باغ ایرانی ، باغی بهشتی در شمال تهران

باغ ایرانی ، باغی بهشتی در شمال تهران است كه در یكی از محله های قدیمی و اصیل تهران به نام ده ونك واقع شده است . این باغ  با مساحتی حدود ۳.۴ هكتار در محدوده شهرداری منطقه ۳ تهران واقع شده و بر اساس الگوی باغ ایرانی طراحی گردیده است تا به یكی از جاهای دیدنی تهران بدل شود. بوستان باغ ایرانی در یكی از محله های قدیمی تهران به نام ده ونك قرار گرفته كه با قدم زدن در كوچه پس كوچه هایش یادی از گذشته های نه چندان دور تهران می كنید. عمارت ها و خونه باغ های قدیمی یاد آور آرامش و صفای مردم آن ، از زیباییهای محله های قدیمی تهران هستند. در همان حوالی یكی از باغ های قدیمی سر و سامان داده شده و با استفاده از عناصر معماری سنتی ایرانی نام باغ ایرانی را به یدك می كشد.

۲.۵ هكتار از سطح بوستان باغ ایرانی به فضای سبز اختصاص داده شده و جالب اینجاست كه در احداث فضای سبز آن درختان قدیمی موجود حفظ گردیده اند و گونه های گیاهی دیگر از قبیل برگ نو، برگ بو، زرشك، شیر خشت، مورد، پیراكانتا، انواع رز و نسترن و بوته های فصلی و دایمی به آن اضافه شده اند. گلكاری های بسیار زیبا در كنار درختان سر به فلك كشیده و نیمكت هایی كه می توانید روی آنها بنشینید و از زیباییهای این باغ لذت ببرید. بدون شك بوستان باغ ایرانی از مكانهای دیدنی تهران است.

باغ ایرانی چیست ؟

باغ ایرانی Persian gardens نوعی سبك معماری است كه در دوران امپراتوری هخامنشیان و مغول ها گسترش زیادی یافت. در كشورهای متعددی نیز از باغ های ایرانی الگوبرداری كرده و بناهای مشهوری ساخته اند. در ایتالیا و هند این سبك معماری به وفور به چشم می خورد و كاخ الحمرا و تاج محل دو نمونه شاخص و مشهور باغ های ایرانی در جهان هستند. قدمت سبك باغ ایرانی به قرن ششم پیش از میلاد باز می گردد. باغ‌های ایرانی همواره از جذاب‌ترین دیدنی‌های كشورمان محسوب می‌شدند و سازندگان بناها در برخی از كشورهای اسلامی دیگر نیز از نوع ساخت باغ‌های ایرانی الگوبرداری كرده‌اند.

اصول باغ ایرانی و طراحی

هدف از ساخت باغات ایرانی فراهم آوردن مكانی زیبا و امن برای گردهمایی های دوستانه و خانوادگی بود. در ساخت باغ ایرانی تلاش می شود تا الگویی شبیه به بهشت ساخته شود تا همه در امنیت كامل اوقات فراغت خود را سپری كنند. به بیانی ساده باغ ایرانی تركیبی از حیاط، شاه نشین،چهار باغ، میدان، باغ و پارك است. در برخی از باغ های ایرانی تمركز روی ساختار بناست و در بعضی دیگر روی باغ. اگر علاقمند هستید كه یك باغ ایرانی تمام عیار را ببینید باغ فین كاشان می تواند انتخاب خوبی باشد.

باغ ایرانی تهران و ماجرای ساخت آن

همانطور كه بالاتر اشاره كردم باغ ایرانی نوعی سبك معماری است كه در گذشته برای ساخت عمارت‌ها در ایران از آن استفاده می‌كردند. خوشبختانه در قلب پایتخت و در منطقه‌ی ده ونك یك بوستان بسیار زیبا به نام باغ ایرانی وجود دارد كه این روزها یكی از بهترین تفرجگاه‌های پایتخت‌نشینان محسوب می‌شود. بوستان باغ ایرانی حدود ۳.۵ هكتار مساحت دارد كه از آن میان ۲.۵ هكتارش فضای سبز است.
ماجرای ساخت این بوستان در ونك از این قرار بود كه در همین ناحیه یك بوستان كوچك وجود داشت كه تصمیم گرفتند آن را گسترش داده و به تفرجگاهی رویایی برای تهرانی‌ها تبدیل كنند. این باغ توسط محمد علی مختاری ساخته شد كه نامش بر روی سردر این باغ به چشم می‌خورد. این بوستان زیبا دارای امكانات خوبی است و همین موضوع باعث شده تا مكان مناسبی برای تفریحات خانوادگی باشد.

