خانه حسن‌پور اراك بنای تاریخی ارزشمندی است كه در اولین گذر سمت چپ بعد از چهارسوق بازار اراك، در مقابل گذر مدرسه سپهداری قرار دارد. این عمارت در زمان حكومت احمد شاه قاجار بنا و در ابتدا شركت فرش در آن را‌ه‌اندازی شد. بعدها این خانه به مدرسه مجیدی تغییر كاربری داد. در نهایت این بنا به خانه مسكونی مرحوم جواد حسن‌پور و بعدها به موزه صنایع دستی و هنرهای سنتی تبدیل شد كه از نمایشگاه‌های گوناگون تشكیل یافته است.این اثر به‌عنوان یكی از جاهای دیدنی اراك، در ۱۶ فروردین سال ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۱۹۸۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
تاریخچه بنا
خانه حسن پور از خانه‌های تاریخی اراك با صد سال قدمت است كه در دوره احمد شاه قاجار بنا شده است. تحقیقات صورت گرفته حاكی از آن است كه ساخت بنا در زمان یكی از تاجران و بازرگانان فرش در سلطان آباد (اراك امروزی) كه حاج علی مشیری نام دارد، صورت گرفته است. این خانه تاریخی در ابتدا مكانی به عنوان شركت فرش و بعدها به عنوان مدرسه‌ای كه مدرسه مجیدی نام داشت، به تعلیم و تربیت پرداخته و نام آخرین مالك خانه مرحوم جواد حسن‌پور نام دارد كه به‌عنوان خانه مسكونی مورد استفاده قرار داده است.
اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سال ۱۳۴۷ خانه را از وارثان آقای حسن‌پور خریداری كرده و به بازسازی و مرمت بنا پرداخته است. سرانجام در بیستم خرداد ماه سال ۱۳۸۲ به عنوان موزه صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در مركز استان به بهره‌برداری رسیده است.
معماری بنا
این بنا دو طبقه بوده و در زمینی به مساحت ۶۰۰ مترمربع ساخته شده است. طبقه همكف برای اتاق‌های زمستان‌نشین، مطبخ، انبار آذوقه و ورودی اصلی بنا و طبقه اول برای اتاق‌های شاه‌نشین و تابستان‌نشین در نظر گرفته شده است. مانند ساختمان‌های اولیه مسكونی شهر سلطان آباد (اراك فعلی) بنایی درون‌گرا است كه شامل یك حیاط مركزی بوده و در سه جهت شرق، غرب و شمال اتاق‌هایی دارد كه رو به حیاط می‌شود. خشت سازه اصلی ساختمان را تشكیل داده است.
تزئینات بنا
خانه به وسیله آجر نماكاری شده است و بیشتر تزئینات بنا را كاشی‌كاری و آجركاری تشكیل می‌دهد. این خانه از سه طرف غرب، شرق و شمال شامل بخش شبستان و اعیان‌نشین می‌شود. اطاق‌های مسكونی، آشپزخانه، انبار، دستشویی و نانواخانه در سمت شبستان‌ها قرار دارد. مكان هایی مختص ذخیره انواع مواد غذایی در آشپزخانه و انبار به كار رفته است. سر تا سر بخش اعیان‌نشین به وسیله درها و گذرگاه‌ها به همدیگر مرتبط می‌شوند. حدود ۱٫۵ متر كف حیاط پایین‌تر از كف خیابان بوده و نور مورد نیاز اتاق‌ها از حیاط تامین می‌شود. سنگ آهك، آجر، خشت، گل و چوب مصالح این خانه را تشكیل می‌دهد. همه نمای بیرونی ساختمان با آجر، كاشی و شكل‌های اسلیمی آجری آراسته شده است.
بخش‌های تشكیل دهنده خانه حسن پور
نمایشگاه خط و خطاطی: این بخش شامل نمایش آثار خوش‌نویسی و تذهیب هنرمندان معاصر است.
نمایشگاه سفال، شیشه و سرامیك: آثار گوناگونی از انواع ظروف سفالی، شیشه و سرامیك به نمایش گذاشته شده است.
نمایشگاه فرش و گلیم: یكی از مناطق معروف فرش‌بافی استان مركزی فرش‌های منطقه ساروق است كه به همراه گلیم نقش برجسته خمین و دیگر فرش‌ها در این بخش وجود دارد.
نمایشگاه فلز و آثار حجمی: در این مجموعه آثار قلم‌زنی هنرمندان اراكی، ملیله‌كاری زنجان، ورشو و برنج بروجرد و دیگر آثار ساخته شده با فلز مشاهده می‌شود. این بخش نمایشگر هنر قلم‌زنی استادان بزرگی نظیر استاد باباخانی است، این هنر دشوار و ظریف كه با قیر داغ و آب سرد سرو كار دارد، به زیبایی درخشش می‌كند.
نمایشگاه اثرهای چوبی: آثار چوبی منبت و معرق تشكیل‌دهنده بیشترین آثار این قسمت است.
نمایشگاه منسوجات: این قسمت شامل انواع لباس‌های سنتی است. همچنین نمایشگاه ترمه‌دوزی و نمایشگاه معرف لباس‌های اصیل ایرانی نظیر قشقایی و غیره دیده می‌شود كه نمادی از طایفه‌های با غیرت ایرانی است.
غزال‌های تراشیده شده بر روی چوب، مجسمه‌هایی كه چگونگی كندن چاه در گذشته را به نمایش می‌گذارد، شغل پنبه‌زنی و قالی‌بافی سنتی توسط هنر دست و مجسمه‌سازی در این موزه معرفی می‌شود كه فرصتی مناسب برای آشنایی نسل جدید با گذشته نه خیلی دور پدران و مادران است.
موزه حسن‌پور ایجاد فرصتی مناسب در آدمی برای رفتن به گذشته و آشنایی با هویت خویش است كه نتیجه این آشنایی، افتخار به ایرانی بودن است. این موزه همه روزه به جز روزهای دوشنبه از ساعت ۸ صبح الی ۲۰ شب در اختیار بازدیدكنندگان قرار می گیرد.
نحوه دسترسی
برای رفتن به موزه حسن‌پور وارد بافت تاریخی اراك و مجموعه بازار درگذار سپهداری به فاصله ۵ متری از گذر اصلی مجموعه شوید. به گونه‌ای كه از این موزه می‌توانید به كهن‌ترین مسجد و مدرسه شهر اراك یعنی مدرسه سپهداری و همچنین به حمام چهارسوق كه حمام قدیمی شهر است و دیگر نقاط بازار مانند قدیمی‌ترین بانك كه بانك ملی نام دارد، برسید.
آدرس :اراك، بعد از چهارسوق بازار، اولین گذر سمت چپ، مقابل گذر مدرسه سپهداری
