گورستان مرسین چال مهدیشهر، محوطه ای باستان شناسی مربوط به دوره هخامنشی تا اشكانی با گورهای متعدد است،كه در استان سمنان شهرستان مهدیشهر واقع شده است. اشیاء متعددی نیز از گورها بدست آمده كه در كنار اموات قرار داده شده اند. گورهای این گورستان از نوع چاله ای دستكند بدون ساختار گور می باشند.
گورستان مرسین چال محوطه ای مربوط به دوره هخامنشی تا اشكانی با گورهای متعدد است كه سومین فصل كاوش در مهرماه ۱۴۰۰ در این منطقه انجام شده است. طی این كاوشها ۶۸ گور از نوع گورهای چاله ای در این محوطه كشف شده است. گورهای این گورستان از نوع چاله ای دستكند بدون ساختار گور می باشند. تنها دو سنگ از بالا و پایین به عنوان نشان گور بر روی آن قرار داده شده و تدفین در این گورستان از نوع طاق باز با جهت شرقی-غربی است. گورهای كاوش شده در فصل های قبلی كاوش، بیانگر فرهنگ عصر آهن پایانی و اوایل دوره هخامنشی است. قدمت گورها و آثار مربوط به اوایل دوره هخامنشی تخمین زده شده است. از گورهای باستانی كشف شده، نوع و آئین های تدفین مردمان دوره هخامنشی شناسایی شده است.
سنگ گور اشكانی
كشف یك سنگ گور منقوش در گورستان مرسین چال كه مربوط به دوره اشكانی است جالب توجه است. این گورنگاره به صورت عمودی بر بالای سر متوفی قرار دارد. ارتفاع این سنگ گور ۵۲ سانتی متر، عرض آن ۳۸ و ضخامت آن ۷ سانتیمتر است. بر روی این سنگ گور نقش یك اسب و سواركار ایستاده در مقابل درختی ترسیم و به شیوه كوبشی یا كنده با عمق كم بر روی سنگی صاف از جنس سنگ آهك نقش شده است. تاكنون نمونه دیگری از این سنگ گور منقوش از دوره اشكانی در ایران بدست نیامده است. این سنگ گور به شماره ۱۵۶ ثبت و در موزه باستان شناسی استان سمنان نگهداری می شود.
اشیا كشف شده
گورهای گورستان مرسین چال حاوی اشیا متعددی است كه به عنوان گور نهاده برای دنیای پس از مرگ در كنار مردگان قرار می گرفتند. اشیای كشف شده در این گورستان اغلب مربوط به دوره اشكانی هستند. دوره پس از هخامنشی تا اشكانی را نیز در بر می گیرند كه اغلب اشیای فاخر هستند. به عنوان نمونه در گوری متعلق به یك بانو در كنار اشیای فاخری نظیر النگو، دستنبد، پابند. انواع سفالینه ها در اشكال مختلف و… یك انگشتر مفرغی با نقش شیر بالدار كشف شده كه در نوع خود بی نظیراست.
نمونه منحصر به فرد كشف شده دیگر در این گورستان یك ریتون (تكوك) از جنس سفال با نقش بز كوهی با شاخ های كنگره داراست. كه متعلق به دوره اشكانی و مربوط به ۲۲۰۰سال پیش است. از یافته های دیگر این گورستان می توان به ظروف سفالی زیبا نظیر پایه شیپوری، كف تخم مرغی، بشقاب های تخت، اشیای تزئینی مفرغی و آهنی و انواع مهره های زینتی از جنس سنگ و احجار كریمه اشاره كرد.
قابل ذكر است كومِش، قومِش یا قومِس، یكی از ایالت های كهن ایران كه امروزه استان سمنان محدوده آن سرزمین باستانی را در برگرفته است زمانی پایتخت اشكانیان بوده و گورستان مرسین از نظر نزدیكی به حوزه تمدنی قومِش دارای اهمیت است.
نحوه دسترسی
گورستان مرسین چال در حوزه آبگیر سد فینسك شهرستان مهدیشهراستان سمنان واقع شده است. گورستان باستانی مرسین در شرق روستای تلاجیم و در ارتفاعات شرق رودخانه سفیدرود در بخش پشتكوه شهرستان مهدیشهر قراردارد.