دیدنی های بوستان باغ ایرانی تهران

بوستان باغ ایرانی ۳ ورودی مختلف دارد كه هر یك از ورودی‌هایش به نوبه‌ی خود زیبا و دیدنی هستند و این حس را در شما ایجاد می‌كنند كه وارد سرزمین ایرانیان شده‌اید زیرا ورودی‌ها با آجرهایی خوش‌رنگ ساخته شده‌اند و سقف‌هایی گنبدی دارند.
پس از گذر از ورودی‌ها محو تماشای آبراه‌هایی كوچك خواهید شد كه هر یك به حوضچه‌هایی دوست‌داشتنی می‌ریزند و این آبراه‌ها سوژه‌های نابی برای عكاسی هستند و در همه‌ی بخش‌های بوستان به چشم می‌خورند. از هریك از ورودی‌ها كه وارد بوستان باغ ایرانی شده باشید، با دنبال كردن آبراه‌ها به یك ساختمان بزرگ خواهید رسید كه با نام كوشك اصلی شناخته می‌شود. در اغلب باغات ایرانی چنین كوشكی وجود دارد. ساختمان اصلی بوستان باغ ایرانی را با دنبال كردن تابلوهای كتابخانه نیز می‌توانید، بیابید زیرا در حال حاضر قسمت بزرگی از آن به یك كتابخانه تبدیل شده است. بخش دیگر این ساختمان نیز اداری است و عموم مردم نمی‌توانند وارد آن بشوند.
كتابخانه‌ی باغ ایرانی كه در شمال باغ ایرانی واقع شده دارای دو سالن است كه به بانوان و آقایان اختصاص داده شده و كتاب‌های گوناگونی در آن قرار دارد. البته باید بگوییم كه بیشتر كتاب‌های موجود در این كتابخانه مذهبی بوده و اهدایی از سمت رهبر هستند. كف بوستان باغ ایرانی سنگ‌فرش است و می‌توانید به‌راحتی در كنار باغچه‌های سرسبزش قدم بزنید و از طبیعت و زیبایی‌ها لذت ببرید.

طبیعت بوستان باغ ایرانی

یكی از دلایلی كه سبب شده گردشگران زیادی بوستان ایرانی را برای گشت‌وگذار انتخاب كنند وجود گیاهان زیبا و متنوع در این مجموعه است. درختان میوه و تزئینی همه و همه در كنار هم جمع شده‌اند تا مكانی مناسب را برای تفرح شما عزیزان فراهم كنند.
بهترین زمان برای بازدید از بوستان باغ ایرانی، بهار است، درست همان زمانی كه گل‌های لاله رنگ دیگری به باغ ایرانی می‌بخشند و جشنواره‌های گوناگونی در باغ ایرانی برپا می‌شود تا مراجعان از طبیعت فوق‌العاده باغ استفاده كنند. شاید جالب باشد كه بدانید درختان میوه‌ای چون خرمالو و زرشك نیز در بوستان باغ ایرانی وجود دارد. نام بردن گیاهانی كه در این مكان وجود دارد كاری بیهوده است و توصیه می‌كنیم كه خودتان به این مكان بروید و گیاهانش را از نزدیك ببینید.

گونه های گیاهی باغ

گرچه شكل امروزی باغ تهران باز سازی شده، اما در طراحی و ساخت فضای سبز این بوستان از درختان قدیمی باغ محافظت شده است. در میان گونه‌های گیاهی باغ ایرانی گیاهانی از قبیل برگ نو، برگ بو، زرشك، شیر خشت، مورد، پیراكانتا، انواع گل‌های رز، نسترن، گل‌های لاله بهاری، درختان قدیمی سر ه‌فلك‌كشیده، بوته‌های فصلی و همیشگی به چشم می‌خورند.

