حوضخانه عباس آقا مهاباد ، یكی از چند حوضخانه موجود در مساجد شهر مهاباد می باشد كه دارای ۲۰۰ سال قدمت می باشد و نمونه خوبی از حوضخانه های قدیمی مساجد می باشد . این مكان توسط شخصی نیكوكار به همین نام وقف شده است و آب این حوض از قنات های زیرزمینی تامین میشود. حیاط مسجد نیز كه دور تا دور حوضخانه را دربر گرفته بزرگ و با صفا بوده و در گوشه شمالی حیاط ساختمان خانقاه با پنجره های رنگارنگ خودنمایی میكند. حوضخانه عباس آقا مهاباد به شماره ۱۶۳۸۹ و در سال ۱۳۸۵ در فهرست آثار ملی قرار گرفته است.
حوضخانه عباس آقا در داخل مسجدی به همین نام و نزدیك مسجد خانقای شمزینان در چهارراه آزادی مهاباد قرار گرفته و گنبدی آجری و اسلوب هشتی ها زیبایی خاصی به آن بخشیده است. آب این حوض خانه از كوه های اطراف مهاباد تامین می شود كه با استفاده از قنات به حوض خانه می رسد. این بنا منتسب به عباس آقا پسر بیرم آقا است كه در سال ۱۲۵۶ قمری در یك توطئه كشته شد، وی بزرگ خاندان دهبكری مهاباد است كه بخش زیادی از دارایی هایش را وقف امور خیریه كرده و مساجد عباس آقا، خانقاه شمزینان و درمانگاه خودكفایی مهاباد نیز در املاك وقفی وی احداث شده است.
معماری بنا
ورودی حیاط مسجد چند پله رو به پایین و داخل حیاط حوض كوچكی با چند مكان برای وضو گرفتن وجود دارد؛ درب ورودی بنا به ارتفاع ۲.۱۶ متر و عرض یك متر است كه با استفاده از سه پله به كف حوض خانه منتهی می شود و در كف حوض خانه، حوضی به طول ۳.۴۲ متر و عرض ۲.۴۴ متر و عمق ۶۶ سانتی متر وجود دارد كه اكنون حوض خالی است و آب آن از طریق لوله به حوضی دیگر در بیرون حوض خانه منتقل می شده است.
فضای داخلی حوض خانه ۲ طاق جناغی اصلی در سمت شرق و غرب و ۲ طاق جناغی فرعی در ۲ سمت شمال و جنوب و ۲ طاق رومی به ارتفاع یك متر و عرض ۷۵ سانتی متر دارد و مهم ترین بخش این بنا، تزیینات كاربندی گچی و آجركاری جناغی در زیرگنبد آن است. روشنایی بنا با چهار نورگیر در چهار جهت گنبد و یك نورگیر مدور در مركز گنبد تامین می شود. این مكان تاریخی كه می توانست مكانی برای جذب گردشگر باشد اكنون به انباری متروك تبدیل شده و دیوارها و گنبد نمناك آن حكایت گر بی مهری مسئولان است.
