باتوجه به رویكرد بین‌المللی بسیاری از كشورها در حفظ آثار باقی‌مانده از جنگ‌های خود، آثار باقی‌مانده از جنگ در شهرستان خرمشهر نیز شناسایی شده‌اند كه برخی از این آثار ثبت ملی و برخی دیگر نیز در آستانه ثبت هستند.جنگ همیشه رنگش سیاه آغشته به دود و خون بوده است و تصویرش همیشه تاریك و با صدای ضجه مردان، زنان و كودكان بی‌گناه. در جنگ ها تنها مكان ها و كالبد شهرها و كشورها تخریب نشده اند، بلكه آن مكان ها با مردمان و قهرمانانش ویران شده اند. مثل خرمشهر با جهان آرا و صدها هزار شهید قهرمان.
خرمشهر اگرچه پس از گذشت سال ها از آن جنگ ویرانگر در سال ۵۹، هنوز نتوانسته چندان سر و سامان بگیرد و همچنان آثار جنگ بر چهره خسته این شهر باقی مانده است اما این شهر كه با از خودگذشتگی و ایثارگری ها توانست پس از ۵۷۸ روز دفاع، از دشمن بعثی پس گرفته شود، آن قدر آثار و حماسه های بزرگ را در دل خود جای داده است كه ظرفیت تبدیل به یك شهر موزه را دارد.
سوم خرداد، روز خرمشهر بهانه ای شد تا ایسنا گفت و گویی با رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خرمشهر در خصوص ظرفیت این شهر برای تبدیل به شهر موزه داشته باشد.
ثبت ملی مكان‌های درگیر جنگ و حماسه‌آفرینی‌ها در خرمشهر
سجاد گوهرپاك در گفت‌وگو با ایسنا اظهار كرد: در ۱۰ ماه گذشته موفق شدیم ۱۴ پرونده از آثار مربوط به مكان های درگیر جنگ و حماسه آفرینی ها در خرمشهر را برای ثبت در آثار ملی به وزاتخانه میراث فرهنگی ارسال كنیم. در حالی این اتفاق مهم رقم خورد كه در ۱۵ سال گذشته، ۱۱ اثر از خرمشهر ثبت ملی شده بود. خرمشهر، ظرفیت بسیار زیادی دارد و می توانیم اتفاقات و حماسه آفرینی هایی كه در این شهر رخ داده است را شناسایی و ثبت كنیم. به طور مثال یكی از پرونده‌های ثبتی ما “میدان مقاومت خرمشهر” بود. خیلی ها نمی دانند كه چرا به این میدان، نام مقاومت داده شد كه باید بگویم این میدان اولین مكانی بود كه وقتی رژیم بعث وارد خرمشهر می شود در همین مكان با مردم به صورت رو در رو وارد جنگ می شود و مردم خرمشهر با بیل، چوب و هر شی در اختیار، به صورت تن به تن با رژیم بعث وارد جنگ می شوند. این واقعا یك حماسه است كه اتفاق افتاد و این میدان باید ثبت ملی می شد.
وی با اشاره به برخی دیگر از مكان های درگیر جنگ كه نیاز به ثبت آن بود، گفت: اولین خاكریز دفاع مقدس نیز از جمله این آثار گرانقدر است، در حالی كه شاید خیلی ها روایت این خاكریز را نمی دانند ولی ما به دنبال ثبت این اتفاقات و روایت‌ها برای مردم هستیم. با روندی كه در حال پیش است، به نظرم سال آینده و سال‌های بعد از آن نیز بتوانیم آثار و حماسه های بسیاری از خرمشهر را به ثبت ملی برسانیم.