زیبایی های باغ ایرانی در فصل های مختلف

این باغ در هر یك از فصل های سال زیبایی‌های منحصر به فرد خود را دارد. به طور مثال در فصل پاییز درختان و گیاهان باغ به رنگین كمانی زیبا تبدیل می‌شوند. قدم زدن روی برگ‌های رنگی خشك پاییزی و لذت از هوای تمیز و تازه، نشستن روی نیمكت‌های بوستان، تماشای زیبایی‌های طبیعت باغ ایرانی و نوشیدن یك فنجان قهوه و یا چای گرم در هوای خنك پاییزی بدون شك در هر بازدید كننده‌ای احساسی عالی ایجاد می‌كند.

در فصل زمستان نیز با وجود سرمای هوا و یا حتی بارش برف، زمانی كه باغ لباس سفید بر تن می‌كند، باز هم دیدنی است! اما هرچه از زیبایی‌های باغ در بهار برایتان برایتان بگوییم كم گفته‌ایم! هوای بهاری مطبوع و دلپذیر، درختان كهن كه لباس نو بر تن می‌كنند و گیاهانی كه شكوفه‌های رنگی و زیبا زده‌اند، همگی زیبایی باغ را دو چندان می‌كنند! همچنین در فصل بهار گل‌های لاله در باغ شكوفا می‌شوند و این باغ را همانند تكه‌ای از بهشت روی زمین بدل می‌سازند. در واقع بهترین زمان بازدید از باغ از همه لحاظ، چه از لحاظ آب‌وهوایی و چه از لحاظ زیبایی طبیعی، فصل بهار محسوب می‌شود. در فصل تابستان هم به خاطر به وجود درختان پر شاخ و برگ و گیاهان و آبنماهای پارك بازدید از باغ فرصتی عالی برای فرار از گرمای تابستان و شلوغی شهر محسوب می‌شود!

امكانات بوستان باغ ایرانی ونك

بوستان باغ ایرانی امكاناتی شبیه به سایر بوستان و پارك‌های بزرگ تهران دارد و می‌توان از این حیث آن را با پارك ملت مقایسه كرد. پله و راه‌هایی مناسب قدم زدن، سرویس بهداشتی، زمین فوتبال، نمازخانه، كتابخانه، آلاچیق و نیمكت و آب آشامیدنی از مهمترین امكاناتی است كه در بوستان باغ ایرانی در اختیارتان قرار می گیرد.

ورودی و خروجی‌های بوستان

بوستان ایرانی سه ورودی مختلف دارد كه به عنوان خروجی نیز از آن‌ها استفاده می‌شود. ورودی و خروجی‌های این بوستان از آجرهای قرمز رنگ، لوستر سبز رنگ و طاق به سبك معماری ایرانی و سازه‌های مشبك تشكیل شده است. ورودی اصلی باغ در قسمت جنوبی آن قرار دارد. همچنین، دو ورودی دیگر باغ را می‌توانید دو طرف دیگر آن ببینید، یكی از ورودی‌ها در بخش شرقی و دیگری در بخش غربی آن قرار دارند.

هنگام رسیدن به ورودی‌های باغ ممكن است دیوارهای تازه ساخت این بوستان و نام «مهندس علی محمد مختاری» كه در سردر ورودی باغ نوشته شده، نظرتان را جلب كند و از خود بپرسید چرا عنوان این بوستان در سردر ورودی «مهندس علی محمد مختاری» است؛ اما با عنوان باغ ایرانی شناخته می‌شود؟!

حوض‌ها و فواره‌ها

حوض‌ها، آبراه‌ها و فواره‌های آن از المان‌های اصلی باغ به شمار می‌روند. هنگام ورود به حوض‌ها، آبراهه‌های آبی رنگ كه در سرتاسر باغ امتداد یافته‌اند و فواره‌های میان آن به سرعت نظر شما به خود جلب می‌كنند. این آبراهه‌ها به حوض مربعی شكل میانی می‌رسند و منظره‌ای فوق‌العاده در بوستان ایجاد كرده‌اند. بزرگ‌ترین حوض باغ در مقابل كوشك اصلی قرار گرفته است. در مجموع تمام باغ‌های ایرانی شامل ویژگی‌هایی از قبیل ساختار هندسی، جوی آب، درختان بلند و كوشك میانی هستند كه همه این‌ها را می‌توانید در بوستان باغ ایرانی ده ونك تهران ببینید.

