حسینیه اعظم زنجان در جنوب شهر زنجان كه بین مدارهای ۳۶ درجه و ۳۷ درجه شمالی و نصف النهارهای ۴۸ درجه و ۵/۴۹ درجه شرقی واقع شده قرار گرفته است. آستان مقدس حسینیه اعظم زنجان یكی از اماكن متبرك و معنوی استان زنجان می باشد كه آوازه و شهرت آن به بركت توجهات خاصه حضرت سیدالشهداء (ع)جهانی شده است .هیأت امناء این مكان مقدس از توان و ظرفیت های موجود جهت ارتقاء فرهنگ عاشورا و كیفیت مجالس عزاداری سرور شهیدان استفاده نموده است . با سازمان دهی نیروی انسانی مخلص توانسته است تا حد نسبتاً مطلوب در مقطع كنونی این مكان را اداره نماید.
بخش فرهنگی حسینیه
در بخش فرهنگی ایجاد كتابخانه و بخش سمعی و بصری و تكثیر نوارهای سخنرانی وعاظ و پخش اینترنتی مراسم عزاداری و غیره به سراسر جهان. در بخش مذهبی برگزاری مراسم دعا و عزاداری و اعیاد ائمه طاهرین علیهم السلام و سخنرانی در حد توان.بر گزاری مراسم با شكوه دهه محرم و دسته عزاداری شب تاسوعا (كه تنها برای این مراسم حدود ۴۵ روز تا دو ماه برنامه ریزی و جلسات متعددی برگزار می گردد) از اقدامات این مجموعه بوده است. مراسم سوم شعبان سالروز ولادت حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) كه به نحو خاصی در این حسینیه برگزار می گردد.
برگزاری مراسم ماه مبارك رمضان كه بصورت اقامه نماز جماعت ،سخنرانی و مداحی می باشد. مراسم هفتگی زیارت عاشورا كه در شب های جمعه و دعای ندبه در صبح جمعه برگزار و مورد استقبال جمع كثیری از مردم خصوصاً جوانان قرار میگیرد.
تاریخچه حسینیه اعظم
تاریخچه حسینیه اعظم را با یاری گرفتن از گزارش شفاهی اهالی محل ،معمرین ،خادمین و هیات امناء قدیمی. و از آن اشخاصی كه خودشان بطور مستقیم و یا بطور غیر مستقیم از طریق پدر بزرگهایشان و از كسان دیگر راجع به قدمت و تاریخ گذشته حسینیه خاطراتی داشته اند نقل می كنیم . البته بدیهی است كه در نقل قول احتمال كم یا زیاد بودن مطلب گفته شده وجود دارد. ولی سعی شده مطالب با تطبیق همدیگر نزدیك به حقیقت باشد. تا بتوان نسبت به آنها استناد جست و آیندگان بتوانند از آن استفاده كنند. متأسفانه تاریخ مدون ما در گذشته همیشه دچار چنین نقصهایی بوده است.
نبودن افراد خبره و علاقمند در شهرمان كه بخواهند حوادث مختلف را ثبت و ضبط كرده و آنها را به آیندگان انتقال دهند همیشه یكی از معضلات جامعه شهر زنجان بوده است. اگر تعدادی كتب تاریخی نیز تألیف وتدوین شده و موجود است بدون تجزیه و تحلیل بوده و از جزئیات مهم تاریخی چشم پوشیده اند لذا مورخین حوادث را بصورت كلی و گذرا و بشكل قصه و داستان گونه نقل كرده اند.
وقف نامه ها
با اینهمه ،خوشبختانه ما توانستیم با استفاده از گفته ها و نوشته های بزرگان و اهالی محل تاریخچه حسینیه اعظم را بصورت تحلیلی كه گویای گذشته روشن آن است. به علاقمندان تاریخ شهرمان و مخصوصاً به عاشقان حسین علیه السلام ارائه نماییم. اینكه حسینیه هم مسجد و تكیه و هم مدرسه علمیه بوده شكی نیست . اولین سند مكتوب كه با مهر (حاج میرزا لطف الله شیخ الاسلام وآخوند ملا كاظم )ممهور شده صفر المظفر ۱۲۹۵ هجری قمری را نشان میدهد. كه در زیر وقفنامه دو شخص خیرو نیكو كار بنام های (حاج میرزا محمد نقی و حاج میرزا بابایی)تاجر كه دو باب دكان را وقف صحیح شرعی نموده اند آمده است.
در این وقف نامه قید شده با اطلاع عالیجناب (آخوند ملا علی اصغر روضه خوان ) در راه جناب ابی عبدالله الحسین (ع)در تكیه حسینیه خرج و احسان نمایند. از اول ماه محرم تا دوازدهم محرم هر قسم مصلحت بداند صاحب اختیار است. دومین سند مكتوب كه با مهر آقای (سید عبدالرحیم مجتهد و آقا سید علی و آقا شیخ ابراهیم) ممهور شده. مربوط به تاریخ شوال ۱۳۲۲ هجری قمری است. كه شخصی بنام (حاج محمد هاشم شریف العلماء) وقف صحیح شرعی و حبس مخلد نموده همگی مساحت ششدانگ و یك شعیر و دو ثلث شعیر قریه دهجلال از قراء سجاسرود. خمسه را با كافه توابع و ملحقات و مزارع مائیه و دعیه و مراتع و معالف وبسائین و میاه و عیون و انهار و املاك …. و عمارات و محل اكداس و طراقین بر حضرت سیدالشهداء ارواح العالمین له الفداء.
