منار آجری خرم‌آباد یكی از آثار تاریخی استان لرستان است كه در جنوب شهر خرم‌آباد در داخل محوطه پارك شقایق محله قاضی‌آباد قرار دارد. این منار (مناره)، بنایی است استوانه‌ای شكل كه بر روی یك سكوی مكعب مربع سنگی واقع شده است . در گذشته به عنوان میل راهنما (جهت هدایت كاروان‌ها) و دیده‌بانی (نگهبانی از شهر) كاربرد داشته است. با توجه به سبك معماری بنای مناره، احتمالاً تاریخ ساخت آن به دوره فرمانروایی دیلمیان مربوط می‌شود.
معماری بنا
ارتفاع این بنا با احتساب پایه سنگی آن، در حال حاضر ۳۰ متر است كه به طور قطع بلندای آن در گذشته بیشتر بوده و در اثر دخالت عوامل طبیعی، به مقدار كنونی رسیده است. قطر مناره در پایین‌ترین قسمت به ۴.۵ متر می‌رسد. ورودی بنا در جبهه غربی واقع شده و دسترسی به بالا و پشت‌بام مناره، از طریق صعود از ۹۹ پله در فضای داخلی آن امكان‌پذیر است.
اگر از پله های این منار بالا بروید در بالا چشم اندازی جذاب از مناظر اطراف در انتظارتان است. موقعیت مكانی خوب این بنا و اینكه دسترسی راحتی دارد باعث شده تا سالیانه گردشگران زیادی از آن دیدن كنند. در اطراف مناره دیواره هایی به چشم می خورد كه نشان می دهد در اینجا بناهایی مثل مسجد و كاروانسرا وجود داشته است. مناره یعنی جای نور و در اصطلاح بنایی بلند و كشیده است كه معمولا در كنار بناهای مذهبی مثل مساجد ساخته می شود. در دوره اسلامی ساخت منارها متداول تر شد به طوری كه در سال های نخستین اسلام، مناره ها معمولا به صورت تكی و در كنار مساجد بنا می شدند. ولی از حوالی قرن پنجم هجری شیوه ی ساخت و ساز آن ها تغییر كرد و به صورت دوتایی در سردر ورودی مسجد نمایان شدند.
كاربرد مناره
شیوه ساخت و همینطور كاربرد مناره ها با هم فرق دارد و به صورت استوانه ای، چند ضلعی و مخروطی بنا می شوند. در زمان قبل از اسلام این مناره ها به غیر از اینكه جنبه مذهبی داشتند برای راهنمایی كاروانیان و مسافران هم به كار می رفتند. برای این كار در هنگام تاریكی شب بر روی مناره ها آتش روشن می شد تا كاروانیان بتوانند با این نور، مسیر خود را به راحتی بیابند. در دوره اسلامی این مناره ها كاربردهای زیادی پیدا كردند و حتی كاربردهایی مثل پیشگیری از رانش زمین و محكم كردن بناهای اطراف داشتند.
جاهای دیدنی خرم آباد
مكان واقعی این منار در شهر شاپور خواست است. با توجه به ویرانه های اطراف به نظر می آید كه این منار در آن زمان درست در مزكز شهر و مسلط به خانه ها و مسیرهای اطراف بوده است. در زمان های دور اگر حادثه ای در شهر اتفاق می افتاد با روشن كردن دود در بالای مناره، دیگر قسمت های شهر به خصوص قلعه فلك الافلاك باخبر می شدند. بعد از ارسال پیام های خطر از روی این منار، دروازه ی شهر بسته می شد و شهر در حالت دفاعی قرار می گرفت.
فلك الافلاك
گردشگرانی كه در زمان قاجار سفری به لرستان داشته اند در نوشته های خود از بناهای زیادی در اطراف منار حرف زده اند. یكی دیگر از جاذبه های مهم خرم آباد، قلعه فلك الافلاك است. قلعه ای تاریخی كه قدمت آن به دوره ساسانی برمی گردد. دو موزه باستان شناسی و مردم شناسی در آن برپا شده تا نمایانگر تاریخ و فرهنگ این شهر برای گردشگران باشد. قلعه فلك الفلاك نماد شهر خرم آباد است و در لیست آثار ملی ایران قرار دارد. بی جهت نیست كه گردشگران زیادی در سفر به این شهر اول از همه به بازدید از این قلعه باشكوه و دیدنی می روند.
پل شاپوری
پل شاپوری هم از دیگر آثار كهن شهر است كه در ضلع جنوبی فلك الافلاك قرار گرفته و با اینكه در ابتدا ۲۸ طاق داشته اما امروز فقط چند طاق آن به جای مانده است. مگر می شود به خرم آباد رفت و مجموعه توریستی مخمل كوه را نادیده گرفت؟ همین كه تعطیلات می شود خرم آبادی ها راهی مخمل كوه می شوند تا مدتی را در میان طبیعت این منطقه توریستی بگذرانند.
بر روی صخره های این كوه، گلسنگ های زیادی به چشم می خورد كه همین كه فصل بارندگی فرا می رسد از رنگ سیاه به سبز تغییر رنگ می دهند. در این ناحیه آبشار زیبایی هم هست كه جذابیت این منطقه را دوچندان كرده و اینجا را به محلی ایده آل برای طبیعت گردی و استراحت تبدیل كرده است.
نحوه دسترسی
آدرس: خرم آباد – میدان امام حسین (ع) (شقایق سابق)