كوشك اصلی

در این بوستان می‌توانید كوشك باغ یا عمارت اصلی را در بخش شمالی آن مشاهده كنید. در ابتدا این كوشك كاربری كافه و رستوران داشت؛ اما بعد از تغییر كاربری، امروزه این كوشك به كتابخانه‌ای دنج برای آقایان تبدیل شده است. البته كتابخانه‌ای دیگر نیز در این باغ وجود دارد كه به خانم‌ها اختصاص داده شده است. بخش دیگری از كوشك اصلی هم برای امور اداری باغ در نظر گرفته شده است. همچنین می‌توانید بزرگ‌ترین حوض این باغ را كه آبراهه‌ها به آن می‌رسند، در مقابل كوشك اصلی ببینید.

طاق میانی

طاق میانی باغ نیز با سبك و سیاق معماری سنتی ایرانی احداث شده و تنها با یك نگاه طاق‌های تاریخی ایرانی را به یاد بیننده می‌اندازد. طاق میانی باغ در مقابل كوشك اصلی و در مجاورت حوض‌های میانی باغ قرار دارد كه از جمله منظره‌های مورد علاقه بازدیدكنندگان برای عكاسی محسوب می‌شود.

كتابخانه

بوستان ایرانی ده ونك تهران یا بوستان مهندس علی محمد مختاری از دو كتابخانه برخوردار است كه یكی از آن‌ها در كوشك اصلی باغ قرار دارد و به آقایان اختصاص داده شده است و كتابخانه خانم‌ها در محوطه باغ قرار گرفته است. كتابخانه باغ ایرانی جمعه‌ها و در ایام تعطیلات رسمی تعطیل است؛ اما در روزهای عادی هفته از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب و پنجشنبه‌ها از ساعت ۸ صبح تا ۶ بعد از ظهر باز است.

تفریح در باغ زیبای ایرانی

این باغ دارای تفریحات متنوعی است و فعالیت‌ها و تفریحاتی كه می‌توانید در این باغ از آن لذت ببرید از قبیل زیر هستند:

عكاسی
پیك نیك
فعالیت های ورزشی
تماشای پرنده‌ها و گیاهان
جشنواره لاله‌ها در فصل بهار
خواندن كتاب در كتابخانه باغ
قدم زدن در زیر سایه درختان و در كنار آبنماها
امكانات بوستان باغ ایرانی

بوستان ایرانی نیز مانند دیگر بوستان‌های تهران دارای امكاناتی مختلفی برای فراهم كردن نیازهای بازدیدكنندگان است. برخی از امكانات بوستان باغ ایرانی به ترتیب زیر هستند:

نیمكت و سكوهایی برای نشستن
كتابخانه برای خانم‌ها و آقایان
زمین بازی كودكان
سرویس بهداشتی
سطوح شیب‌دار
وسایل بدنسازی
آب آشامیدنی
زمین ورزشی
نمازخانه
آلاچیق

نحوه دسترسی به باغ ایرانی

از همین ابتدا بگوییم كه اگر با اتومبیل شخصی به سمت بوستان باغ ایرانی می‌روید، باید بدانید كه برای پاركینگ و جای مناسب برای پارك اتومبیل خود با مشكل مواجه خواهید شد و اغلب مواقع كوچه و خیابان‌‎های اطراف این مجموعه جایی برای پارك ماشین ندارند، با این اوصاف بهتر است كه از وسایل نقلیه‌ی عمومی برای رسیدن به این مكان استفاده كنید.
باغ ایرانی در شرق بزرگراه چمران و نرسیده به تقاطع بزرگراه هاشمی رفسنجانی (نیایش) واقع شده است، بنابراین می‌توانید از بی آر تی اتوبان چمران استفاده نمایید و در ایستگاه پل مدیریت استفاده كرده و كمی پیاده روی نموده و سپس با تاكسی خود را به بوستان باغ ایرانی برسانید.
همچنین می‌توانید از میدان ونك سوار اتوبوس‌هایی شوید كه به سمت غرب میدان می‌روند. سپس در تقاطع ملاصدرا و شیخ بهایی پیاده شده و در میدان شخ بهایی به سمت ورودی ده ونك رفته و تابلوهای بوستان باغ ایرانی را دنبال كنید.

