گرمابه حضرت ( پهنه ) سمنان ، مابین مسجد جامع و امامزاده یحیی قرار دارد. درزمان سلطنت ابوالقاسم با برخان پادشاه تیموری (در سال ۸۵۶ ه.ق) و به دستور وزیر وی خواجه غیاث الدین‌بهرام سمنانی ساخته شده است. این بنا در زمان مظفرالدین شاه قاجار (در سال ۱۳۱۲ ه.ق). و به دستور حاج‌ملاعلی حكیم الهی دانشمند معروف تعمیر و تجدید بنا شد. ساختمان حمام مشتمل بر سه قسمت رختكن یاسر بینه، گرمخانه و خزانه است. یكی از قسمت‌های جالب توجه این حمام سر در زیبا و كاشیكاری شده آن‌است. در بالای در ورودی، اشعاری به خط نستعلیق خوانا و استادانه نوشته شده‌است. حمام پهنه از موقوفات‌مسجد جامع سمنان است و سازمان میراث فرهنگی استان، پس از باز پیرایی آن در سال ۱۳۷۳ آنرا به عنوان موزه مردم شناسی بازگشایی كرد .
حمام پهنه و گرمابه حضرت
گرمابه پهنه یكی از بناهای تاریخی سمنان است كه ۵۶۷ سال از تاریخ بنای اولیه آن می گذرد . محمد حسن خان صنیع الدوله از مورخان دوره قاجاریه از این حمام دیدن نموده و متن كتیبه سر در حمام را در كتاب (مطلع الشمس) آورده است . به استناد این كتیبه ، حمام مورد بحث در ماه شوال ساله ۸۵۶ ه.ق در عهد سلطنت میرازا ابوالقاسم بابرخان ، پادشاه دوره تیموریان و به دستور وزیرش خواجه غیاث الدین محمد بن خواجه تاج الدین بهرام سمنانی ساخته شده است . این بنا در سال ۱۳۵۵ طی شماره ۱۰۲۲ در فهرست ثبت آثار ملی قرار گرفته است . حمام پهنه به مساحت تقریبی ۱۰۰۰ متر مربع در شمال غربی تكیه پهنه ساخته شده و دو در ورودی آن برای ورود آثاین و خانم ها پیش بینی گردیده است .
در مردانه كه دارای دو صفه می باشد از سه طرف دارای كاشیكاری است. در بالای در نیز كتیبه ای از كاشی به رنگ سفید بر زیمنه لاجوردی وجود دارد . بر سر در این ووردی علامت شیر و خورشید با كاشی های زرد رنگ در دو لچك و به صورت یك نیم دایره مشخص می باشد . در دو طرف این در تصویر دو سرباز قاجار كاشیكاری شده است. كه در آن جمله (عمل زین العابدین سمنان۱۳۳۰) به چشم می خورد . حمام پهنه در تاریخ ۱۳۷۳ بعد از یك سری مرمت و بازسازی تبدیل به موزه محلی باستان شناسی مردم شناسی شد .كه در ابتدای ورودی موزه سمنان به یك هشتی می رسیم كه در آن علاوه برفروش بلیط ، عرصه بروشور و نیز دیگر تولیدات فرهنگی وانتشاراتی صورت می پذیرد .
موزه مردم شناسی
در ادامه مسیر به یك فضای مربع شكل با ابعاد تقریبی هشت متر در هشت متر می رسیم كه به وسیله طاق های ضربی موزون و عریضی مسقف شده است. در میان دارای یك آبنمای زیبا به همراه كاشیكاری های متنوع می باشد . از این قسمت در مواقعی كه نمایگشاهی موقت در محل موزه دایر می باشد به عنوان فضای نمایشگاهی استفاده می شود . در ادامه بعد از گذشتن از یك راهروی باریك و یك هشتی به صحن بزرگ گرمابه كه سالن اصلی موزه می باشد ، می رسیم. این قسمت خود دارای چند قسمت جدا می باشد . در یكی از غرفه های متصل به صحن اصلی شاخص ترین عنصرموزه ای موزه سمنان كه اسكلت ۴۰۰۰ ساله بدست آمده از تپه حصار دامغان می باشد ، قرار دارد . این اسكلت به شكل كاملا دست نخورده از محل حفاری در تپه حصار به این مكان انتقال یافته است .
اسكلت ۴۰۰۰ساله
در كنار آن اشیاء و لوازمی قرار دارد كه در هنگام مرگ كنار متوفی قرارداده است . هدف اصلی از قرار دادن این اسكلت نشان دادن شیوه تدفین در هزاره دوم پیش از میلاد در بخش فلات مركزی ایران می باشد . این اسكلت با ضمائم آن در یك محفظه مكعبی شیشه ای قرار گرفته است . در ویترین دیگری در ادامه مسیر اشیائی از جنس سفال خاكستری مربوط به هزاره دوم پیش از میلاد مربوط به تپه حصار قرار دارد . این اشیاء شامل كاسه، آبریز و ظروف آیینی دیگر می باشد . از دیگر آثار سفالین موجود در موزه ظروف بدست آمده از منطقه خطیر كوه سمنان می باشد. كه مربوط به هزاره اول پیش از میلاد است .
در ویترین های بعدی اشیای دوران اسلامی شامل ظرف لعابدار و دیگر ظروف مربوط به تپه های تاریخی استان سمنان دیده می شود . در بخش مردم شناسی موزه گرمابه پهنه كه در انتهای موزه و در یك هشتی واقع شده است .
اشیای مختلف مردم شناسی از جمله ابزار و آلات موسیقی مثل ساز و دهل و كرنا و … دیده می شوند . در عرفه بعدی زینت آلات سنتی زنان عشایر استان سمنان قرار دارد . در ویترین دیگر ابزار و وسایل اعتقادی و پیشگویی مثل رمل مهره های شانس و … چیده شده است. در ویترین انتهایی ابزار آلات و استعمال دخانیات مثل چپق ، كیسه توتون و سوزن های تمیز كردن دسته چپق دیده می شود. موزه گرمابه پهنه با در نظر گرفتن كمی وسعت و آثار به نمایش گذاشته به آن به دلیل موقعیت خاص و استثنایی مكانی هموارده مورد توجه ساكنین شهر و مسافرین راههای ارتباطی استان بوده است.
زمان مناسب برای بازدید
بیشر بازدید كنندگان كسانی هستند كه در ادامه راسته بازار اصلی شهر به سر در موزه رسیدند. اصلی ترین مخاطبان موزه سمنان دانشجویان رشته های مختلف در سطح استان و كشور هستند. كه برای تكمیل پروژه تحصیلی به مكان موزه مراجعه می كنند . ساعت كار موزه سمنان در فصول بهار و تابستان از ۹ صبح الی ۱۳ و ۱۶ بعدازظهر الی ۱۹ و در فصول پاییز و زمستان از ۸ صبح الی ۱۲ و ۵/۱۵ الی ۵/۱۸ است .این بنا در سال ۱۳۵۵ با شماره سند ۱۰۲۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
نحوه دسترسی
آدرس :سمنان- خیابان امام- بازار پایین- مجاور مسجد جامع
