باغ چشمه بلقیس چرام در شهر چرام واقع شده و یكی از مهمترین جاذبه‌های توریستی این منطقه است. زمین حاصلخیز آن باعث شده كه از هر گونه درخت در این باغ رشد یابد. باغ دارای چندین چشمه است كه از دهانه شمالی به باغ می‌ریزند. آب چشمه ها در جویبارهای مشبكی كه با اصول معماری قابل توجهی تراس بندی شده اند، به استخر زیبائی سرازیر میشود. این باغ به فاصله نه كیلومتری در شرق شهر چرام واقع شده و در تمام فصول سال به خصوص در فروردین ماه آماده پذیرایی از مهمانان و گردشگران است.این باغ در هفتم مهرماه سال ۱۳۸۱ با شماره سند ۶۲۸۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دهانه كوه شمالی در چرام، پذیرای باغ پر از نخلی است كه “چشمه بلقیس “را در جویبارهای مشبك و با اصول معماری جالب توجه در خود دارد. نهرها پس ازگذر از جای جای باغ و تراوش خنكای خود به گردشگران،به استخری به وسعت ۱۰ متر می ریزد. نهرهای بزرگ با معماری سنتی خاص و پس از ریزش در استخر، دشت پر عطش چرام را سیراب می كند.
باغچه ای به شعاع چهار متر در درون حوض آب، نشان از هنرمندانه ترین صنعت ساخت بشر است. هیچ مسافری دل زده نمی شود و چرامی ها، خود بیش از سایران هوای پاك و مهربان چشمه بلقیس افسونگر را به شش ها فرو می برند.
نامگذاری چشمه بلقیس
چشمه بلقیس نام جدیدی است برای باغی كه از ازمنه قدیم در این منطقه بوده .و سپس توسط مرحوم اسكندر خان چرامی خریداری و در اطراف این چشمه احیا و آبادانی انجام داده است. مدتی نیز این باغ و یك آبادی كوچك نزدیك آن در مكاتبات و اسناد و بعضی از سفرنامه ها به نام اسكندریه شهرت گرفته است. به نظر میرسد این باغ مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی است.
این باغ با مساحتی در حدود ۳۸۹۶۰ متر مربع و شامل فضاهایی چون ۴ برج به ابعاد ۷۰ *۱۵۰ متر در ضلع غربی باغ. چشمه، استخر و در قسمت شرقی آن صخرهای بزرگ به ارتفاع ۲۰ متر تشكیل شده است. این باغ در حال حاضر در تملك شهرداری میباشد.
تاریخچه
باغ چشمه بلقیس از زمان گذشته تا قبل از سال ۱۳۲۴ هجری شمسی بیشه زاری بود از انواع درختان تنومند جنگلی و همچنین محل جانوران وحشی دارای چشمه سارهای فراوان بوده است. كه آب گوارا و زلال آن از لابه لای سنگها و شكاف های كوه مشرف به آن بیرون میتراوید كه در اصطلاح محلی به سربیشه معروف بود .
از سال ۱۳۲۴ به بعد دو برادر از كلانتران منطقه چرام به نامهای اسكندر خان چرامی و جان محمد خان چرامی با توجه به كمبود امكانات و ابزارهای لازم آن زمان و محدودیت های فراوان با صرف وقت و هزینه بسیار زیاد بنیان احیاء و عمران و آبادانی آن را گذاشتند. با قطع درختان جنگلی زائد و ریشه كنی آنها در طول سالیان متمادی و باز كردن معابر و مجاری آب چشمه ها و نهرها و احداث كانالها و ایجاد استخر در حد توان خود اقدامات بسیار شایسته ای انجام دادند و نام چشمه بلقیس را بر آن گذاشتند.
این مكان از آن زمان تا كنون یكی از پر جاذبه ترین باغهای سنتی ایرانی و از پر رونق ترین مكانهای دیدنی و گردشگری استان كهگیلویه و بویراحمد و جنوب ایران شناخته میشود. كه برآیند تلاش و سعی این دو برادر و نمادی از توجه آنها در زمینه توسعه و ترویج فرهنگ كشاورزی در منطقه بوده است .
احیا و آبادانی باغ چشمه از زبان محمد خان چرامی:
ایده ساخت این باغ در سال ۱۳۲۳ به ذهن من و برادرم رسید . در آن زمان این نقطه بیشه زاری بود كه پر بود از درختان بید و زبان گنجشك و و دیگر درختان بلا استفاده كه به محل امنی برای حیوانات وحشی تبدیل شده بود. كه این حیوانات باعث شده بودند زراعت منطقه به حالت نیمه تعطیل در بیاید . چون چشمه ها به طور پراكنده داخل بیشه پخش شده بودند. دسترسی به آنها كار بسیار مشكلی بود . من و برادرم با ایجاد كانالهای بزرگ آب این چشمه ها را به هم وصل كردیم.
