آتشكده پیرچم طارم در حدود ۱۰۰ متری روستای پیرچم، روی تپه ای بزرگ؛ مشرف بر رود خانه قزل اوزن قرار دارد. بخشهای زیادی از تپه ای كه بنا در آن واقع است. گورستانی احتمالا از دوران متاخر اسلامی است. تپه از جنوب به رودخانه قزل اوزن منتهی می گردد. از شمال و شرق با خانه های روستا همجوار است و از غرب به رود خانه و كشتزار های حاشیه آن محدود می گردد. بنا دقیقا در منتهی الیه جنوب تپه قرار دارد. بنای پیرچم از دو بخش ساختمان مربع شكل گنبد دار و سازه ای تقریبا چلیپایی در شمال آن تشكیل شده است.
معماری بنا
بنای اصلی، ساختمان كوچك مربع شكلی است كه با مصالح لاشه و قلوه سنگ و ملاط آهك ساخته شده است. ورودی بنا از شمال و از طریق درگاه كوچكی با طاق قوسی است. دروسط دیوار جنوبی داخل بنا، محرابی با طاق قوسی تعبیه شده است. بالای بنای چهارگوش گنبدی قرار دارد كه قسمت فوقانی آن تقریبا مسطح است. احتمالا گنبد بصورت نیم دایره ای بوده كه در جریان مرمت به این شكل باز سازی شده است. گنبد با استفاده از چهار فیلپوش بر روی فضای چهار گوش قرار گرفته است. حد فاصل فیلپوش ها در هر ضلع طاق نماهای مثلثی كوچكی تعبیه شده است. یك پنجره كوچك مستطیلی در بخش جنوبی گنبد وجود دارد كه نور داخل بنا از طریق آن تامین می شود.
بخش الحاقی بنا
بخش الحاقی شمال بنا شامل یك فضای چلیپایی و دو فضای الحاقی كوچك دیگر است. این قسمت نیز با لاشه سنگ و آهك ساخته شده و در سالیان اخیر مرمت شده است. احتمالا این بخش نیز در گذشته مسقف بوده است. در مركز این فضا بر اثر كاوش غیر مجاز و در عمق ۲۰ سانتی متر ی از سطح بقایای یك كف گچی آشكار شده است. با توجه به وجود قطعات آجر دراطراف بنا احتمالا بخش هایی از بنا از آجر ساخته شده بود كه در جریان مرمت كاملا از بین رفته است. هرچند مردم محلی بنا را آتشكده ای از دوران پیش از اسلام می دانند. اما با توجه به شواهد و مدارك موجود احتمالا بنا آرامگاهی از دوران میانی اسلام است. این مكان تاریخی در تاریخ ۱ مهر ۱۳۵۳ با شمارهٔ ثبت ۹۸۴ با نام آتشكده پیرچم به ثبت آثار ملی رسیده است.
یافته های سطحی: با توجه به دخل و تصرفات سالهای اخیر به جز قطعات شكسته آجر و لاشه سنگ و ملاط خشك شده چیز دیگری در پیرامون بنا دیده نمی شود.
دوره های فرهنگی: با توجه به شواهد موجود و شكل و نقشه بنا كه قابل مقایسه با بنا های دوره میانی اسلام است، احتمالا بنای پیرچم آرامگاهی از دوران میانی اسلام در كنار گورستانی از همین دوره و دوره متاخر اسلامی است.
نحوه دسترسی
آدرس :زنجان – طارم – روستای پیرچم
