دشت های تشنه و كیفیت پایین آب آشامیدنی، سیمای گچساران در سال های نه چندان دور بوده كه اكنون با اجرای طرح های بزرگ آبرسانی و تخصیص آب وضعیت این شهرستان نفت خیز دگرگون شده است.به گزارش ایرنا رودخانه های خیرآباد ، زهره ،شمس عرب ، كمبل و بابا كلان در شهرستان گچساران جاری هستند با وجود این مردم این شهرستان از مزایای این آبها بی نصیب بودند تا جایی كه پس از میلیارد تومان هزینه عملیات اجرایی طرح انتقال آب سد كوثر به شهر دوگنبدان در سال ۱۳۹۰ متوقف شد و به دلیل استفاده بی رویه از سفره های زیرزمینی منطقه امامزاده جعفر این دشت با ۲۰متر افت تشنه ترین دشت كهگیلویه و بویراحمد لقب گرفت، بنابراین تخصیص آب آشامیدنی، صنعت و كشاورزی نخستین اقدام برای دگرگونی این شرایط بود.
خدمتی كه نخستین مزیت آن استفاده از آب سد كوثر برای بخش قابل توجهی از شهروندان شهر دوگنبدان و روستاهای اطراف شد، این اقدام افزون بر نجات سفره های زیرزمینی منجر به بهبود كیفیت آب آشامیدنی مردم شد.
تخصیص آب از سد كوثر آغازگر انقلابی در چهره كشاورزی گچساران در سال های اخیر شده است حالا تجربه كشت و نابودی محصول براثر خشكسالی تبدیل به زمین های مجهز به آبیاری های نوین و افزایش قابل توجه درآمد مردم شده است به طوری كه براساس آمار موجود همین سال زراعی جاری ۲۸ میلیون متر مكعب آب كشاورزی و ۲.۵میلیون مترمكعب آب برای مصرف صنعتی در گچساران از سد كوثر رهاسازی شده است.
سال تنش آبی امسال احتمالا شیرینی های این خدمت در جان مردم گچساران بهترین تداعی را دارد زیرا مدیر اداره بهره‌برداری و نگهداری سد كوثر از توان تامین آب آشامیدنی شهرستان گچساران و جمعیت بیش از ۲ میلیونی نفری تحت پوشش این سد در پنج استان جنوبی كشور خبر می دهد.
آب گوارا ارمغان تخصیص آب
یكی از شهروندان ساكن شهر دوگنبدان به طعم نامطبوع و سنگینی آب گچساران تا پیش از بهره برداری از طرح انتقال سد كوثر اشاره و می گوید: دسترسی به آب گوارا از خدمات ماندگار دولت در سال های اخیر به شهروندان گچساران بوده كه كام مردم را شیرین كرده است.
مریم عوض پور قطعی مداوم آب را از دیگر مشكلات رفع شده شهروندان گچسارانی پس از بهره برداری از طرح انتقال آب به شهر دوگنبدان دانست كه منجر به رضایت مردم شده است.
دسترسی به آب با وجود خشكسالی
آن طور كه سرپرست اداره امور آب گچساران می گوید:همه منابع آب های سطحی و زیرزمینی این شهرستان تحت تاثیر خشكسالی و تنش آبی قرار دارد اما با این وجود آب كافی در اختیار بهره برداران قرار دارد و خدمات ماندگار سال های اخیر سبب شده كه مردم این شهرستان خشكسالی و تنش آبی را آنچنان كه باید و شاید احساس نكنند .
سید معصوم افضلی اضافه كرد: با وجود افزایش بارندگی به میزان ۹۰ میلی متر نسبت به مدت مشابه سال گذشته به دلیل پراكندگی نامناسب بارش ها در فصول پاییز، زمستان و بهار سال آبی جاری شاهد كاهش محسوس منابع آب سطحی و زیر زمینی گچساران هستیم به طوری كه این تنش آبی موجب كاهش دبی پایه آب رودخانه های خیرآباد ، زهره ،شمس عرب ، كمبل،بابا كلان و سایر منابع آبی این شهرستان به میزان یك سوم شده است.
وی تاكید می كند: چاه های كشاورزی این شهرستان نیز به علت تنش آبی دچار افت شده اند.
براساس آمار رسمی میزان بارندگی های امسال در ایستگاه های بارندگی شركت آب منطقه ای در شهر دوگنبدان و مركز تحقیقات كشاورزی امامزاده جعفر را بیشتر از مدت مشابه پارسال اعلام كرده اند اما در دی، اسفند ،فروردین و اردیبهشت بارندگی خیلی كم بوده كه این پراكنش نامناسب بارندگی موجی از خشكسالی و تنش آبی را در شهرستان گچساران پدیده آورده است.
