آب انبار لب چال قم مربوط به اواخر دوره قاجار است. در تاریخ ۲ آبان ۱۳۸۲ با شمارهٔ ثبت ۱۰۵۶۸ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.قدم در كوچه پس كوچه های بافت قدیمی شهر قم كه بگذاری به آب انبارهایی می رسی با قفلی بزرگ بر سر در آن. نگاهی كه از پشت میله های سردر به داخل آب انبار بیندازی محوطه ای تاریك با پله های بسیار به چشم می خورد. آب انبارها از بناهای عام المنفعه ای بودند كه توسط عوامل دولتی، خیرین محلی وحتی با همیاری مردم در مكان های مناسب ساخته می شده است. آب انبارها اغلب به وسیله آب حاصل از نزولات جوی یا هدایت آب قناتها و رود خانه های فصلی یا دایم پر می شده است.
در بسیاری از آب انبارها پاشیرهای متعدد (محل برداشتن آب از آب انبار) در ارتفاع های مختلف وجود داشته. كه به تدریج و با كاهش آب مخزن و پائین رفتن سطح آب از شیر های مختلف استفاده می شده است. این بناها به دلیل ماهیت آنها همیشه در عمق زمین ساخته می شده است. در این سازه های آبی علاوه بر سنگ یا آجر از ملات ساروج استفاده شده است. ساروج از مهمترین ملات های آهكی علاوه بر استحكام بخشیدن به بنا خاصیت نفوذ ناپذیری نسبت به آب را هم داشته است. آهك در واقع خاصیت گندزدایی داشته و آب را ضد عفونی می كرده كه موجب پیشگیری از تعفن و مانع از رشد میكروارگانیسم ها می شده است.
محله لب چال
لب چال از محله های خیلی قدیمی قم است كه مركزشهرنشینی قم بود. آب انبار حاج غفور در لب چال قرار دارد كه به گفته قدیمی ها نزدیك غروب افراد برای بردن آب به صف می ایستادند تا آب از آب انبار ببرند. اسم اولیه این محله منجان بوده و بعد از ورود اعراب و اسلام آوردن قمی ها میدان كهنه یا بازاری حایل بین دو قسمت اعراب و قمی ها شد. در قسمت شمالی اعراب محله عربستون را بوجود آوردند و در جنوبی كه همین لب چال است بومی های قمی ماندند كه این منطقه از نظر موقعیت شمال عربستون و جنوب آن میدان میر و شرق آن گذر شاه حمزه و غرب آن خیابان ۴۵ متری عمار یاسر فعلی قرار دارد.
ساخت این بنا مربوط به دوره قاجار بوده و تا حدود پنجاه سال پیش كاربری داشته و همچنین ثبت آثار ملی شده است. نكته جالب این آب انبار داشتن سه عدد پاشیر بود تا مردم بتوانند در سطوح مختلف از آن آب برداشت كنند.
نحوه دسترسی
قم، خیابان ۴۵ متری عمار یاسر، كوچه عمار یاسر ۵
