اصفهان یكی از مهم‌ترین شهر‌ها در زمینه هنر‌های دستی و اصیل ایرانی است كه به عنوان مهد صنایع دستی ایران نیز شناخته می‌شود. قدمت صنایع دستی اصفهان به دوران بسیار قدیم برمیگردد و اوج این هنر نیز در ایران مربوط به دوران صفویه است. امروزه با عبور از بازار‌های سنتی و قدیمی اصفهان می‌توانید از انواع سوغات و صنایع دستی این شهر بهره‌مند شوید. اقتصاد سنتی این استان مبتنی بر صنایع دستی و سوغات اصفهان است، این صنایع دستی شامل مینا‌كاری، ابریشم‌بافی، سفره قلمكاری، سفالگری، زیورآلات دستی و … می‌شوند كه امروزه از شهرت و محوبیت جهانی برخوردار هستند.
در ادامه‌ی این مقاله به انواع صنایع دستی ایران می‌پردازیم. پس با ما همراه باشید.
مینا‌كاری اصفهان
مینا‌كاری یكی از زیبا‌ترین هنر‌های اصفهان است كه در آن فلزات توسط مواد رنگین مات و یا شفاف با كمك آتش تزئین می‌شوند. این هنر شامل فعل و انفعالات شیمیایی است كه در واقع یك هنر آزمایشگاهی محسوب می‌شود و شامل تزئین اشیا به روش تركیب اكسید فلزات با برخی از نمك‌ها در اثر حرارت است. هنر مینا‌كاری می‌تواند بر اشیای مختلف از جمله سفال یا شیشه انجام شود. در مغازه‌های صنایع‌دستی اصفهان نیز می‌توانید انواع ظروف و اشیا نیلگون رنگی و مینا‌كاری شده را به عنوان محبوب‌ترین صنایع‌دستی این شهر تهیه كنید.
عناصر اصلی این هنر زیبا، فلز و آتش است و پس از آن توسط رنگ های بی‌نظیر به آن جلوه می‌دهند. مینا‌كاری بر روی فلزاتی مانند طلا و نقره امكان‌پذیر است اما در این میان فلز مس از مهم‌ترین فلزات مورد استفاده برای این هنر است. همچنین نمونه‌های عالی این هنر را می‌توان بر روی اشیایی مانند ظروف تزئینی، زیورآلات، تابلو، گلدان، جعبه جواهرات و … مشاهده كرد.
پارچه قلمكار اصفهان
یكی دیگر از صنایع دستی كم‌نظیر اصفهان، پارچه قلمكار است. این هنر به نوعی ایده‌ی جدید توسط هنرمندان ایرانی است كه قدمت آن به دوران حمله‌ی مغول‌ها بازمی‌گردد و اوج آن در دوران صفویه قابل مشاهده است. هنر قلمكاری در دوران صفویه برای تزئین پارچه و دوخت لباس استفاده می‌شد و در مدت كوتاه توانست توجه درباریان را جلب كند به طوری كه اكثر لباس‌های خود را از این پارچه تهیه می‌كردند. اما در دوران قاجاریه از محبوبیت این پارچه‌ها كاسته شد و پس از آن در دوره پهلوی مجددا این هنر رونق یافت.
به طور كلی هنر قلمكاری شامل طراحی و به تصویر كشیدن نقوش مختلف روی پارچه‌ای از جنس كرباس یا كتان است. طراحی این پارچه‌ها در ابتدا با قلم‌مو انجام می‌شد اما به علت وقت‌گیر بودن آن، هنرمندان به طراحی و حكاكی مهر‌ها پرداختند و به این ترتیب امروزه روند سنتی قلمكاری به راحتی و با زمان كمتری انجام می‌شود. طرح‌های اصلی مورد استفاده در هنر قلمكاری شامل، تصاویر تاریخی، تصاویر طبیعت، تصویر عشاق، بته‌جقه و… می‌شود. همچنین می‌توانید برای خرید، به صفحه سفره قلمكار وچری یا به بازار‌های اصفهان مراجعه كنید و از انواع بی‌نظیر این هنر در قالب محصولات دیگری همچون سجاده، لباس، روتختی و … بهره‌مند شوید.