مدارس دارالسعاده
البته قابل ذكر است كه نامبرده این روستا را به مساجد و مدارس واقعه در ذیل كه در دارالسعاده زنجان واقع است وقف نموده است.این مساجد و مدارس عبارتند از :
۱-مدرسه و مسجد رضوانمعان المغفور (آخوند ملا علی) اعلی الله مقامه الشریف
۲-مدرسه و مسجد رضوانمكان المبرور (آقا سید فتح الله) طاب ثراه
۳-مدرسه و مسجد مقابل حمام (حاجی داداش) در راسته بازار
۴-مدرسه و مسجد حسینیه
۵-مدرسه و مسجد (ملا محمد علی)
مسجد مدرسه اعظم
آنچه در اینجا قابل توجه است اینكه در سال ۱۳۲۲ هجری قمری حسینیه اعظم هم مدرسه بوده هم مسجد. زیرا واقف در توضیحاتی كه در وقفنامه داده آورده است كه متولی ، منافع قریه مذكور را در وهله اول به تعمیرات مدارس و مساجد اشاره شده است . تامین آب آنها به مصرف برساند. نَه عشر دیگر را به حضرات طلاب محصلین ساكنین در حجرات هر مدرسه بپردازد آنهم از قرار هر حجره سه نفر طلبه. در ضمن مشروط به اینكه هر طلبه بیش از یكماه در خارج مدرسه نماند. اگر بیرون رود و برگردد باید لااقل دو ماه تمام در حجره خود مقیم باشد تا شهریه دریافت نماید. حال به یك سند مكتوب دیگر اشاره می كنیم.
سنگ نوشته حسینیه
این سند سنگ نوشته ایست كه در راهرو و مدخل ورودی مسجد حسینیه هم اكنون بر دیوار نصب شده و اشعار زیر بر روی آن كنده كاری شده است:
بعد حمد خدای عزوجل كه كریم است و قادرو منّان جمعی از مؤمنین اهل محل همه در زهد بوذر و سلمان سّید و میرشان محمد علی صاحب جاه و فّر و عّزت وشان دّر دریای پاك پیغمبر پور هم اسم موسی عمران مسجدی خواستند بی مانند طرح از لطف حضرت یزدان چون به پایان رسید. این مسجد هاتفی سفت این در غلطان حَبَذّا مسجدی كه در منظر آمده رشك روضه رضوان سال تاریخ او طلب كردم .روزی از صوفی خجسته بیان كلك بگرفت و ریخت از كلكش بر ورق این جواهر الوان بود از وَجه پاك این مَعبَد طلعت مسجد الحرام عیان ۱۲۶۱.
مرمت و بازسازی
همانطور كه تاریخ سنگ نوشته نشان میدهد اهالی محل این مسجد را در سال ۱۲۶۱ هجری به پایان رسانده اند . البته طبق گفته مُعَّمرین و اهالی محل این تاریخ مربوط به زمان یا سال تأسیس مسجد نیست بلكه مربوط به تعمیر و بازسازی مسجد است. وجود یك سند مكتوب دیگر گفته مُعَّمرین را قریب به یقین می نماید . این سندعَلَمی است كه بر روی آن تاریخ (۱۲۲۱)كنده شده و به مسجد حسینیه اهداءگردیده است . اینها سندهای موجود و مكتوب در باره تاریخ تاسیس حسینیه اعظم است ولی گفته های شفاهی به زمانهای پیش از این سالها اشاره دارد . میگویند در تاریخ ۱۱۱۴ هجری قمری زنگ بزرگی به مسجد اهداء شده است .
این زنگ تا چهل یا پنجاه سال پیش موجود بود كه بعد شكسته شده و از بین رفته است. همراه این زنگ مقادیری وسایل دیگر مثل طبل وشیپور و چند قطعه شمشیر و یك عدد كشكول هم بوده است . كه از آنها هم فعلاً اثری نیست.
شاید در زمان رضاخان بعلت تعطیلی مساجد جمع آوری و احتمالاً به مراكز فرهنگی و باستانی برده اندو یا اصلاً معدوم كرده اند. برای تعیین دقیق تأسیس و احداث مسجد به مدارك دیگری نیز نیاز می باشد كه متأسفانه به آنها دسترسی پیدا نشد. لذا برای نزدیك شدن به تاریخ حقیقی بنای مسجد بهتر این است كه قدمت بافت شهر،تاریخ بنای مساجد و آثار دیگر باستانی شهر را كه در اطراف و یا نزدیكی حسینیه قرار دارند بررسی نمود.
نحوه دسترسی
آدرس : زنجان، خیابان فردوسی
