دشت ارژن شیراز یا دشت ارجن، در مجاورت ارتفاعات جنوبی رشته كوه‌های زاگرس (كه در این قسمت به نام زاگرس فارس معروف است). در ۶۰ كیلومتری غرب شیراز (در مسیر جاده كازرون- شیراز) قرار دارد.دشت ارژن شیراز با مساحت تقریبی ۹۰ كیلومتر مربع در مجاورت كوه‌های زاگرس قرار دارد كه این موضوع باعث ایجاد آب‌وهوایی عالی در این منطقه شده است. در شمال آن روستای دشت ارژن و در غرب آن شهر كازرون واقع شده‌اند. محیط سرسبز و وجود حیوانات مختلف، دشت ارژن را به انتخاب بسیاری از گردشگران تبدیل كرده‌اند. ضمن اینكه برخی آثار تاریخی و دریاچه‌ای به همین نام نیز در نزدیكی آن وجود دارد كه می‌توان با یك تیر دو نشان زد و از همه آن‌ها دیدن كرد.
زمین شناسی
این دشت نمونه كاملی از دشت‌های كارستی (پولیه) است كه با مشاركت نیروهای زمین‌ساختی (گسل) و فرایند انحلالی آب در سازند آهك آسماری به وجود آمده است. دشت ارژن یكی از زیباترین پدیده‌های زمین‌شناختی جهان به شمار می‌رود به گونه‌ای كه اغلب زمین‌شناسان جهان علاقمند به بازدید از این مكان می‌باشند.
دشت ارژن از پتانسیل‌های بالقوه طبیعی و ژئومورفولوژیكی همچون اشكال انحلالی كارستی (لاپیه، چشمه‌های كارستی، دولین‌ها، غارها و حفرات زیرزمینی و دره‌های كارستی)، تاقدیس‌ها و ناودیس‌ها، دریاچه ارژن، منطقه حفاظت شده دشت ارژن و اشكال زیبای زمین‌شناسی برخوردار می‌باشد. این دشت در گذشته زیستگاه جانورانی همچون شیر ایرانی بوده كه با از بین رفتن نیزارهای اطراف دریاچه و تبدیل آن‌ها به اراضی كشاورزی، زیستگاه شیرها از بین رفته و سبب منقرض شدن نسل آن‌ها گردیده است. در شمال غربی این دشت آثار باستانی و كتیبه‌های معروف تنگ شاپور قرار دارد. از دیگر مناطق دیدنی این دشت، دریاچه پریشان است و از نظر صید ماهی قابل توجه می‌باشد.
تاریخچه دشت ارژن
دشت پهناور و زیبای ارژن نقش مهمی در گذشته شیراز داشته است؛ به‌طوری كه نقش‌هایی از شیر، گوزن و آهوی ایرانی بر كتیبه‌های تخت جمشید به‌خوبی نشان می‌دهند كه شاهان هخامنشی برای شكار به دشت ارژن می‌رفتند. این دشت وسیع به‌لطف محیط خوش‌آب‌وهوا، محل مطلوبی برای زندگی جانوران و انسان‌ها بوده است.
با این اوصاف می‌توان گفت، دشت ارژن علاوه بر اینكه یكی از دشت‌های زیبای ایران به حساب می‌آید، ارزش تاریخی زیادی دارد. از داستان‌های كهن شاهنامه گرفته كه در این دشت اتفاق افتادند تا دوره امپراتوری هخامنشی كه در نزدیكی این دشت شكل گرفت، دشت ارژن برای قرن‌ها پذیرای نیاكان ما بوده است. در گذشته نیز كوشك علی خان بر دشت ارژن حكمرانی می‌كرد كه در دوره رضا شاه پهلوی به‌دست ارتش ایران كشته شد.
دشت ارژن علاوه بر هوای كوهستانی، دارای درختان و علفزار‌های سبز، دریاچه و آبشار است كه آن را گزینه‌ای عالی برای گشت‌وگذار تبدیل می‌كند. همچنین آثار باستانی و كتیبه‌های معروف تنگ شاپور در شمال غرب این دشت نیز برای بسیاری از گردشگران جذابیت دارد.
پوشش گیاهی
از پوشش گیاهی و درختان موجود در دشت ارژن می‌توان به درختان بلوط، زالزالك و بادام اشاره كرد. در فصول سرد سال این دشت مزین به گل‌های نرگس می‌شود و زیبایی و عطر آن‌ها روحتان را جلا می‌دهد. در واقع، پوشش گیاهی و جانوری ارزشمند این دشت باعث شد كه در سال ۱۳۵۳ هجری شمسی از طرف سازمان‌های بین‌المللی به‌عنوان یكی از ذخیره‌گاه‌های زیست كره انتخاب شود. با وجودی كه دشت ارژن تا چند دهه قبل محل زندگی شیر و آهوی ایرانی بود؛ امروزه هیچ اثری از آن‌ها نیست.
