خانه فروغ الملك (موزه هنر مشكین فام ) در سال ۱۳۱۰ (اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول) توسط فروغ الملك قوامی (داماد قوام بزرگ) در زمینی به مساحت ۱۰۲۰ متر مربع در محور سنگ سیاه و در جوار بقعه بی بی دختران احداث گردید. موزه هنرهای تجسمی یا هنرهای معاصر شیراز در خانه فروغ الملك داماد قوام بزرگ دایر است.خانه فروغ الملك با قدمتی كه به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول بازمی‌گردد، امروزه یكی از جاهای دیدنی شیراز به شمار می‌رود. این اثر در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۷۷ با شماره ثبت ۲۰۴۰ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
معماری بنا
این بنا جهت استفاده مسكونی ساخته شده و شامل پاسدارخانه،آشپزخانه ،اسطبل ، حمام و دو باب منزل مسكونی (مهمان سرای فدك فعلی و خانه فروغ الملك )می باشد كه خانه فروغ الملك در سه طبقه و شامل زیر زمین طبقه همكف و طبقه اول است كه دارای دو بخش بیرونی و اندرونی با دو حیاط جداگانه، عمارت شاه نشین ، حوضخانه ، حمام ، آشپزخانه و … است . در دو قسمت شمال و جنوب دو اتاق پنج دری دارد . در ضلع شمال غربی سالن اصلی ساختمان به نام شاه نشین قرار دارد كه دارای پنجره های گره كاری است . این شاه نشین به وسیله حوضخانه ای هشت ضلعی به قسمت اندرونی متصل میشود.هنر نقاشی روی سقفها یادآور هنر دوره زندیه است.
ساختار و تزیینات بنا
اسكلت و ساختار اصلی بنا در پی سنگ با ملات گچ ، دیوارها آجر با ملات گچ و خاك و در سقف تیرهای چوبی با پوشش گل و خاك و كاه گل می باشد.تزیینات این بنا شامل تزیینات آجری ، تزیینات كاشی كاری ، نقاشی های سقف و نقوش بر روی سنگ ها به صورت حجاری شده می باشد.
مرمت این بنا در سال ۱۳۷۹ توسط سازمان عمران و بهسازی شهری شروع شد كه شامل تعویض سقف ها ، مرمت كلیه آجركاری های نما ، تعویض در و پنجره های چوبی ، كاشی كاری حوض ها و مرمت سقف حوض خانه می باشد.از سال ۱۳۲۷ تا اواسط دهه ۵۰ با نام دبستان فروغ الملك مورد مورد استفاده آموزش وپرورش قرار گرفته است . این بنا از سال ۱۳۸۱ پس از مرمت و بازسازی در اختیار آقای حسن مشكین فام قرار گرفت و كاربری آن به موزه هنر معاصر فارس تغییر یافت.
موزه مشكین فام
اشیاء موجود در موزه شامل صدها قطعه از هنری است كه طی بیش از نیم قرن توسط ایشان تهیه و گردآوری شد و شامل دو بخش عمده آثار هنری خانواده مشكین فام و آثار هنرمندان معاصر فارس می باشد كه بر حسب نوع اثرهنری و یا تكنیك و دوره آفرینش در قالب بخش هایی با آثار حجاری و نقش برجسته ، خوشنویسی ، نقاشی ، عكاسی ، هنرهای تجسمی و … تقسیم بندی گردید و به نمایش گذاشته شده است.
آثار هنری موزه:
اشیای موجود در موزه شامل صدها قطعه اثر هنری است كه طی بیش از نیم قرن با تلاش و سرمایه خانواده مشكینفام با عشق و علاقه تهیه و گردآوری شده و شامل دو بخش عمده:
الف) آثار هنری خانواده مشكین فام،
ب) آثار هنرمندان معاصر فارس است. آثار موجود برحسب نوع اثر، تكنیك یا زمان خلق اثر در قالب بخشهای مجزا تقسیم شده و در معرض نمایش قرار گرفته است.
بخش آثار حجاری و نقش برجسته:
در این قسمت كارهای استاد حاج حبیب مشكین فام (۱۳۸۰ _ ۱۲۹۴) بر روی سنگهای مختلف از جمله مرمر قرار دارد كه شامل نقوش گل، حیوان، متون اسلامی ازجمله آیات قرآن است كه به دو شیوه «گود» و «برجسته» طراحی، خوشنویسی و كنده كاری شده است.
