روستای سنگی وركانه در حدود ۲۰ كیلومتری جنوب شرقی شهر همدان قرار دارد.این روستا كه از توابع بخش مركزی شهرستان همدان است. از شمال شرقی به كوه سردره، از غرب به روستای سیمین، از جنوب غربی به كوه سرخ بلاغ. از شرق به كوه قره داغ و از جنوب و جنوب شرقی به دره بارانی و دره قشلاق محدود می‌شود.هسته اولیه این روستا كه پیرامون قنات روستا شكل گرفته، قدمتی نسبتاً طولانی دارد و سابقه تاریخی آن به اوایل دوره صفوی مربوط می‌شود.مردم روستای وركانه به زبانهای آذری، فارسی و كردی سخن میگویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.
ریشه نامگذاری
در گویش كردی «ور» به معنی كنار و «كانه» به معنی چشمه است. وركانه نیز به معنی قرار گرفتن در كنار آب و چشمه می‌باشد. ارتفاع این روستا از سطح دریا، ۲۲۵۰ متر است و آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و مطبوع و در زمستان سرد است. رودخانه ارزان فرد نیز از غرب روستای وركانه عبور میكند.
روستای وركانه به دلیل اینكه در پیرامون آن معادن سنگ به فراوانی مشاهده می‌شود، نام وركانه را به خود گرفته و وجه تسمیه روستای وركانه را معادل محلی كه در نزدیكی معدن یا وركان است. آورده‌اند و شاید وركانه را به دلیل قرار گرفتن این روستا در كنار رود و جوی آب به این نام خوانده اند. زیرا در زبان كردی، كانه به معنای چشمه است.روستای وركانه همدان یكی از ۶ روستای گردشگری همدان است كه نام آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و به عنوان منطقه ویژه گردشگری كشور مطرح شد.
قدمت روستا
پیشینه روستای وركانه به بیش از ۴۰۰ سال می‌رسد و آنچه از تاریخ برمی‌آید اینكه نخستین و قدیمی‌ترین محله آن، محله درب مسجد است.این روستا مجموعه ای از چند محله است كه هر كدام از چندین واحد همسایگی و مسكونی تشكیل شده اند . در محله درب مسجد كه قدیمی‌ترین محله روستای وركانه به شمار می‌رود مسجد، حمام و مخابرات قرار گرفته است.در محله كردها نیز كه در شرق روستای وركانه و ورودی آن جای گرفته، تنها مدرسه روستا واقع شده است و خرمن جا كه به محله خرمنی معروف است در این محله قرار دارد.
محله عباس‌آباد سومین محله روستاست كه در مناطق تازه توسعه یافته قرار دارد و غیر از نانوایی و یك آسیاب، كاربری دیگری در آن استقرار ندارد.در روستای وركانه مانند سایر روستاهای استان، ریش‌سفیدان جایگاه خاصی دارند و در زمانهای قدیم نیز نظام تصمیم‌‌گیری و قدرت بر اساس ارباب رعیتی بوده است.
جاذبه‌های گردشگری روستای وركانه
جریان رودخانه های فصلی سیمین و وركانه، جریان دایمی آب قنات روستا و چشمه سارهای آن به ویژه در بهار و تابستان، طراوت خاصی به روستا میبخشند.باغات سترده گردو، زردآلو، انگور و سیب، جلوه ویژهای به روستا بخشیده و زیبایی دلپذیری پدید آورده‌اند. كوههای اطراف روستا و درههای خان و جن، در فصول مختلف به ویژه در بهار كه سرشار از طراوت و سرسبزی میشوند، مناظر زیبا و دلفریبی را ایجاد میكنند.
آثار تاریخی و مذهبی جالب توجهی در روستا وجود دارد .كه از میان آنها میتوان به ساختمان مسجد روستا در بافت قدیمی، اصطبل پرورش اسب با معماری خاص سنگی و قلعه مهری خانم كه به شكل چلیپا ساخته شده و نیز معماری سنگی روستا اشاره كرد. آرامگاه امامزاده غیب در بین مردم روستا احترام و ارزش زیادی دارد.
غذاهای محلی
غذاهای محلی روستا مشتمل بر آبگوشت، انواع كباب و انواع آش مانند آش اوماج، آش پلته، آش واره، آش جو و ترخینه می‌باشد.
نحوه دسترسی
مسیر رسیدن به روستای وركانه از همدان، در ابتدا انتخاب جاده همدان به ملایر و سپس محوریست كه از این جاده منشعب می شود. پس از عبور از سد اكباتان و روستاهای یلفان، شمس آباد و علی‌آباد از طریق جاده وركانه به روستای وركانه خواهید رسید.گذشته از جاذبه‌های گردشگری ذكر شده در بالا. محور ارتباط اصلی روستا از شهر همدان نیز دارای مناظر و چشم‌اندازهای زیبایی است كه می‌تواند به عنوان محوری توریستی مطرح شود.