در سال ۱۳۶۰ هجری شمسی چندین هكتار از منطقه حفاظت‌شده ارژن و پریشان برای احیای گوزن زرد ایرانی محصور شد تا اینكه در پاییز ۱۳۷۲ هجری شمسی، ۱۷ راس گوزن در منطقه میان‌كتل رهاسازی شد. طبق سرشماری سال ۱۳۸۹ هجری شمسی تعداد گوزن‌ها به ۷۵ راس افزایش یافت. با این حال، بنا بر برخی عوامل جمعیت این‌گونه رو به كاهش رفت تا اینكه توسعه فضای زیستی آن‌ها در میان‌كتل و ارسنجان خوشبختانه منجر به احیای این‌گونه ارزشمند در هر دو محل شد.
بهترین زمان بازدید
فصل بهار را می‌توان بهترین زمان سفر به دشت ارژن شیراز دانست. در این فصل و به‌ویژه ماه‌های فروردین و اردیبهشت، زیبایی دشت ارژن به اوج خود می‌رسد. بوته‌های وحشی به گل می‌نشینند، دریاچه و آبشار آن پرآب هستند و مراتع سرسبز‌تر از همیشه جلوه‌گری می‌كنند.دشت ارژن از اواخر بهار تا اواسط تابستان میزبان كوچ قشلاقی عشایر است كه خود یكی از جاذبه‌های دشت به حساب می‌آید. آشنایی با سبك زندگی عشایر برای شهرنشینان جذابیت ویژه‌ای دارد؛ گرچه نباید به محدوده زندگی عشایر وارد شد و اختلالی در زندگی عادی آن‌ها به وجود آورد.
دشت ارژن حدودا یك ساعت با شیراز و كازرون فاصله دارد و به همین دلیل اكثر گردشگران پس از بازدید از این دشت زیبا، برای اقامت از هتل‌ها و مسافرخانه‌های این دو شهر استفاده می‌كنند.با این حال، اقامتگاه‌های بوم‌گردی جذابی در اطراف دشت ارژن و شهر كازرون فعالیت می‌كنند كه با اقامت در آن‌ها می‌توانید طعم لذیذ غذاهای محلی را بچشید و با سبك زندگی محلی مردم منطقه آشنایی شوید.
دریاچه ارژن
دریاچه ارژن در نزدیكی دشت ارژن قرار دارد و جذابیتی دوچندان به این منطقه بخشیده است. وسعت این دریاچه كه از دریاچه‌های آب شیرین كشور است، به دو هزار هكتار می‌رسد و آب آن از آب باران و رودخانه دالكی تامین می‌شود. دریاچه ارژن در كنار كوه و در همسایگی با دشت است و به همین دلیل چشم‌انداز آرامش‌بخشی دارد؛ به‌خصوص كه تصویر رشته كوه‌های اطراف دریاچه در آب منعكس می‌شود. پس هنگام سفر به شیراز می‌توانید در كنار این دریاچه، از زندگی شهری فاصله بگیرید و آرامش وصف‌ناپذیری را تجربه كنید.
بی‌شك وجود تك درختان زیبا، نسیم ملایم از كوه‌های زاگرس، گل‌های شقایق وحشی و بوته‌های زالزالك، محیط اطراف دریاچه را برای پیك‌نیك با خانواده یا دوستان مناسب كرده‌اند.
آبشار چرونیز
آبشار چرونیز كه با نام آبشار ارژن نیز شناخته می‌شود، یكی دیگر از جاذبه‌هایی است كه در زمان بازدید از دشت ارژن باید از آن دیدن كنید.این آبشار از صخره‌هایی بلند جاری می‌شود و در فصول گرم سال، نمایی جذاب را پیش روی بازدیدكنندگان قرار می‌دهد. آبشار مذكور در طول زمستان نیز با زیبایی‌های خاص خود هر بیننده‌ای را به حیرت وا می‌دارد؛ به‌خصوص قندیل‌هایی كه نمایی فانتزی به صخره‌های آن می‌بخشند. در نزدیكی آبشار تعدادی رستوران، بوفه، نمازخانه و سرویس بهداشتی وجود دارد.