ما به فكر استفاده از این محل وتبدیل آن به باغ و زمین كشاورزی شدیم به همین دلیل این بیشه زار را به دو قسمت تقسیم كردیم كه قسمت بالا را خودمان برداشتیم و قسمت پایین را به مردم محلی واگذار كردیم .
احیا و آبادانی باغ چشمه از زبان محمد خان چرامی:
ایده ساخت این باغ در سال ۱۳۲۳ به ذهن من و برادرم رسید . در آن زمان این نقطه بیشه زاری بود كه پر بود از درختان بید و زبان گنجشك و و دیگر درختان بلا استفاده كه به محل امنی برای حیوانات وحشی تبدیل شده بود. كه این حیوانات باعث شده بودند زراعت منطقه به حالت نیمه تعطیل در بیاید . چون چشمه ها به طور پراكنده داخل بیشه پخش شده بودند. دسترسی به آنها كار بسیار مشكلی بود . من و برادرم با ایجاد كانالهای بزرگ آب این چشمه ها را به هم وصل كردیم.
ما به فكر استفاده از این محل وتبدیل آن به باغ و زمین كشاورزی شدیم به همین دلیل این بیشه زار را به دو قسمت تقسیم كردیم كه قسمت بالا را خودمان برداشتیم و قسمت پایین را به مردم محلی واگذار كردیم .
درختان باغ بلقیس
اكثر درختان این باغ شخصا از شهرهای مختلف انتخاب شده یا از خارج از كشور به این باغ آورده شده است. حتی یك كیلو از محصول باغ به فروش نرسید . محصول باغ صرفا برای زیبایی روی درختان باقی میماند و میهمانان و مردم محلی كه به باغ می آمدند. در خود محوطه باغ از آن استفاده میكردند. ما قانونی داشتیم كه هر كسی به باغ می آمد هرچقدر میخواست میتوانست از محصول باغ استفاده نماید. ولی حق خروج میوه ها را از باغ نداشت كه این خود یكی از دلایل دیگر ماندگاری میوه ها بود .
از سال ۱۳۴۵ به بعد سالی ۲۰ كامیون كود حیوانی از بردیان و تنگ پیرزال می آوردیم .
به وسیله ۴ باغبان ثابتی كه در باغ بود پای درختان ریخته میشد و به بهترین نحو از درختان مواظبت میشد. اما الان میبینیم كه بسیاری از درختان به دلیل بی توجهی از بین رفته اند و بقیه نیز در حال نابودی هستند . الان میبینیم مردم برای چیدن میوه های كال درختان شاخه های آنها را میشكنند وكسی هم نیست كه كوچكترین تذكر رابه آنها دهد. این روزها اصلا كسی به فكر حفظ درختان باغ نیست . اگر به همین شكل پیش برود شاهد نابودی كل باغ خواهیم بود .
پوشش گیاهی
پوشش گیاهی این باغ بدلیل گرمسیری بودن این منطقه شامل اكالیپتوس، سدر، بلوط، سرو و دارای درختان متنوع میوهای چون گردو، گلابی، سیب، لیمو ترش، خرمالو. پرتقال، نارنگی، انجیر، انگور، توت، نارنج و نخل است. همچنین بوته های گیاهی گوناگون و گلهای مختلف در آن به چشم میخورد.
تامین آب
نظام آبیاری این باغ بر اساس فوران آب چشمه‌های اصلی و چندین چشمه فرعی میباشد. كه بوسیله نهرهای كوچك و بزرگ متعددی در باغ جریان مییابد و آب مازاد آنها بوسیله جویی بزرگ به طرف استخر باغ كه در ضلع جنوب غربی باغ واقع شده هدایت میشود. این استخر زیبا به شعاع ۱۰ متر و عمق ۱/۵ متر بصورت دایره و دارای سه ورودی و یك خروجی میباشد. كه آب چشمه از مسیر خروجی به رودخانه فشیان میریزد. این استخر، باغچه ای به قطر چهار متر كه پوشیده از درختان نخل، نارنج، پرتقال و گلهای زیبا و متنوع است را در آغوش گرفته است.
محوطه باغ كه حدود ۱۰۰۰ متر در ۵۰۰ متر عرض دارد در زمستان كه برودت هوای منطقه باعث سرمازدگی درختان منطقه میشد. بخار آب چشمه های موجود درباغ از یخ زدن درختان جلوگیری میكرد. در تابستان نیز به دلیل خنك بودن هوای باغ درختان موجود در باغ در تمام فصول سال سرسبز و دارای میوه بودند .
امكانات رفاهی
برای این باغ زیبا كمپینگ، سرویس بهداشتی حمام و آلاچیق ایجاد شده است.
نحوه دسترسی
باغ “چشمه بلقیس” در استان كهگیلویه و بویراحمد، در دشتی هموار معروف به شهرك “قلعه كره شهبازی” از توابع شهرستان چرام می باشد .این باغ در ۹ كیلومتری شرق شهر چرام و یك كیلومتری روستای شهرك در میان تپه ماهورها و كوه‌ها واقع شده است .
