روستای فیروزه بجنورد، روستایی از توابع بخش مركزی شهرستان بجنورد در استان خراسان شمالی ایران است. در این روستا مردم تات ساكنند كه به زبان تاتی تكلم می‌كنند. روستای فیروزه با قدمتی ۸۰۰ ساله یكی از روستاهای خراسان شمالی هست كه در ۱۵ كیلومتری جنوب غربی شهر بجنورد قرار دارد. با ۷۰۰هكتار باغ گردو ی نژاد داراصیل وبهترین گردو از نظر طمع روغن دهی بالاقرار دارد. این منطقه با مساحت حدود ۴۳۷۴٫۹ هكتار (۴۳٫۷۵ كیلومتر مربع)، در فاصله حدود ۱۶ كیلومتری جنوب شهر بجنورد، با ارتفاع حدود ۱۳۵۰ متر از سطح دریا قرار گرفته است . دارای عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۱۹ دقیقه تا ۳۷ درجه و ۲۳ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۵۷ درجه و ۱۰ دقیقه تا ۵۷ درجه و ۱۷ دقیقه شرقی است.
روستای فیروزه از نظر توپوگرافی دارای موقعیت دره‌ای و به طور كلی در دامنه‌های شمالی مجموعه رشته كوه آلاداغ واقع شده است. كه در این بین قله‌هایی كه دارای ارتفاع بیشتری نسبت به بقیه هستند، بیشتر جلب توجه می‌كنند. این منطقه در دامنه‌های شمالی كوه خرمن دره (با ارتفاع حدود ۱۹۳۰ متر)، دامنه‌های شرقی كوه گنگونه (با ارتفاع حدود ۱۸۵۱ متر) و دامنه‌های غربی كوه قاری (با ارتفاع حدود ۱۷۲۹ متر) واقع شده است.
از سمت شمال با اراضی روستاهای كچرانلو و ارك و از سمت شمال شرقی با اراضی روستای قره باشلو محدود است. باغات منطقه در دره موسوم به دره فیروزه در بخش شمالی، غربی و جنوب غربی روستای فیروزه قرار دارند. رودخانهٔ دائمی فیروزه – گریوان در سمت غرب روستا جریان دارد كه سرچشمه آن ارتفاعات جنوبی روستا یعنی كوه گازه و دامنه‌های شمالی كوه سالوك است.
رشته كوه آلاداغ
زیبایی چشم نواز دامنه های شمالی مجموعه رشته كوه آلاداغ و قله هایی كه دارای ارتفاع بیشتری نسبت به بقیه هستند. در این دره سرسبز خودنمایی می كند. قُلّه صخره ای “خرمن دره” و دامنه های شرقی كوه “گَنگونه ” از دیگر جاذبه های این طبعیت زیبا است.ارتفاعات آلاداغ توسط دشت‌های مانه وسملقان، بجنورد، شیروان و فاروج، از رشته كوه كپه داغ جدا شده است.خراسان شمالی را به دوقسمت شمالی و جنوبی تقسیم كرده است. آلاداغ درغربی ترین منطقه در حوالی جاجرم٬ به‌‌واسطه كوه‌های كم ارتفاع٬ به رشته كوه‌های “شاه كوه البرز” می‌پیوندد. جبهه شمالی آلاداغ با پرتگاه هایی گسلی به رود اترك و جبهه جنوبی آن از طریق گسل هایی با دشت جاجرم ارتباط پیدا كرده است .
امامزاده سید هادی
در میانه مسیر، در میان باغ‌های زیبای روستای ارك، بقعه مبارك امامزاده سید هادی(ع) از فرزندان حضرت موسی‌بن‌جعفر(ع) خودنمایی می‌كند. مردم منطقه علاقه خاصی به این امامزاده واجب التعظیم داشته و هر هفته خیل مشتاقان و زائران در این آستان مبارك به هم می‌پیوندند. بنای آستان امامزاده در حال بازسازی بوده و در صحن و اطراف آستان، مقبره شهدای روستاهای مجاور، دیدنی است.
نحوه دسترسی
راه دسترسی به روستای فیروزه، علاوه بر جاده زیبای رودخانه ای و كوچه باغ‌ها، شوسه بوده. و انتهای آن تقریباً بسته و به دامنه های جنوبی آلاداغ می‌رسد. رودخانه دائمی فیروزه – گریوان در غرب روستای فیروزه جریان دارد كه سرچشمه آن «كوه گازه» و دامنه های شمالی كوه سالوك است.در مسیر این دره فراخ و سرسبز، روستاهای كچرانلو و ارك و و درّه زیبای قرباشلو از غرب و جنوب غربی، منظره ای به یادماندنی و خاطره انگیز را برای میهمانان “فیروزه” پدید آورده است. باغات میوه این درّه زیبا با درختان گردو، سیب، آلو و آلوچه، هلو و زدآلو، بر رنگارنگی این طبیعت افزوده و آن را هزاران بار زیباتر كرده است.
تات ها
مهربانی و میهمان‌نوازی مردم فیروزه، زبانزد گردش‌گرانی است كه این منطقه زیبا را دیده‌اند. “تات” ها عنوان ساكنان این خطه ایران اسلامی است. “تات” نامی است كه كه مهاجمین ترك كه از زمان غزنویان و در دوره سلجوقیان و مغولان در گروه‌های متعدد به این سرزمین آمده و رحل اقامت افكندند، به این اقوام داده‌اند.
مردم تات امروزه در گستره جغرافیایی از منطقه دربند و داغستان روسیه واقع در غرب دریای خزر تا همدان و در جهت شرق تا شمال خراسان زندگی می‌كنند. قومیتی واحد ندارند٬ بلكه یادگاران اقوام مختلف ایرانی هستند كه در جریان حضور تركان مانند دیگران در زبان تركی مستحیل نگشته و زبان و گویش خود را حفظ نموده‌اند. زبان تاتی نیز زبان واحدی نیست بلكه تفاوت‌های موجود در گویشهای مختلف تاتی مربوط به تفاوت زبان‌های نسل‌های گذشته این مردمان در پیش از آمدن تركان است. بخشی از اهالی شمال خراسان به انواع مختلف گویش تاتی سخن می‌گویند و مردم باصفای فیروزه نیز از تات زبان‌های این منطقه‌اند.
منطقه روستای نمونه گردشگری فیروزه
منطقه روستای نمونه گردشگری فیروزه در یك منظر كلی٬ به دلیل برخورداری از مناظر و چشم اندازهای زیبا٬ همچون ارتفاعات، عبور رودخانه فیروزه (گریوان) از مركز آن. واقع شدن در حاشیه دره‌ای زیبا با انبوه درختان پرمحصول گردو و سایر درختان مثمر و غیرمثمر، دره‌ها، چشمه‌ها، پوشش گیاهی مناسب. محصولات تولیدی بسیار مرغوب، آب و هوای معتدل كوهستانی در فصل بهار و تابستان، مردمی خوب و مهربان و جاذبه‌های فرهنگی. از شرایط بسیار مناسبی برای گذراندن اوقات فراغت گردش‌گران علاقه‌مند به محیط‌های روستایی و طبیعی برخوردار است.در انتهای مسیر رودخانه ای درّه فیروزه، غاری به نام ذوالفقار به چشم می خورد كه در دل مردم این منطقه بازگوی داستان‌های بی‌شماری از اتفاقات این سرزمین كهن است.