دریاچه پریشان
دریاچه پریشان در ۶۰ كیلومتری دشت ارژن قرار دارد كه در حصار كوه‌ها قرار گرفته است. این دریاچه به‌لطف محیط سرسبز اطرافش، مكانی ایدئال برای تفریح و گردشگری به حساب می‌آید. در این دریاچه آب شیرین، ماهی وجود دارد كه اگر اهل ماهیگیری باشید، این امكان برایتان فراهم است. برای تماشای زیباترین مناظر این منطقه، ماه‌های نخست سال، به‌ویژه فروردین و اردیبهشت را برای زمان سفرتان انتخاب كنید.
شهر باستانی بیشاپور
شهر باستانی بیشاپور كه قدمت آن به دوره ساسانیان می‌رسد، در ۶۵ كیلومتری دشت ارژن قرار گرفته است. سنگ‌نوشته‌ها و نقوش روی سنگ‌ها و صخره‌های این شهر باستانی، اطلاعات بسیاری درباره گذشته این مكان ارائه می‌كنند و نشان می‌دهند كه دارای معماری و مدیریت پیشرفته و تمدن شهری بوده است.
چادر عشایر در دشت ارژن
چنانچه در زمان ییلاق عشایر به دشت ارژن بروید، شاهد چادرهای عشایر خواهید بود كه در طول كوچ خود به دشت ارژن می‌آیند. در كنار چادرهای عشایری، شاهد دام‌هایی خواهید بود كه آزادانه به چرا مشغول هستند و منظره متفاوتی برای این دشت به وجود آورده‌اند. با دیدن عشایر می‌توان زندگی مسالمت‌آمیز انسان با طبیعت را از آن‌ها آموخت.
دشت برم
دشت برم در مسیر جاده جدید كازرون به شیراز واقع شده و مملو از جنگل‌های انبوه درختان بلوط است. در فصل بهار و به‌خصوص اردیبهشت با رویش گل‌های شقایق زیبایی وصف‌ناپذیری پیدا می‌كند. این منطقه حفاظت‌شده به‌عنوان بزرگ‌ترین دشت بلوط ایران شناخته می‌شود كه محل زندگی گوزن‌های زرد، آهو، قوچ، پلنگ، خرس، كبك و سنجاب است. جالب اینكه كاروانسرای میان كتل، تنها كاروانسرای سنگی ایران در این دشت قرار دارد.
امكانات دشت ارژن
پس از بازدید از دشت ارژن می‌توانید به روستای ارژن نیز سر بزنید كه در مجاورت و همسایگی آن قرار دارد. در این صورت شانس گشت‌وگذار در بازار محلی روستا را خواهید داشت كه آینه تمام‌عیاری از فرهنگ و سبك زندگی مردم این منطقه است. در حال حاضر، بیشتر شهرت روستای دشت ارژن به‌خاطر بازارچه آن است كه توسط مردم محلی اداره می‌شود.
محصولات خوراكی در بازارچه ارژن
در این بازار انواع محصولات خوراكی محلی از جمله لواشك، ترشیجات، گردو، میوه و سیر به فروش می‌رسد. ضمن اینكه كنگر از محصولاتی است كه تقاضای بسیار زیادی برای آن وجود دارد و با خرید آن‌ها كمك شایانی به اقتصاد مردم بومی خواهید كرد. در حقیقت، بسیاری از اهالی روستای دشت ارژن با فروش محصولات خود در این بازارچه امرار معاش می‌كنند. سوپرماركت بازارچه نیز گزینه مناسبی برای خرید مایحتاج سفر است.
علاوه بر این، رستوران‌ها و باغ‌رستوران‌های زیبایی در حوالی دشت ارژن فعالیت دارند كه می‌توانید در آن‌ها دلی از عزا درآورید و به این ترتیب، تفریحتان را تكمیل كنید. این رستوران‌ها دارای امكانات مناسب با سطح نظافت و كیفیت مطلوب در دشت ارژن هستند. غذاهای سنتی سرو می‌كنند. بعضی از رستوران‌ها در كنار آبشار قرار دارند كه شنیدن صدای آب در حین صرف غذا می‌تواند لذتی دوچندان را نصیبتان كن
نحوه دسترسی
دشت ارژن در حوالی شیراز و همسایگی كازرون قرار دارد. برای اینكه از شیراز راهی این دشت شوید. باید از مسیر پلیس‌راه شیراز-كازرون خود را به دشت ارژن برسانید. پس از حسین آباد و خیرآباد، از منطقه خان زنیان عبور كنید. یادتان باشد كه نباید به‌طرف «چهل چشمه» بروید و حتما مسیر جنوب غرب را ادامه دهید. فاصله دشت ارژن تا شیراز حدود ۶۰ كیلومتر است.
آدرس: استان فارس، حدفاصل شیراز و كازرون، دشت ارژن
