جزیره كیش یكی از پر طرفدارترین جزیره های ایران است دوست دارید درباره ساكنین كیش از قبل از میلاد تا كنون بدانید ؟ پس با ما همراه باشید . می خواهیم اولین كسانی كه پا روی جزیره گذاشته‌اند را بشناسیم، درباره بومیان كیش بخوانیم و زندگی در جزیره كیش را بررسی كنیم. اولین چیزی كه درباره زندگی در كیش باید بدانید كیشوندی است . به ساكنین جزیره كیش یا همان شهروندان كیش نیز كیشوند می‌گویند.
كیش كجاست؟
كیش، یكی از جزیره‌های خلیج فارس، استان هرمزگان و مركز بخش كیش از شهرستان بندر لنگه در جنوب ایران است. شهر كیش از شمال به ایران، از جنوب به امارات متحده عربی، از شرق به تنگه هرمز و از غرب به بحرین و عربستان می‌رسد. این جزیره بیضی‌شكل، در ۱۲كیلومتری كرانه شیبكوه واقع شده و در قدیم با نام «قیس» شناخته می‌شد.
آب و هوا و پوشش گیاهی
همه می‌دانیم كه آب‌وهوای جنوب ایران گرم و مرطوب است و جزیره مرجانی كیش نیز از این قاعده مستثنی نیست. به همین دلیل بهترین فصل سفر به كیش را فصل‌های پاییز، زمستان و اوایل بهار می‌دانند. البته این به آن معنا نیست كه جزیره در فصل تابستان خالی از سكنه می‌شود؛ چراكه ساكنین جزیره كیش به‌خوبی با گرمای تابستان‌های این منطقه كنار آمده‌اند.
در لیست پوشش گیاهی كیش می‌توان علاوه‌بر باغ های نخل خرما، درختان كهور و سایر گیاهان مقاوم در برابر خشكی به تاكستان‌های معروف و درختان كمیاب لور اشاره كرد.
شاید تصور كنید كیش جزیره‌ای جوان است كه تاریخچه چندان دور و درازی ندارد، اما این جزیره از یكی از سرزمین‌های قدیمی ایران است.
ورود اولین انسان‌ها به جزیره كیش
شاید برایتان جالب باشد بدانید اولین ساكنین جزیره كیش چه افرادی بودند؟ برای پاسخ به این پرسش باید سفری به قرن چهارم قبل از میلاد داشته باشیم. آن طور كه از شواهد به نظر می‌رسد، دریاسالار یونانی به نام «نیارخوس» به دستور اسكندر مأمور شد در سال ۳۲۵ قبل از میلاد سفری اكتشافی به سواحل دریای عمان و خلیج فارس داشته باشد. یادداشت‌های نیارخوس نیز نشان می‌دهند كه او در قرن چهارم قبل از میلاد به جزیره كیش یا همان «اراراكتا» سفر داشته است.
دوران شكوفایی سواحل كیش بعد از وقوع زلزله قرن چهارم هجری در سیراف آغاز شد. در آن زمان، به لطف توران‌شاه، در كیش بندرگاه ایجاد و به مرور زمان به مركز عمده بازرگانی خلیج فارس تبدیل شد. به این ترتیب پای اولین انسان‌ها به جزیره كیش باز شد.
تاریخچه جزیره كیش
این جزیره از دوره هخامنشیان تاكنون شاهد روزهای پر تب‌وتاب مختلفی بوده است.
دوره هخامنشیان تا ساسانیان
اگر سری به كتاب‌های تاریخی بزنید، متوجه می‌شوید كه جزیره كیش از زمان هخامنشی‌ها تا ساسانی‌ها تحت تسلط ایران بود؛ اما با گسترش اسلام، كیش نیز از مستعمرات اموی‌ها شد تا اینكه یك ایرانی اهل ری، در سال ۲۴۹ه.ق موفق شد تمام جزایر خلیج‌فارس را تسخیر كند.
دوره سلجوقیان
دوره سلجوقیان، دوره سرنوشت‌سازی برای ساكنین جزیره كیش محسوب می‌شد. این دوره همان دوره‌ای بود كه كیش به بزرگ‌ترین مركز تجاری خلیج‌فارس تبدیل شد و حكومت قیاصره به قدرت رسیدند. حاكمان قیاصره از نسل «قیس» بودند و در ابتدا با دزدی دریایی اقتصاد حكومت خود را بنا كردند.
