مدیركل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان با اشاره به آغاز مطالعات به منظور مرمت اصولی برج گنبد قابوس، گفت: در بررسی‌های اولیه مشخص شد آجرهایی كه در این بنا بكار رفته از پیچیدگی‌های معماری خاصی برخوردار است كه این سطح از دانش و مهارت در ۱۰۰۰ سال قبل موضوع عجیبی است.برج قابوس، بلندترین برج آجری جهان است كه در سده چهارم هجری قمری در زمان سلطنت شمس‌المعالی قابوس بن وشمگیر در شهر جرجان بنا شد. این برج، در تیرماه سال ۱۳۹۱ در فهرست آثار یونسكو به‌عنوان اثر جهانی ثبت شده است.
ارتفاع ساختمان برج قابوس ۵۵ متر است كه با احتساب بلندی ۱۵ متری تپه، پای بست آن به ۷۰ متر می‌رسد. این بنا با نقشه ستاره‌ای شكل و گنبد مخروطی به ارتفاع ۱۸ متر است و بر روی بدنه آن ۱۰ ترك دارد و راس هر ترك نیز ۱.۶۰ متر و قاعده آن نیز ۱.۴ متر از هم فاصله دارد و محیط اصلی گنبد نیز ۳۰ متر است.
در بدنه شرقی روزنه‌ای تعبیه شده كه ارتفاع آن یك متر و نود سانتیمتر است. عرض روزنه در قسمت بالا ۷۳ و در وسط ۷۵ و در پایین ۸۰ است. در ضلع جنوبی آن یك ورودی است كه ۵.۱ متر عرض و ۵۵.۵ متر ارتفاع دارد. در درون طاق هلالی سر در آن، مقرنسی است كه به نظر می‌رسد در مراحل نخستین پیشرفت این نوع تزئینات معماری و گچ بری است.
همه ساله با شروع فروردین ماه بوته هایی بر روی سقف این اثر جهانی سبز می شوند و منظره‌ای نامناسب را در این اثر تاریخی پدیدار می‌كنند. میراث فرهنگی گلستان طی این سالها در برنامه‌هایی موقت اقدام به از بین بردن علف‌های هرز كرده اما از سال گذشته با كمك جامعه دانشگاهی برنامه‌ای در نظر گرفته شده تا مشكل علف هرز و رطوبت به شكل اصولی برطرف شود.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری گلستان در این خصوص به ایسنا گفت: با توجه به اینكه بخشی از مشكل مربوط به علف هرز و رطوبت بنای گنبد قابوس به علت مرمتی بوده كه در گذشته با اطلاعات ناكافی انجام شده، تصمیم گرفتیم كه برای حفظ این گنبد اقدامی اصولی انجام دهیم و در همین راستا با دانشگاه شهید بهشتی برای تهیه طرح مرمتی این اثر قرارداد منعقد كردیم.
احمد تجری با اشاره به اینكه این تیم در گنبد سلطانیه و گنبدهایی در مقیاس جهانی نیز كارهای مطالعاتی انجام داده و صاحب تجربه هستند، بیان كرد: این مطالعات از یك ماه قبل آغاز شده و قرار است به تولید آجرهای گنبد با اصالت برج منتهی شود.
وی با اشاره به اینكه فرایند مطالعه ۹ تا ۱۰ ماه به طول خواهد انجامید، افزود: در همان ابتدای این كار مطالعاتی به موضوعات جدیدی دست یافتیم. در حدود ۵ دهه قبل مرمتی بر روی گنبد برج صورت گرفته كه در آن آجرهای به كار گرفته شده با اصالت آجرهای واقعی اثر متفاوت است. همین امر باعث شده كه پوشش كامل در زمان مرمت اتفاق نیافتد.
مدیركل میراث فرهنگی گلستان خاطرنشان كرد: آجرهای بكار رفته در برج تاریخی قابوس صرفا آجر معمولی نیستند و دارای شكل عجیبی هستند. هر آجری دارای یك ریشه و یك پوسته است و در انتهای آن نیز شیبی در نظر گرفته شده كه بر روی آجر بعدی جای می‌گیرد.
تجری با اشاره به اینكه همه آجرهای به كار گرفته شده در برج قابوس دارای این ویژگی هستند، گفت: تولید آجر با این پیچیدگی‌ها در ۱۰۰۰ سال گذشته كار عجیبی است و خود نیاز به یك طرح پژوهشی دارد كه البته الان تیم فنی بر روی آن در حال مطالعه است. با توجه به پیچیدگی‌هایی كه آجرهای گنبد قابوس دارد شاید بتوان آجرهای این بنا را نیز به ثبت ملی رساند.
وی خاطرنشان كرد: تیم فنی دانشگاه شهید بهشتی در حال آنالیز مواد به كار رفته در این آجرها شامل میزان رس و ماسه و شرایط پخت است تا نزدیك ترین آجر به بنا به دست بیاید و جایگذاری با استفاده از آن صورت گیرد.
مدیركل میراث فرهنگی گلستان معتقد است كه این اقدامات دریچه جدیدی از نگاه به موضوعات مربوط به گنبد قابوس را به روی ما می‌گشاید.
منبع : ایسنا