ثبت ۲ اثر به جا مانده از جنگ
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خرمشهر همچنین با اشاره به ثبت مدرسه دریابد رسایی در آثار ملی به عنوان محلی كه دشمن بعثی در آن دوران این مكان را با توپ مورد حمله قرار می دهد و بسیاری از دانش آموزان، شهید یا مجروح می شوند، افزود: روایت این مدرسه به این صورت است كه پس از این كه جای رزمندگان در این مدرسه گرا داده می شود و مدرسه مورد حمله دشمن قرار می گیرد، در آن شب شهید جهان آرا با فانوس جنازه شهدا را جمع آوری و شناسایی می كند. شهید جهان آرا فردای آن روز به مدرسه ولیعصر خرمشهر می رود و فراخوان می زند و همه را جمع می كند و به رزمندگان می گوید “این مسیری كه ما می رویم، آخر آن شهادت است و ممكن است به این زودی ها به ما كمك نرسد و من دینم را از شما برداشتم”. این مدرسه نیز همچنان وجود دارد و به نظرم چنین مكان‌هایی باید ثبت ملی شوند. البته ما پرونده این مدرسه را نیز برای ثبت در آثار ملی به وزارتخانه ارسال كرده‌ایم.
یك روایت از پادگان دژ
وی ادامه داد: یكی دیگر از مكان‌هایی كه پرونده آن برای ثبت ملی به وزاتخانه ارسال شده است، “پادگان دژ” است. از هشت ماه پیش كه مطالعات پادگان را انجام دادیم، هر چقدر پیش می رفتیم حماسه های بیشتری از این پادگان برای ما مشخص تر می شد. به عنوان مثال این پادگان كه درگیر جنگ شده بود، در یك روز سه فرمانده و در یك هفته پنج فرمانده اش عوض می شود، آن هم به دلیل به شهادت رسیدن این فرماندهان. در نهایت نیز كار به جایی می‌رسد كه یكی از نیروهای بهداری پادگان، به عنوان فرمانده انتخاب می شود. خود من وقتی روایت‌های پادگان دژ را می خواندم، واقعا تحت تاثیر قرار گرفتم.
ثبت آثار جنگ در خرمشهر برای افتخار آیندگان به اسطوره‌های ایرانی
پاك‌گوهر بیان كرد: در دورانی كه اروپایی ها برای خودشان اسطوره های خیالی درست می كنند و بعد نیز شخصیت هایی چون “بتمن” روی لباس های بچه های ما نقش می بندد، ما در كشورمان اسطوره های بسیاری داشته ایم و یكی از اهدافی كه برای ثبت آثار و حماسه آفرینی های خرمشهر دنبال می‌كنیم، این است تا این حماسه ها در دهه های آینده برای فرزندان مان، یك اسطوره و حماسه بی بدیل باشند و مطمئنا فرزندان ما افتخار خواهند كرد كه چنین اسطوره ها و قهرمان هایی را داشته ایم.
كرونا فرصتی برای مطالعه و ثبت آثار ملی جنگ
وی با بیان این كه در یك سال اخیر آمار خوبی از حماسه آفرینی های شهر خرمشهر را برای ثبت در آثار ملی داشتیم، گفت: دوران كرونا فرصتی برای ثبت ملی آثار خرمشهر بود و كرونا فرصتی را برای ما فراهم كرد تا بیشتر به مطالعه و ثبت آثار ملی جنگ بپردازیم. ما در دوران كرونا بیكار ننشستیم و برنامه ریزی كردیم و خیلی ها از جمله فارغ التحصیلان رشته مرمت در زمینه شناسایی این آثار در خرمشهر به ما كمك داشتند. با همین ثبت ملی هایی كه صورت می‌گیرد، می توانیم خرمشهر را به عنوان یك شهر موزه معرفی كنیم، هرچند كه همین الان نیز به همین صورت است.
خرمشهر؛ یك شهر موزه
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خرمشهر در پایان نیز تاكید كرد: خرمشهر آن قدر بزرگ و دارای روایات بزرگ است كه همین الان نیز با یك شهر موزه مواجه هستیم زیرا در جای‌جای این شهر یك حادثه و روایات رقم خورده است و به نظر من متولیان گردشگری به ویژه سازمان منطقه آزاد اروند نسبت به تدوین ظرفیت های مورد نیاز و معرفی این اماكن اقدامات ارزنده تری انجام دهند. ۲۵ محوطه و یادمان دفاع مقدس كه در خرمشهر داریم، یك آمار بسیار خوب است و خود این یك محور گردشگری خاص است.