قلعه ملكی یزد مربوط به اواخر دوره افشار – دوره زند است و در شهرستان خاتم، بخش مركزی، شهر هرات، خیابان شهید بهشتی، كوچه ملكی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۷ با شمارهٔ ثبت ۲۴۴۹۵ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. قلعه ملكی یكی از جاذبه های تاریخی شهرستان خاتم در استان یزد است كه در حدود ۲۰۰ سال پیش احداث شده و ه خیلی ها معتقدند توسط فرج ا… خان شهر بابكی كه عمده مالك هرات و شهر بابك بوده، ساخته شده است. زیر بنای قلعه ملكی خاتم یزد حدود پانزده هزار متر مربع است و ساختمانهای داخل آن هم سالم و قابل استفاده است.
این اثر زیبای تاریخی كه با توجه به فضاهای موجود در داخل حریم شهری یكی از كاملترین نمونه های بناهای سنتی در استان یزد محسوب می شود با دارا بودن ارگ، شارستان و محیط زراعی اطراف در نوع خود كم نظیر است.
زمان ساخت قلعه ملكی یزد مربوط به دوره افشاریه و زندیه می باشد و آخرین شخصی كه در صد سال گذشته آن را احیا كرده ابوالفتح خان ازخوانین منطقه بوده است.
از تاسیسات موجود در قلعه ملكی یزد می توان به هشتی ورودی، شاه نشین، حجره های مسكونی در دو جبهه، برج های دیده بانی و تیركش ها، سیلوهای نگهداری غله به صورت عمومی و خصوصی اشاره كرد.محل استقرار نگهبانان، اطبل ها و محل نگهداری حیوانات به صورت روباز و فضای مناسب برای زراعت و كشاورزی اضطراری از دیگر چشم اندازهای زیبای این اثر تاریخی است.با توجه به تاسیسات موجود در قلعه ملكی یزد مشخص می شود در گذشته این بنا علاوه بركاربری مسكونی كاربری نظامی و دفاعی نیز داشته است.
قلعه ملكی یزد در فاصله ۲۰۰ متری فرمانداری شهرستان خاتم قرار گرفته است.این بنای ارزشمند در سال ۱۳۸۸ توسط ورثه مالك برای كاربری فرهنگی به اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری خاتم اهدا گردید.
قلعه محمد باقری ، قلعه مروست ، قلعه چاكری هرات ، قلعه توتك و قلعه حسین آباد هرات از دیگر قلعه های ارزشمند خاتم به شمار می روند .شهرستان خاتم با دارابودن بیش از ۲۵۰ اثر تاریخی و طبیعی ارزشمند در زمینه میراث فرهنگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است .خاتم با بیش از ۳۵ هزار نفر جمعیت در جنوب شهر یزد واقع شده است .
آدرس : استان یزد, شهرستان خاتم, ۲۰۰ متری فرمانداری خاتم
