مركز علوم و ستاره شناسی تهران وابسته به معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه ۱ با هدف آشنایی دانش آموزان، دانش پژوهان و عموم مردم با علوم پایه به صورت عملی در سال ۱۳۷۹ در زمینی به مساحت ۶۰۰۰ متر مربع و ۳۰۰۰ متر مربع زیر بنا در دو طبقه و در محیطی زیبا و خرم بنا گردید. در تبیین این هدف بازدیدكنندگان قادرند آزمایش های لازم را به كمك اطلاعات مكتوب مجاور هر دستگاه و با استفاده از راهنمایی كارشناسان انجام دهند. با این نگرش امكاناتی فراهم شده كه افراد با رده های مختلف تحصیلی با مفاهیم علوم پایه آشنا شده و از نزدیك ابزار را لمس نمایند. از جمله این علوم می توان به ستاره شناسی، فیزیك، شیمی، ریاضی و … اشاره نمود. برای آشنایی بیشتر با این مجموعه با ما همراه باشید .
بخش های واحد عملی
تالار كهكشان: سقف این تالار به صورت گرافیكی و الكترونیكی به گونه ای طراحی شده است كه آسمان شب( نیم كره شمالی ناظر زمینی) به همراه منظومه شمسی، صور فلكی، ستارگان و دیگر اجرام آسمانی به صورت سمعی و بصری مشاهده می گردد. تالار كهكشان با ظرفیت ۷۰ نفر و به صورت دو منظوره قابل بهره برداری می باشد؛ به همین منظور سمینارهای علمی و فرهنگی، همایش ها، جشنواره ها، مراسم های مختلف نیز در این سالن برگزار می گردد.امكانات سمعی بصری موجود در این سالن عبارتند از: ویدئو پروژكشن، كامپیوتر، سیستم صوتی، آمپلیج فایر و پرده ی نمایش.
رصد خانه: این مركز گنبدی شكل مجهز به یك تلسكوپ ۱۲ اینچ بازتابی مدل Meade LX200 EM، ۳ دستگاه تلسكوپ بازتابی، یك دستگاه تلسكوپ شكستی سیار ، ۳ دستگاه دوربین دو چشمی با پایه(۲۰×۱۰) و (۱۰۰×۲۰)، یك نوع CCD پیشرفته جهت عكاسی نجومی و یك دستگاه تصویر بردار اعماق آسمان(Deep Sky Imager) می باشد. در این بخش علاقمندان می توانند(در صورت مساعد بودن شرایط جوی) در روز خورشید، و در شب های رصدی، سیارات – ماه و اجرام غیر ستاره ای را رصد نمایند.
سالن ترازوها: در این سالن پنج ترازوی زمین، ماه، مریخ، مشتری و خورشید قرار داردكه دانش پژوهان می توانند وزن خود را بر روی این اجرام اندازه گیری كرده و علت تفاوت آن را بررسی كنند.
سالن فیزیك: بیش از ۱۲ آزمایش در زمینه مكانیك ، نور، صوت ، الكتریسیته ، مكانیك سیالات و … كه دانش پژوهان می توانند با عملیاتی كردن مباحث تئوری فیزیك به طور كامل آشنا می شوند.
تالار تفكر: این مجموعه شامل (۵۰+) ۱۲نوع دستگاه فكری از جمله برج برهما، هفت تكه عقل، بند در بند و .. می باشد كه بازدیدكنندگان در تمامی رده های سنی با حل معماهای مختلف ، خلاقیت ذهن خود را آزمایش و وادار به اندیشیدن می نماید. لازم به ذكر است این تالار با افزایش ابزارهای علمی- فكری به طور متناوب، تجهیز می گردد.
سالن شیمی: در این بخش بازدیدكنندگان با آزمایش كیمیاگری اسلامی و مدرن ، مدل DNA و … آشنا می شوند.
هواشناسی: دراین بخش می توان تعیین دمای سطح زمین ، عمق نیم متری، یك و نیم متری از سطح زمین را بررسی نمود.
( جعبه اسكرین): كه به كمك دماسنجهای خود كمترین و بیشترین دمای شبانه روز را تعیین می كند .
( دما سنج رطوبتی ):كه به كمك این دماسنج وتشت تبخیر می توان رطوبت هوا را تعیین نمود.
(تشت تبخیر و باران سنج): كه تغییررطوبت هوا و ارتفاع بارش برف و باران را مشخص می نماید.
