باغ شاهزاده ماهان كرمان ، در دامنه كوه جوپار و در بستر كویری، در فاصله ۳۵ كیلومتری جنوب شرقی شهر كرمان و در فاصله ۶ كیلومتری شهر ماهان در مسیر جاده كرمان – بم در استان كرمان در نزدیكی ارتفاعات جوپار بنا گردیده است.
تاریخچه بنا
این باغ در عصر قاجار در دوران یازده ساله فرمانفرمایی عبدالحمید میرزا ناصرالدوله (۱۲۹۸ هـ . ق تا ۱۳۰۹ هـ . ق) احداث گردیده است. محل استقرار این باغ در نزدیكی مقبره شاه نعمت‌الله ولی در دامنه ارتفاعات جوپار می‌باشد. شاهزاده ماهان همان عبدالحمید میزرا ناصرالدوله فرمانفرمایان، نوه دختری ناصرالدین شاه و حاكم كرمان است كه به تكمیل و ساخت‌وساز در این باغ اقدام كرد. داستان جالبی نیز در مورد ناصرالدوله و این باغ وجود دارد و گفته شده است كه وقتی خبر مرگ وی به گوش بنّای باغ رسید. از فرط خوشحالی تغار گچی را كه در دست داشت محكم به دیوار كوبید و كار را رها كرد. اگر در بازدیدتان به‌خوبی دقت كنید.
متوجه می‌شوید برخی از بخش‌های آن فاقد تزیینات و ظریف‌‌كاری‌های است كه نشان از نیمه‌كاره رها شدن ساخت آن‌ها است. مانند جای خالی كاشی‌ها كه همچنان بر سر در ورودی خودنمایی می‌كند.
معماری بنا
باغ شاهزاده ماهان از باغهای تمام عیار ایرانی و یكی از بهترین باغهای شیب‌دار یا باغ–تخت به شمار می‌رود. از ویژگی‌های این‌گونه باغهای مطبق، نمایش بی‌نظیر و تماشایی آب به‌صورت پلكانی و در سطح‌های افقی و عمودی است. وسعت این باغ مستطیل شكل حدود ۵/۵ هكتار است كه دارای ۴۰۷ متر طول و ۱۲۲ متر عرض و شامل سردر ورودی، حمام، عمارت، شبكه آبرسانی و حوض است كه در میان حصاری بلند از درختان محصور شده‌اند و همچون نگینی سرسبز در دل كویر می‌درخشد و چشم‌نوازی می‌كند.
زمانی كه به این باغ برسید سردری زیبا و دو طبقه را خواهید دید كه از میان آن فضای درونی و سرسبز باغ را می‌بینید. طبقه بالای این سردر اتاق‌هایی برای زندگی و پذیرایی وجود دارد. در راستای طولی باغ نیز ورودی‌های فرعی تعبیه شده است. بعد از عبور از این قسمت وارد فضای داخلی باغ می‌شوید.
۱۲ سطح پلكانی به‌همراه آبشارها، فواره‌ها و دو حوضچه پر آب كه از دو سمت با درختان بلند قامت باغ احاطه شده‌اند در برابر دیدگانتان ظاهر می‌شوند. نهر آبی كه در این مكان جریان دارد از بالای باغ وارد می‌شود. منبع این نهر، قنات تیگران است كه از ارتفاعات جوپار سرچشمه می‌گیرد و بعد از آبیاری كرت‌ها و مسیرها به‌صورت آبشارهایی در سطح پلكانی و سطح شیب‌دار جاری می‌شود و تا بیرون باغ ادامه دارد و به‌سمت ماهان می‌رود.
در انتهای باغ و عمود بر محور اصلی، كوشك با بالاخانه جلوه‌گری می‌كند كه با سردر ۲۳۵ متر فاصله دارد. این عمارت ۴۸۷ متر مربع مساحت دارد و مكانی برای پذیرایی و سكونت صاحب باغ بوده است. این بخش در حال حاضر توسط بخش خصوصی به رستوران تبدیل شده است. در پشت این ساختمان باغی كوچك با درختان میوه وجود دارد كه در واقع، باغچه‌ای اختصاصی برای اهالی باغ بوده است. نهر باغ ابتدا از آبراهه‌هایی این قسمت عبور می‌كند و سپس وارد مجراهای اصلی می‌شود.
