روستای طزرك شال

روستای طزرك شال كه با نام تَجَرَك هم خوانده می شود، یكی از روستا های شهرستان بویین زهرا و بخش شال می باشد كه حدود ۹ كیلومتر با دانسفهان و حدود ۵ كیلومتر از شال فاصله دارد. بیش از ۴۰۰ خانوار داشته و جمعیت آن طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۱۳۸۲ نفر بوده است.(طَزَر) دگرگون شده ی (تَجَر) كه در بیشتر لغتنامه ها به معنای كاخ زمستانی یاد شده و (ك)به معنای كوچك است.طزرك به معنای كاخ زمستانی كوچك است.شغل اصلی مردم روستا كشاورزی و دامداری و باغداری بوده و البته صاحبان مشاغل دیگر نیز قابل توجه میباشند.به زبان تركی سخن می گویند و معتقد به مذهب شیعه اثنی عشری هستند.

روستای طزرك دارای دو حسینیه و یك مسجد جامع است كه به تازگی تجدید بنا شده است. یك دبستان مختلط و مدرسه راهنمایی – دبیرستان دخترانه و مدرسه راهنمایی و دبیرستان پسرانه هم در جهت آموزشی فعال میباشند. پایگاه بسیج شهید محمد درازلو هم كه یكی از پایگاههای فعال منطقه میباشد در میدان اصلی – درطبقه فوقانی مسجد فعالیت میكند.هر چند بیشتر خیابانهای روستا آسفالت شده است اما به علت كنده كاری های زیاد از كیفیت مناسبی برخوردار نمیباشد

گویش

در عصر و زمان حاضر مردم این روستا به زبان تركی سخن می رانند هر چند در بین كودكان و خردسالان گرایش به زبان فارسی بیشتر می باشد. اما به دو دلیل می توان گفت مردم این روستا در سال های نه چندان دور به زبان تاتی – كه زبان غالب در منطقه می باشد – سخن می گفته اند.

۱- اولین دلیل بر این ادعا می تواند استفاده زیاد مردم روستا از واژگان تاتی در گفتمان های روزانه باشد. واژگانی چون: بَرَزن ( بیل زنی ) ، خَرّ سَر ( خاك بر سر – ناسزا) ، خور (خوب) قمیش (كمربند) و….

۲- همه روستاهای هم جوار طزرك تات زبان هستند و به گفته و اعترافِ هم مردم روستای طزرك و هم مردم روستاهای هم جوار ؛ مردم طزرك هم در گذشته از زبان تاتی استفاده می كرده اند.

دین و آیین

مانند بیشتر جامعه ایران مردم این روستا نیز همگی مسلمان و پیرو مذهب تشیع می باشند و در این مورد دارای اعتقادی راسخ و باور های محكم هستند كه دلایل آن می تواند بودن آرامگاه امامزادگان ابراهیم ومسلم منسوب به امام موسی كاظم (ع) در این روستا و دیگری وجود علمای دینی از قدیم الایام در كنار مردم این روستا باشد.

اما در رابطه با اعتقادات مردم روستا در پیش از اسلام اطلاعات درستی در دست نیست.اما با توجه به آثار باستانی موجود – كه توضیح آن در ادامه خواهد آمد – به احتمال بسیار قوی مردم روستا پیرو دین زردشت بوده اند كه البته جای بررسی و پژوهش دارد.

مستندات تاریخی در خصوص روستای طزرك

سند نخست رویدادی است در مورد امامزاده موجود در طزرك كه در كتاب « آثار البلاد و اخبارالعباد » نوشته زكریا ابن محمد ابن محمود قزوینی ( ۶۰۰ تا ۶۸۲ ه ق ) به آن اشاره شده است كه متن آن را عینا در زیر می خوانیم :

طزرك : روستایی است از روستاهای قزوین در بخش شال گویند یكی از پیران ده در خواب دید كه از یاران پیغمبر یكی در این روستا هست. هیچ آثار گور كهنه و قدیمی آنجا نبود . مردم ده به اكتشاف پرداختند ، هر سو را می كاویدند . تا سرانجام بعد از زحمت های زیاد در لای خاك جنازه ای را یافتند . مرد بلند بالایی بود ، زره قدیم به تن داشت . از زخمی كه در میدان جهاد برداشته بود خون می چكید .گفتی هنوز نمرده است . گنبد و بارگاهی را روی قبرش بنا كردند و مزاری شد فوق العاده متبرك ؛ زائران از نزدیك و دور به زیارتش می آیند . هر دعایی در این مزار مستجاب است .

سند دیگری كه دلیل محكم و استواری بر قدمت و تاریخ طزرك است ، وجود تپه باستانی در روستای مخروبه طزرك – تخریب بر اثر زلزله سال ۱۳۴۱ – معروف به تپه طزرك می باشد .در میان خرابه های روستای قدیمی تپه ای وجود دارد كه قدیمی تر از روستای قدیمی بوده و مردم طزرك قدیم از خاك آن برای ساخت و ساز استفاده می كرده اند و در طول سالیان متمادی و خاكبرداری بنایی آجری از زیر خاك سر برآورده كه به كهنه مسجد معروف است . با بررسی دقیق ظاهر تپه و مسجد نكاتی قابل توجه ما را به حقایقی رهنمون می سازد:

۱- در تمامی محدوده تپه هیچ بنای دیگری به جز مسجد به جا نمانده است ، چرا كه همگی خشت و گل بوده و به مرور زمان از بین رفته اند. با دقت در قسمت هایی از تپه كه در سال های اخیر به طور غیر قانونی خاكبرداری شده است به لایه هایی از خاكسترهای تنوری – یا چند تنور بر روی هم یا در بعضی بخش ها چند پی دیوار بر روی هم – بر میخوریم .این قرائن می تواند این فرضیه را قوت ببخشدكه : تپه كنونی روستایی بوده در كنار مسیر شاخه ای از رودخانه قدیمی كه به علت نزدیكی به رودخانه و بالا بودن زه آب سفره های زیر زمینی كه باعث آسیب دیدن بنا ها می شده است ، مردم روستا مجبور بوده اند كه خانه های نمور و قریب به تخریب را خود ویران كنند و بر روی خاك آن خانه ای نو بسازند .اما دلیل ویرانی كلی چه بوده است یا اینكه این فرضیه صحت دارد یا نه جای تحقیق دارد.

۲- با دقت در ساختار مسجد قدیمی به محرابی بر میخوریم كه در سمت شرق بنا است كه جدیدا شكل آن را تغییر داده اند. جایی كه مشهور به محراب اسلامی بوده و در سمت غرب – قبله – است كه در كنار در ورودی مسجد و درون دیوار كنده شده است. بر پایه این شواهد می توان احتمال داد كه این بنا آتشكده بوده و پس از كشف از زیر خاك از آن به عنوان مسجد استفاده كرده اند.

۳- در كل روستای خرابه نیز بنای آجری وجود ندارد به جز آب انباری معروف به آب انبار حاج شیر محمد كه در سده گذشته ساخته شده و بخشهایی از امامزاده كه جدیدا اضافه گردیده است. نكته قابل تامل بودن مسجدی در جوار امامزاده می باشد كه مردم روستا از آن استفاده می كرده اند پس نیازی به ساخت مسجدی در زیر خروارها خاك نبوده است.