مدیریت اصولی روان آب ها
البته شركت آب منطقه ای با احداث پروژه هایی از جمله طرح های تغذیه مصنوعی ناصر آباد ،گرگدا و شیخ خواجه و بهره برداری اصولی در ماه های پر بارش مانند آذر و بهمن توانسته است بیش از چهار میلیون متر مكعب از روان آب سطحی در حوضه های بالادست طرح های مزبور را مهار و به سوی حوضچه تغذیه مصنوعی هدایت و به آبخوان دشت امامزاده جعفر تزریق كند كه این امر باعث تقویت آب سفره های زیرزمینی و نجات از افت آب در این چاه ها شده است.
خدمات آب به حوزه كشاورزی
به گفته رییس اداره امور آب گچساران احداث و بهره برداری از طرح تامین و انتقال آب به دشت های خیرآباد، لیشتر ،امامزاده جعفر ،رودبال و نازمكان در سال های اخیر باعث شده كه مردم كمتر تنش آبی و خشكسالی را احساس كنند.
وی تاكید می كند:درمجموع طرح های تامین آب شهرستان در حدود ۲۳هزار هكتار از زمین دارای پتانسیل كشاورزی تخصیص آب دریافت كرده اند كه از این میزان ۹ هزار و۵۰۰هكتار زمین بدون احتساب اراضی تحت پوشش چاه های دارای پروانه بهره برداری در دست بهره برداری هستند.
افضلی ابراز داشت: اجرای این طرح ها موجب رونق كشاورزی ،اشتغال ،تولید محصولات استراتژیك و تولید ثروت برای شهرستان شده است.
او اضافه می كند كه با وجود این اما شهروندان به ویژه بهره برداران حوزه كشاورزی باید در مصرف آب صرفه جویی كنند. البته این اداره برنامه های نیز برای عبور از خشكسالی و تنش آبی دارد.
افضلی عنوان كرد:پر و مسلوب المنفعه كردن چاه های غیر مجاز كشاورزی كه در سال گذشته قریب به ۱۴ حلقه چاه غیر مجاز با همكاری مسوولان متولی از دیگر اقدامات برای حفاظت از منابعآب در گچساران بوده است.
وی اصلاح و تعدیل پروانه بهره برداری و الزام به نصب كنتور حجمی و هوشمند بر روی چاه های آب آشامیدنی و صنعتی،جلوگیری از اضافه برداشت چاه های مجاز،پیشگیری از كشت های پر مصرف آب در دشت های امامزاده جعفر و لیشتر تحت پوشش چاه های دارای پروانه آب از مهمترین برنامه های اداره امور آب گچساران برای سازگاری با كم آبی دانست.
استاندار كهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینكه شتاب بخشی به سد در حال ساخت چم شیر از خدمات مهم حوزه آب در گچساران است تاكید می كند كه این سد افزون بر تامین آب كشاورزی، صنعت و آشامیدنی ظرفیت تولید سالیانه ۱۷۶مگاوات برق را دارد.
حسین كلانتری به اختصاص ۱۲۰ میلیون متر مكعب آب سد چم شیر به كشاورزی گچساران در سال های اخیر اشاره كرد و ابراز داشت: تكمیل این طرح منجر به تبدیل بخش عمده ای از زمین های كشاورزی این شهرستان به آبیاری نوین خواهد شد.
وی با یادآوری اختصاص ۶۰ میلیون متر مكعب آب سدچم شیر به بخش های آشامیدنی و صنعت در گچساران افزود: تكمیل این طرح رونق تولید، درآمدزایی و رفاه مردم منطقه را به دنبال خواهد داشت.
سد چم شیر دارای یك میلیون و ۱۰۰ متر مكعب حجم بدنه و سه دهنه سرریز اوجی دریچه دار است.
تأمین آب آشامیدنی و صنعتی، بهره‌مند شدن ۱۱۰ هزار هكتار از زمین‌های كشاورزی استان‌های كهگیلویه و بویراحمد، خوزستان و بوشهر، ذخیره و كنترل آب رودخانه زهره از دیگر مزایای احداث سد چمشیر است.
كنترل سیلاب‌های مخرب رودخانه زهره، اشتغال زایی در زمان اجرای طرح و زیر ساخت‌های صنعت گردشگری و پرورش ماهی از دیگر پیامدهای امیدبخش ساخت این سد است.
این طرح مهم هم اكنون بیش از ۸۵ درصد پیشرفت فیزیكی دارد و براساس وعده مسوولان حداكثر تا بهار سال ۱۴۰۱ به طور كامل افتتاح می شود.
مخزن سد چم شیر ۲.۳ میلیارد مكعب ظرفیت دارد و دریاچه ای به طول ۴۸ كیلومتر و وسعت ۵۱ كیلومتر مربع در پشت این سد ایجاد می شود.