آدرس: تهران، منطقه ۳، ونك، ده ونك، كوچه صابری، بوستان باغ ایرانی

درباره معماری و طراحی باغ‌های ایرانی

به طور كلی باغ های ایرانی به دو دسته تقسیم می‌شوند كه عبارتند از باغ-آرمگاه و باغ-كوشك. ساختار معماری باغ-آرامگاه و عناصر و نمادهای به كار رفته در آن طرحی هشت ضلعی به همراه درختان سرو و حوض دارد. هدف از به‌كارگیری این نوع معماری برای احداث باغ آرامگاه به تصویر كشیدن بهشت با استفاده از انعكاس تصویر درختان روی آب، كاشی و سنگ ازاره است. آرامگاه كوروش در پاسارگاد و یا آرامگاه كریم‌خان‌زند در باغ نظر نمونه‌ای بارز از باغ آرامگاه ایرانی هستند.

باغ نوع دوم همانطور كه پیشتر به آن اشاره كردیم باغ كوشك است. این نوع باغ ایرانی در گذشته به دستور پادشاهان احداث می‌شد و به عنوان اقامتگاه تابستانی، پذیرایی از مهمانان خاص و یا محلی برای جشن‌ها و مناسبت‌های ویژه مورد استفاده قرار می‌گرفت.

انواع باغ های ایرانی با توجه به طرح و نقشه آن‌ها

معماران ایرانی با توجه بر موقعیت جغرافیایی، نوع زمین و میزان شیب آن و عوارض طبیعی سه نوع باغ را در ایران احداث كرده‌اند كه به ترتیب زیر هستند:

باغ های مسطح و كم شب همانند باغ چهل ستون قزوین.
باغ های شیب دار كه سرازیر شدن آّب از صفه‌های بالایی به صفه‌های پایینی زیبایی باغ را دو چندان كرده؛ مثل باغ شازده ماهان در كرمان.
باغ هایی كه در ساخت آن‌ها عارضه‌های طبیعی مثل آبگیر و جنگل به كار رفته شده است؛ مثل باغ های ایرانی عباس آباد و یا باغ ایرانی صفی آبد در بهشهر.

تمامی این باغ های ایرانی شكلی منظم و هندسی مثل مربع یا مستطیل دارند و با دیوارهای بلند محصور شده‌اند. نقشه‌های مختلف باغ های ایرانی نیز به ترتیب زیر هستند:

باغ های ایرانی با دو محور موازی مثل باغ دولت آباد یزد. در این نوع باغ، خیابان‌ها و كوچه باغ‌های فرعی این دو محور موازی را با زاویه ۹۰ درجه قطع می‌كنند.
باغ های ایرانی با برخورداری از دو، سه و یا چهار محور موازی مثل باغ نظر. معمولا این محورها در مركز باغ به هم رسیده و همدیگر را قطع می‌كنند.

ساختار باغ و معماری آن

ساختار معماری باغ بر اساس ساختار هندسی و منظم، آب، درختان و كوشك میانی است. واژه كوشك، برگرفته از واژه goshak پهلوی ساسانی و به معنای گوشه است. در گذشته و همچنین در ادبیات ایران به باغ ایرانی باغ سرا، پردیس یا فردوس، بوستان یا بستان گفته می‌شد. در تمام باغ های ایرانی جوی آب و حوض میانی، درختان بلند در اطراف جوی آب، عمارت داخل باغ، و دیوارهای بلند در اطراف باغ دیده می‌شوند.