(آفتاب نگار): كه به وسیله آن می توان ساعات های آفتابی روز و ظهر شرعی را تعیین نمود. ( در صورتی كه هوا آفتابی باشد.)
ساعت آفتابی: یك نوع زمان سنج قدیمی است كه بر اساس ارتفاع خورشید در آسمان كار می كند و می تواند زمان را با دقت ۵ دقیقه به ما نشان دهد یعنی زمانهای كمتر از ۵ دقیقه را نشان نمی دهد مثلا ساعت ۹:۴۷ با این ساعت ، قابل اندازه گیری نیست ولی ۹:۳۰ ، ۹:۳۵ ، ۹:۴۰ و … می توان با این ساعت رویت نمود.
بخش انرژی: این بخش شامل دستگاه های علمی در زمینه انرژی می باشد كه علاقه مندان و دانش پژوهان به كمك آن می توانند ذخیره سازی انرژی، تولید و تبدیل انرژی را بیازمایند . علاقه مندان ( در تمامی سطوح و مقاطع تحصیلی ) قادر خواهند بود با آزمایشات علمی در بخش انرژی، به اطلاعات و اندوخته های علمی خود بیافزایند.
مخاطبین مركز علوم و ستاره شناسی تهران در مقاطع مختلف سنی طبقه بندی شده ، كه علاوه بر بازدید از بخش های مختلف آن می توانند در دوره های آموزشی این مركز نیز شركت كنند.
با این نگرش امكانات بسیارخوبی در مركز فراهم آمده كه افراد با رده های سنی و تحصیلی مختلف با مفاهیم علوم پایه آشنا شوندكه از جمله این علوم میتوان به علم فیزیك ،شیمی ،ریاضی و ستاره شناسی اشاره نمود. دوره های آموزشی مركز علوم و ستاره شناسی تهران عبارتند از:
دوره های آموزشی تعریف شده در مقطع ابتدایی:
نجوم كودكان (مقدماتی و پیشرفته) ، كارگاه تفكر خلاق ، كارگاه رباتیك ،كارگاه هوا فضا
دوره های آموزشی تعریف شده در مقطع راهنمایی:
نجوم مقدماتی(۱و۲) ، نجوم رصدی ، كارگاه تفكر خلاق ، كارگاه رباتیك ، كارگاه هوا فضا ، آمادگی المپیاد نجوم ، اصول فضانوردی (مقدماتی و پیشرفته) ، عكاسی نجومی
دوره های آموزشی تعریف شده در مقطع دبیرستان و بالاتر:
نجوم مقدماتی(۱و۲) ، نجوم رصدی ، آمادگی المپیاد نجوم (مقذماتی و پیشرفته) ، اصول فضانوردی (مقدماتی و پیشرفته) ،كیهان شناسی (۱و۲) ، اختر فیزیك (۱و۲) ، پیشرانه های فضایی ، اختر شناسی رادیویی ، عكاسی نجومی و رویت هلال ماه.
بخش دیگری از فعالیت های واحد آموزش مركز علوم و ستاره شناسی تهران ، برگزاری كارگاه های آموزشی یك یا چند روزه می باشد.از جمله این كارگاه ها میتوان به موارد زیر اشاره كرد:
كارگاه ساخت تلسكوپ و ادوات نجومی ، كارگاه رویت هلال ماه ، كارگاه های معرفی رشته های مختلف دانشگاهی جهت كمك به دانش آموزان در تعیین رشته های تحصیلی ، كارگاه تقویم شناسی و…
از دیگر كارهای مجموعه علوم و ستاره شناسی می توان به برگزاری بزرگداشت مشاهیركهن و معاصرایرانی علوم و نجوم و همچنین همایش روز جهانی نجوم اشاره كرد. این مجموعه زیر نظر هیئت علمی فعالیت می نماید و از اعضای هیئت علمی این مجموعه می توان به استاد احمد دالكی (پدر نجوم ایران) نام برد..
این مركز توسط استاد احمد دالكی پایه گذاری شده و هم اكنون مدیریت این مركز جناب آقای امیرحسین چیذری می باشند.
هم اكنون مركز علوم و ستاره شناسی تهران سالانه میزبان هزاران نفر از دانش آموزان ، دانشجویان ، دانش پژوهان و علاقه مندان در زمینه های مختلف علمی و نجومی می باشد.
