ‌دهد. در كنار این مقبره یك كلوتك نیز قرار دارد كه باعث می ‌شود این مقبره از دور حتی از پایین افراز هم دیده نشود. كنار این مقبره چاه ‌های عمیقی وجود دارد كه مربوط به قناتی معروف به قنات شریك آباد هستند. در باورهای عامیانه آب یكی از این چاه ‌ها كه عمیق‌ تر از بقیه است مریضی ‌ها را شفا می ‌دهد. هرچند این باور كاملاً كم رنگ شده ‌است.

پیست شتر سواری

در پایین افراز برج معاذ و بعد از باغات و نخلستان ‌ها دشت وسیعی وجود دارد. در این دشت یك پیست شتر سواری برای برگزاری مسابقات شهرستانی و استانی ساخته شده‌ است. این مسابقات هر چند ماه یك بار برگزار می ‌شود.

محله متروكه برزنگ

در قسمت شرقی برج معاذ و در دامنه گسل برج معاذ محله ای متروكه و با خانه ‌هایی خشت و گلی به نام برزنگ وجود دارد. نحوه قرارگیری این خانه‌ های خشت و گلی بر روی گسل به صورت پلكانی است. این محله در سالیانی نه چندان دور محل سكونت مهاجرانی بوده كه از استان همجوار یعنی سیستان و بلوچستان به این منطقه نقل مكان كرده ‌اند. ساكنین این محله در حال حاضر به شهر فهرج نقل مكان كرده و سكونت كرده‌ اند. درورودی این محله مسجدی كوچك و خشت و گلی و در مسیری میدان شكل قرار گرفته‌ است. هم اكنون از این محله برای گردش و تفریح استفاده می‌ شود. همچنین باغات مركبات و خرمای این محله همچنان پا برجا هستند.

قبرستان باستانی

قبرستان باستانی  در دامنه گسل برج معاذ و كمی آنسو تر از مقبره بی بی گلپر قرار دارد. قبرستانی كه تقریباً نابود شده و اثر زیادی از قبرهایش وجود ندارد. فاصله این قبرستان تا قبرستان فعلی برج معاذ چیزی حدود ۵۰۰ متر است. تنها چیزی كه از قدمت این قبرستان میدانیم این است كه بسیار قدیمی و تاریخی است. قبرستان دیگری در برج معاذ قرار دارد كه قبل از قبرستان فعلی استفاده میشده‌ است. در حال حاضر دبیرستان توحید بر روی این قبرستان ساخته شده‌ است.

قلعه برج معاذ فهرج-QNqzCwcX4B