بناهای خدماتی باغ ماهان نیز مماس با دیوار اصلی باغ و خارج از آن قرار دارند. در شرق كوشك، حمام و در قسمت بالایی حمام نیز ساختمان مسكونی نگهبان یا زعیم‌باشی جای گرفته است. بخشی از این ساختمان روبه فضای پشت بالا خانه است و به‌علت داشتن عمق زیاد، این بنا نسبت به سایر اتاق‌های اطراف باغ بیشترین بیرون زدگی را از دیوار مجموعه دارد. درضلع مقابل نیز اتاق‌هایی دیده می‌شود كه نیمه‌كاره رها شده‌اند.
مصالح بكار رفته در بنا
در ساخت بناهای باغ شاهزاده ماهان از آجر به‌همراه اندود كاهگل استفاده شده است. در برخی قسمت‌ها مانند سردر ورودی كاشی‌های زیبا و چشم‌نوازی دیده می‌شود. دیوار باغ نیز با اندود گل پوشیده شده و در جاهایی كه به بالاخانه و سردر می‌رسد با اندود گچی مزین شده است.برای كف‌سازی باغ ماهان قلوه‌سنگ و ملات به كار رفته كه در بخش‌های پیرامون عمارت و سردر با نقش‌های هندسی تزیین شده‌اند. در پله‌ها و حاشیه باغچه‌ها آجر و در درز میان كرت‌ها و پیاد‌ه‌روها سنگ كار شده است.
نحوه دسترسی
برای دیدن باغ شاهزاده ماهان راهی استان كویری كرمان شوید. سپس جاده كرمان به بم را در پیش بگیرید. در ۳۵ كلیومتری این جاده و ۶ كیلومتر مانده به شهر ماهان، می‌توانید این باغ تاریخی و تماشایی را ببینید.
آدرس باغ شاهزاده ماهان: ۳۵ كیلومتری كرمان و ۶ كیلومتری شهر ماهان
باغ شاهزاده یكی از عالیترین و زیباترین باغهای سنتی ایران محسوب می شود . این باغ در نیم فرسنگی ماهان در دامنه كوههای تیگران جلوه گری می كند و از یادگارهای عبدالحمید میرزا فرمانفرما - حاكم كرمان در اواخر دوره قاجاریه است .
گویند كه جون خبر مرگ ناگهانی حاكم را به ماهان بردند بنایی كه مشغول تكمیل سردر ساختمان بود تغار گچی را كه بدست داشت محكم به دیوار كوبید و كار را رها كرده و فرار نمود آنطور كه جای خالی كاشی ها همچنان بر سردرورودی خودنمایی می كند .
این باغ دارای سردر ورودی بسیار زیبا - عمارت شاه نشین و حمام می باشد . از قسمتهای ارزشمند باغ شكه آبرسانیو حوض های آن می باشد كه در محور مركزی باغ قرار دارد درجلوی عمارت اصلی حوض بزرگی با 5 فواره مشاهده می شود و آب این حوض كه سرچشمه آن قنات معروف تیگران است به پاشویه سنگی اطراف آن ریخته و از آنجا به طرف ده شرشره آبشارگونه جاری می شود .
این شبكه آبرسانی از نظر طراحی شاهكار محاسبه و دقت بشمار می رود . بازسازی باغ شاهزاده بعد از پیروزی انقلاب درسال 70 همزمان با برگزاری كنگره خواجوی كرمانی انجام گردید . در حال حاظر قسمت شاه نشین به یك رستوران مبدل گردیده و توسط بخش خصوصی اداره می گردد . این باغ دارای درختان میوه بسیاری از جمله انگور -آلو- آلوچه (گوجه سبز) - هلو - گردو و ... می باشد كه در بین درختان زینتی جای گرفته و خودنمایی می كنند . هرساله گردشگران بسیاری از سراسر ایران وجهان برای بازدید از این باغ به ماهان می آیند و ساعتی را با آرامش و فارغ از دغدغه های زندگی سپری می نمایند..
