گنبد اللّه اللّه اردبیل كه بر فراز آرامگاه برجی شیخ صفی قرار گرفته است . در واقع هسته مركزی مجموعه به شمار می رود به دست صدرالدین موسی ساخته شده است. نمای بیرونی آن برج ، آجری استوانه ای شكلی است به ارتفاع ۵/۱۷ یا ۱۸ متر و محیط ۲۲ متر كه بر روی قاعده سنگی هشت ضلعی قرار گرفته است . و به گنبدی كم خیز و عرق چینی شكل در بالا ختم می شود. بر روی بدنه برج با كاشی معقلی فیروزه ای رنگ كلمه جلاله اللّه تكرار شده و بدین سبب آن را گنبد اللّه اللّه نامیده اند. تزیینات ساقه و خود گنبد نیز با همان كاشی فیروزه ای رنگ در متن آجر و به شكل لوزیهای مكرّر اجرا شده است . در محل اتصال برج به ساقه گنبد كتیبه ای از آیات قرآنی به خط ثلث با كاشی معرّق سفید در متن لاجوردی ، به چشم می خورد.
معماری برج
این برج دو نمای ورودی در شمال و جنوب دارد. نمای شمالی با احداث قندیل خانه و اتصال با آن تقریباً گم شده است . اما قاب كاشی دور آن هنوز از بیرون به چشم می خورد. نمای جنوبی كه به قبله قاپوسی مشهور است ورو به صحن مقابر دارد. زمانی ورودی اصلی آرامگاه بوده كه پس از احداث قندیل خانه در دوره شاه طهماسب ، متروك شده است . شاید برج آرامگاه شیخ صفی همانند برجهای آرامگاهی قرنهای هشتم و نهم فاقد گنبد بوده یا گنبدی مخروطی شكل داشته كه در دوره صفوی به گنبد فعلی تغییر شكل داده است .
قبر شیخ در وسط محوطه هشت ضلعی ، درون آرامگاه ، با صندوق چوبی منبّت و خاتم كاری نفیسی پوشیده شده كه در گذشته مرصع به جواهرات بوده است . در حاشیه بالای سطوح جانبی آن ، كتیبه مفصّلی به خط ثلث حكاكی شده است. كه حاوی عباراتی ، از جمله نام صاحب آرامگاه است . بر جبهه شمالی بدنه صندوق نیز لوحه ای از نقره وجود دارد كه در آن نام بانی مرقد، العبد موسوی الصفوی ، در عباراتی آمده است .دیوارهای درون آرامگاه تا محل اتّصال آنها به گنبد همه گچكاری شده و بر روی آن پرده هایی از جنس كرباس با نقوش اسلیمی و گل به سبك نقاشیهای دوره صفوی تزیین و به دیوارها میخكوب شده است .
تزیینات بنا
زیر گنبد یك ترنج تزیینی بزرگ از گچبری رنگ آمیزی شده قرار دارد كه با نقوش روی پارچه دیوارها هماهنگ است . گویا قندیل با ارزشی از طلا و نقره در سقف آرامگاه نصب بوده كه در حال حاضر اثری از آن بر جا نیست . ازاره آرامگاه تا ارتفاع ۵۴ر۲ متر در حال حاضر تخته كوبی شده و مشخص نیست كه این پوشش در چه زمانی صورت گرفته است. اما ظاهراً از مرمتهای دوره قاجاری است . دو درِ نقره ای با كتیبه های مذهّب در شمال و جنوب آرامگاه قرار دارد. در جنوب قبر شیخ ، مزار شیخ حیدر (پدر شاه اسماعیل اول ) با صندوقچه ای چوبی و منبت كاری شده قرار گرفته و دو قبر دیگر در محوطه آرامگاه و جبهه شمالی قبر شیخ واقع شده است .
قبری كه به در شمالی نزدیكتر است گور شیخ ابراهیم ، مشهور به شیخ شاه ، نواده شیخ و قبر مجاور آرامگاه شیخ از آنِ صدرالدّین موسی فرزند و جانشین اوست . گنبد الله الله هر ساله محل بازدید بسیاری از گردشگران داخلی و حتی توریسم های خارجی می باشد .
