موزه مفاخر و مشاهیر بیرجند در خانه تاریخی پردلی واقع در بافت تاریخی بیرجند دایر شده است. این منزل قدیمی به لحاظ استقرار در خیابان منتظری جنب مسجد خضر علی واقع شده است.منزل پردلی به‌عنوان یك خانه تك هسته‌ای به تبعیت از اهداف مذهبی و اجتماعی خاصی ساخته شده است. بطوریكه اجزاء و عناصر بكاررفته در آن نمایانگر این خصوصیات ویژه است. منازلی با چنین ویژگیهایی به مراتب در سطح شهر كمتر از منازل مردم عادی یافت می‌شده است و بستگی به قدرت مالی افراد و طبقات اجتماعی خاص داشته است.
این بنا با رعایت اصل درون‌گرایی اسلامی، در دو طبقه و به صورت حیاط مركزی ساخته شده است . دارای ورودی، هشتی، صحن، طارمی ستوندار و اتاقهای متعدد است. سردر بنا با تزئینات آجركاری با طرحهای هندسی و با قوس جناغی، زیبایی خاصی دارد. منزل پردلی به‌عنوان یكی از منازل زیبا و قدیمی بیرجند یادگاری است از معماری دوران قاجاریه كه فضای كالبدی و ساختار آن مشخص كننده نوعی فرهنگ معماری بیگانه است . عنصری از معماری كه در آن بكاررفته یعنی پیش ایوان سرتاسری و ستونهای روی آن برگرفته از معماری آذری است كه مبدا آن كشور روسیه بوده است. اصول معماری به‌كاررفته در این بنا نشانگر تلفیق معماری اسلامی و معماری بیگانه است.
موزه مفاخر و مشاهیر
این موزه در تاریخ ۱۳۸۲ در این خانه تاریخی راه‌اندازی و مورد بهره‌برداری قرار گرفت. در این موزه مجموعه‌ای از زندگی‌نامه‌ها، اسناد و نسخ خطی، تألیفات، نشان‌های ملی، علمی و ادبی، لوح‌ها، عكس‌ها و لوازم شخصی بزرگان علمی و فرهنگی این خطه از ایران زمین. همچون حكیم نزاری، عبد العلی بیرجندی، ابن حسام خوسفی، پروفسور محمد‌حسن گنجی، شیخ هادی هادوی، شیخ محمد ابراهیم آیتی و… به نمایش گذاشته شده است. اشیاء به نمایش درآمده جایگاه و موقعیت این بزرگان را در عرصه مجامع علمی و فرهنگی و بعضاً جهان تبیین می‌نماید. آثار این موزه براساس دوره تاریخی از قرن هفتم تا سیزدهم هجری شمسی در دو بخش كلی و در دو طبقه به نمایش گذاشته شده است.
آثار مفاخر
طبقه فوقانی موزه به آثار مفاخر و مشاهیر قرون هفتم تا دهم هجری شمسی و طبقه همكف آن به آثاری از قرن دهم تا سیزدهم هجری شمسی اختصاص یافته است. از جمله این آثار می‌توان به اسناد و مدارك ممهور به مهر عبدالعلی بیرجندی، كتاب دلایل‌النبوه و نسب‌نامه (خاوران‌نامه) ابن حسام خوسفی. رسالة الاجتهاد ملا علی اصغر بیرجندی، نسخه خطی منحصر به فرد نصاب صبوحی، اشعار عبدالكریم اشراق بیرجندی و رساله ملا علی اكبر خوسفی اشاره نمود.
از نمونه‌های جالب توجه در این بخش نمایش اوراقی از نگاره‌ها و مینیاتورهایی می‌باشد. كه براساس دیوان خاوران‌نامه ابن‌حسام خوسفی كه در شرح دلاوری‌های حضرت علی توسط فرهاد نقاش در قرن نهم هجری مصور گردیده است.
از دیگر آثار به نمایش گذارده شده، می‌توان به تألیفات استاد احمد احمدی بیرجندی، دكتر محمد حسن گنجی. استاد سید غلامرضا سعیدی، دكتر محمد اسماعیل رضوانی، دكتر سید محمد مشكوه. علامه سید محمد فرزان و عبدالحسین فرزین كه از مفاخر بلند آوازه عصر حاضر هستند اشاره نمود.
هدف از ایجاد این موزه یادكردی از چهره‌های ماندگار و اندیشمندانی است كه تمامی عمر خویش را صرف تحقیق و پژوهش برای تمام عصرها و نسل‌ها نموده‌اند، می‌باشد.
نحوه دسترسی
آدرس :خراسان جنوبی، بیرجند، خیابان منتظری، جنب مسجد خضرعلی، خانه پردلی