یكی از اركان اساسی باغ ایرانی انتظام مركزی آن است. همیشه در مركز بیشتر باغ های ایرانی سنتی یك كوشك یا بستر وسیع آب و یا تركیب هر دو دیده می‌شود كه تركیبی از چند آبراهه و استخر در نهایت به مركزیت باغ می‌رسند. چهار خیابان عمود با صفی از درختان در دو سمت آن‌ها، فضای باغ را به ۴ قسمت تقسیم می‌كنند كه در نهایت به مركز باغ متكی هستند. به این صورت، الگوی چهار باغ شكل می‌گیرد كه شاخص‌ترین معرف باغ‌های ایران است. این باغ با تاریخ پیدایش قنات پیوند دارد اولین باغ‌های ایرانی در مسیر خروجی قنات‌ها شكل گرفته‌است.

نمونه این‌گونه باغ‌ها را می‌توان در طبس، یزد، گناباد، و بیرجند و اكثر مناطق كویری دید. گفته می‌شود كه قدمت باغ ایرانی با تاریخ پیدایش قنات پیوند دارد و اولین باغ های ایرانی در مسیر خروجی قنات‌ها احداث شده‌اند. برخی از باستان شناسان قدمت باغ را به دوره هخامنشیان و باغ پاسارگاد نسبت می‌دهند. نمونه این باغ‌ها در طبس، یزد، گناباد، بیرجند و اكثر مناطق كویری دیده می‌شوند.
كوشك كه نام دیگر آن عمارت یا ایوان است، از عناصر برجسته باغ به شمار می‌رود. معمولا كوشك را در محلی از باغ احداث می‌كردند كه بهترین چشم انداز را داشته باشد و ساخت كوشك های هشت ضلعی نیز بر همین اساس بوده است. برون گرایی و ارتفاع از ویژگی‌های كوشك های باغ ایرانی هستند و علت آن چیزی نیست جز برخوردار شدن از دیدی عالی و بهترین چشم انداز، و لذت بردن از هوای خوش و بوی مطبوع فضای سرسبز باغ؛ در مقایسه كاخ‌ها به خاطر حفظ امنیت همیشه ساختاری به شدت بسته و درون گرا داشتند. آب نیز از دیگر عناصر اساسی باغ به شمار می‌رود.

جالب است بدانید كه طراحی معماری باغ با الهام گرفتن از بهشت آرمانی توصیف شده در قرآن است. بهشت در قرآن با ویژگی‌هایی از قبیل وجود چشمه‌ای در مركز، چهار نهر كه هر یك در بر دارنده شیر، عسل، شراب و آب هستند، توصیف شده است و این نگرش فلسفی به زیبایی توسط معماران ایرانی در باغ های سنتی به تصویر كشیده شده‌اند. مواردی كه به آن پرداختیم ویژگی‌های اصلی تمام باغ های ایرانی هستند كه با استفاده از انتظام هندسی و ایجاد تقارن با تناسب مطلق و به زیبایی در كنار یكدیگر قرار گرفته و باغ ایرانی را بوجود آورده‌اند. البته توجه داشته باشید كه شرایط آب و هوایی، نوع زمین، فرهنگ و سنت‌ها و خواسته‌های صاحب باغ نیز در معماری آن دخیل بوده‌اند.

بوستان ایرانی یكی از خاص‌ترین پارك‌های تهران است و محلی عالی برای تفریح خانوادگی و همچنین عكاسی محسوب می‌شود. اگر ساكن تهران هستید و یا قصد سفر كردن به تهران را دارید حتما پیشنهاد می‌دهیم از باغ ده ونك دیدن كنید. این باغ یكی از جاذبه های گردشگری تهران است كه واقعا ارزش بازدید را دارد. توجه داشته باشید كه آخر هفته‌ها این بوستان خیلی شلوغ است، به همین دلیل بهتر است كه در یكی از روزهای اواسط هفته به آنجا بروید. و در آخر اینكه حتما توصیه می‌كنیم هنگام بازدید از بوستان ایرانی دقت كنید تا به گیاهان آسیب نرسد، از چیدن لاله‌ها و گل‌ها بپرهیزید و همچنین، زیبایی فضای باغ را با ریختن زباله‌ها از بین نبریم!