خاتم‌كاری
یكی دیگر از صنایع دستی اصفهان خاتم‌كاری است. قدمت این هنر به دوره صفویه برمیگردد و در آن زمان از این هنر برای تزئینات كاخ‌ها، میز و صندلی و رحل قرآن استفاده می‌كردند. هنر خاتم‌كاری شامل تزئین سطح اشیا به وسیله‌ی مثلث‌های كوچكی از جنس مفتول، عاج، برنج، چوب و گاهی طلا می‌شود. این هنر در اصفهان گاهی با مینا كاری یا نقره كاری همراه است. همچنین می‌توانید نمونه‌های بی‌نظیر خاتم‌كاری را در بازار‌های اصفهان و در قالب وسایلی همچون قاب عكس، تخته نرد، شطرنج و… تهیه كنید.
سفالگری
سفال و سرامیك در شهر اصفهان و همچنین شهر‌هایی مانند نطنز از محبوبیت زیادی برخوردار است. سفالگری هنر یا صنعت ساخت ظروف و اشیا گلی پخته شده است كه معمولا اگر بدون لعاب باشد به آن سفال می‌گویند و در صورتی كه در آن لعاب به‌كار رفته باشد، بدل‌چینی می‌نامند. هنر سفالگری در اصفهان از قدمت بسیار زیادی برخوردار است، به طوری كه اصفهان و تپه‌های سیلك به عنوان نخستین كانون‌های سفالگری شناخته می‌شوند. همچنین مهم‌ترین نكته درمورد كیفیت سفال و سرامیك اصفهان، به كار بردن مواد سرامیكی مناسب برای رویه كار و رنگ‌آمیزی یا ایجاد طرح و نقش بر روی آن است.
به طور كلی سفال و سرامیك اصفهان از درجه مرغوبیت بسیار زیادی برخوردار هستند و با خرید ظروف سفالی می‌توانید طولانی مدت و بدون تغییر از آن‌ها استفاده كنید.
ملیله‌سازی
ملیله‌سازی از ظریف‌ترین هنر‌های اصفهان است كه نیاز به حوصله و دقت زیادی دارد و در عین حال بسیار زمانبر است. این هنر از استان زنجان به اصفهان وارد شده است و امروزه به یكی از مهم‌ترین و محبوب‌ترین صنایع دستی اصفهان تبدیل شده است.
در این هنر استادكاران با مفتول‌های نقره‌ای و مسی كه به شكل ملیله‌اند، به تزئین ظرف‌ها می‌پردازند. به علاوه از هنر ملیله‌سازی در ساخت وسایل ظریف و زیبایی همچون گوشواره، گل سینه، زیورآلات دست‌ساز و اشیا تزئینی استفاده می‌كنند.
طرح‌های مورد استفاده در هنر ملیله‌كاری تلفیقی از طرح‌های اسلیمی و سنتی است كه كاملا ظریف و به صورت ماهرانه كنار یكدیگر قرار می‌گیرند و جلوه‌ای بی‌نظیر را به ظرف‌ها و اشیا مورد‌نظر می‌بخشند.
سخن پایانی
شهر اصفهان یكی از قطب‌های گردشگری ایران است كه هر ساله میزبان تعداد بسیار زیادی از گردشگران ایرانی و خارجی است. در این مقاله تنها به نمونه‌هایی از محبوب‌ترین صنایع دستی اصفهان اشاره كرده‌ایم، توجه داشته باشید كه صنایع دستی این شهر به موارد گفته شده خلاصه نمی‌شوند. منتظر نظرات ارزشمندتان هستیم.