بخش خوشنویسی:
این بخش شامل سه قسمت متفاوت اما به هم پیوسته است:
– آثار خوشنویسی استاد حبیب مشكین فام.
– آثار خوشنویسی محفل هنری حاج حبیب مشكین فام.
– آثار اساتید بزرگ خوشنویسی فارس و ایران.
بخش نقاشی:
نقاشیهای موزه هنر مشكین فام شامل مجموعه بسیار نفیس و متنوعی از آثار هنرمندان معاصر فارس است. در این بخش آثار ۳۰ هنرمند كه معرف سه نسل از نقاشان معاصر فارس هستند، به نمایش درآمده است. این هنرمندان عبارتند از: حسام ابریشمی، بیژن بهادری كشكولی، علیاصغر تجویدی، خلیل توللی، قاسم حقیقی، بهرام خائف، بهنام خاوران، بهرام دبیری، عباس دریسی، مهدی رضاییان، كاظم رضاییان، قاسم روزخوش، حسن زارع، غلامحسین صابر، علیرضا ظریف، علیرضا عطروش، احمد علامه دهر، سعید غلامی، جمشید كریمی، شهرام كریمی، محمدرضا كشاورزی، امید مشكسار، حسن مشكین فام، منوچهر معتبر، حسین میرزایی، مهرزاد نژند، حمیدرضا هیربد و غلام یونسی.
آثار حجمی و مجسمه های هدایتالله یوسفی نیز در این بخش قرار دارند.
كتابخانه:
كتابخانه موزه شامل صدها جلد كتاب و مجلههای تخصصی است. بریده جراید در زمینه فعالیتهای هنری، صدها كارت، بروشور. پوستر و كاتالوگ مربوط به رویدادهای هنری، آرشیو نوار، فیلم و سیدی شامل مصاحبه هایی با هنرمندان برجسته فارس و ایران. فیلم گزارش نمایشگاهها و رویدادهای هنری، نشستها و جلسات هنری و ادبی. فیلم زندگی و آثار هنرمندان بزرگ جهان، موزهها و مراكز مهم هنری جهان.
دفتر مطالعات هنرهای تجسمی:
شامل شناخت هرچه بیشتر هنرمندان و آثار هنری گذشته و حال، تهیه گزارش، تهیه عكس، فیلم و نوار از هنرمندان و آثار آنها. تهیه جزوه و كاتالوگ برای استفاده علاقه مندان و هنرمندان، چاپ و انتشار آثار هنرمندان فارس به صورت كاتالوگ، كارت، بروشور، آلبوم و پوستر. ایجاد ارتباط با مراكز هنری داخل و خارج از كشور.
اتاق قدیمی:
در اتاق قدیمی فضای یك اتاق قدیمی همراه با مبلها، میز، بخاری، صندوقچه، ویترین، بشقابهای چینی قدیمی، جعبههای منبتكاری شده گلدانها و…مربوط به خانواده مشكین فام.
فروشگاه:
در فروشگاه تولیدات هنری موزه شامل آثار هنرمندان فارس، ازجمله تابلو، كتاب، آلبوم، نوار، كارتپستال، پوستر، آثار حجمی و سایر تألیفات به فروش میرسد.
گردآوری چنین مجموعه نفیس و كمیابی طی بیش از پنجاه سال بیانگر چیزی جز عشق به یادگارها، شخصیتها و آثار فرهنگی و هنری این سرزمین نیست. مجموعه حاضر، از نظر تعدد و تنوع بخشهای مربوط به یك دوره از تاریخ هنر معاصر بخشی از سرزمین ما، كمنظیر و حتی بینظیر است. این موزه و محتویات آن بیشك میتواند پایه و اساس یك موزه واقعی، كمنظیر و درخور برای شهر شیراز و استان فارس باشد. این یك سرمایه ملی است. آرشیو ماندگار و ارزشمند موزه مشكینفام برای نسلهای آینده به ودیعه خواهد ماند.
نحوه دسترسی
آدرس :شیراز، محله سنگ سیاه، پشت امامزاده بی بی دختران
