تپه لاوین پیرانشهر یكی از مهمترین و تاریخی ترین مكانها در شمال غرب كشور است كه در حاشیه رودخانه زاب واقع شده است و نشان دهنده وجود استقراری تاریخی از هزاره پنجم قبل از میلاد و دوران مفرغ و عصر آهن است. آخرین بار، استقراری از دوران اسلامی و در زمان زمامداری ایلخانان مغول در این محوطه شكل گرفته و به تدریج متروك شده است.كاوش های باستان شناختی در شهرستان پیرانشهر، نشان از استقرار از هزاره پنجم قبل از میلاد، دوران مفرغ و عصر آهن دارد كه در این زمینه بیش از دو هزار قطعه سفال این منطقه مستند نگاری شده است. محوطه تاریخی لاوین پیرانشهر كه در آن كاوش های باستان شناسی صورت گرفته نشان دهنده وجود استقرار تاریخی از هزاره پنجم پیش از میلاد، دوران مفرغ و عصر آهن است.
تپه لاوین یكی از مهمترین تپه های شهرستان پیرانشهر است كه در حد فاصل روستای قبله حسن- لاوین، در میان اراضی كشاورزی واقع شده است. پراكندگی داده های سفالی و استخوانی در سطح تپه زیاد است و بیش از دو هزار قطعه سفال این منطقه مستند نگاری شده است. با توجه به آثار سطحی و تجزیه و تحلیل داده های سفالی، توالی دوره های فرهنگی نوسنگی، مس سنگی، مفرغ، آهن، دوران تاریخی و دوره اسلامی را می توان برای این تپه در نظر گرفت.
اهمیت كاوش و تعیین حریم این محوطه در قرارگیری آن در دالان تاریخی شمال غرب و شمال بین النهرین است. مطالعه و كاوش مدت دار این محوطه در سال های آتی به روشن شدن وضعیت معیشت، اقتصاد و روابط فرهنگی شمال غرب ایران و مناطق همجوار به ویژه بین النهرین كمك قابل توجهی خواهد كرد. اهمیت بررسی این منطقه برای دانستن گذر از دوره نوسنگی به دوره مس و سنگ در شمال غرب ایران قابل توجه است. در این نقطه هنوز به این مقوله بطور دقیق پرداخته نشده است.در برنامه كاوش، به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم محوطه لاوینِ پیرانشهر، تعداد ۲۱ گمانه به ابعاد ۱ در ۱ متر در اضلاع چهارگانه «تپه تاریخی لاوین» باز شد و در ادامه عملیات میدانی كارگاه، با نصب تابلوی تعیین ضوابط عرصه و حرایم در روی محوطه و میله‌گذاری و پركردن گمانه‌ها خاتمه یافت.
معضلات
واقع شدن تپه لاوین در میان اراضی كشاورزی، عبور جاده آسفالته قبله حسن- لاوین و تیرهای انتقال برق و تلفن در ضلع غربی و جنوبی، زیر كشت بردن سطح تپه، تعرضات مكرر كشاورزان منطقه كه منجر به خاكبرداری بخش های عمده ای از تپه در ضلع شمالی، شرقی و جنوبی شده، حفر جوی های انتقال آب در ضلع شمالی، شرقی و غربی و حفاریهای غیر مجاز صورت گرفته در جای جای تپه از معضلات این مكان تاریخی است.