جالب است بدانید آخرین حاكم قیاصره، یعنی «ملك سلطان» به دست حاكم جزیره «هرمود»، یعنی «سیف‌الدین ابونصر علی‌بن كیقباد» به قتل رسید. با قتل آخرین حاكم كیش، برای همیشه حكومت قیاصره پایان یافت.
از سال ۹۱۲ تا ۱۰۳۱ق
بین سال‌های ۹۱۲ تا ۱۰۳۱ پرتغالی‌ها به این منطقه حمله كردند و همچون جزیره قشم و هرمز كیش را نیز تسخیر كردند. در این دوران پرتغالی‌ها جزو ساكنین جزیره كیش محسوب می‌شدند تا بیش از یك قرن بعد، شخصی به نام «امام قلی خان» كه سپهسالار شاه عباس بود، توانست خلیج‌فارس و جزایر آن و نیز بحرین را فتح كند. بعد از موفقیت امام قلی خان، كیش و ساكنین جزیره كیش برای همیشه ایرانی شناخته شدند.
از دوران پهلوی تا كنون
رونق اقتصادی و تجاری كیش روزبه‌روز بیشتر و بیشتر می‌شد تا اینكه در اوایل دوره حاكمیت محمدرضا پهلوی نیز، كیش، مركز تجارت مروارید و صید ماهی معرفی می‌شد.در نهایت، در سال ۱۳۶۱، جزیره كیش به‌عنوان اولین منطقه آزاد اقتصادی ایران انتخاب شد. درحال‌حاضر اقتصاد كیش بر پایه جذب توریست و تجارت استوار است.
جمعیت جزیره كیش، كم اما اصیل
اگر كمی از آوازه زندگی در كیش و موقعیت‌های شغلی متنوع و درآمدزایش شنیده باشید، می‌دانید كه كیش یكی از بهترین شهرها برای زندگی با رفاه مناسب است. به همین دلیل بسیاری از مردم سایر شهرهای ایران تمایل دارند كیشوند شوند؛ بنابراین دور از ذهن نیست اگر بگوییم كه ساكنین جزیره كیش، متنوع‌ترین بافت جمعیتی در خلیج‌فارس را تشكیل می‌دهند.
اگر سری به آمار جمعیتی جزیره كیش و روستاهایش بیندازید، می‌بینید جمعیت كل این جزیره در سال ۱۳۹۵ نزدیك به ۴۰هزار نفر بوده است.
كیش دارای یكی از بافت‌های جمعیت شهری متراكم در استان هرمزگان است؛ اما در بخش «سفین» نیز جمعیت روستایی كیش زندگی می‌كنند. در حقیقت مردم سفین را قدیمی‌ترین ساكنین جزیره كیش می‌دانند.
بومیان جزیره كیش
همان طور كه پیش‌تر هم گفتیم، اصلی‌ترین بومیان كیش، مردم روستای سفین هستند. البته این روزها با گسترش بافت شهری جزیره كیش، سفین نیز بخشی از كیش شده و حالا در كیش محله‌ای به نام محله سفین وجود دارد. شغل اصلی ساكنان سفین یا همان بومیان كیش صیادی، دامداری و كشاورزی است.
مهاجران كیش
خوب است بدانید، درحال‌حاضر كمتر از ۲درصد از ساكنین جزیره كیش را بومیان محله سفین تشكیل می‌دهند؛ چرا كه با توسعه تجارت در كیش، جمعیت جزیره دستخوش تغییرات بی‌حدی شد و بسیاری از مردم ایران با هدف تجارت و درآمدزایی، به كیش مهاجرت كرده‌اند.
مسافران كیش
همه می‌دانیم كه كیش، یك جزیره توریستی است و هیچ ادعایی این واقعیت را تغییر نمی‌دهد. وقتی یك منطقه، شهر یا جزیره توریستی می‌شود، طبیعی است توریست‌ها و مسافرانش بسیار بسیار بیشتر از ساكنین آن منطقه شوند. به این آمار جالب، توجه كنید:
كیش با مساحت ۹۰ كیلومترمربعی خود و ساكنین ۴۰هزارنفره‌اش، سالانه میزبان حدود ۲میلیون مسافر است.
فرهنگ ساكنین جزیره كیش، عجیب اما دوست‌داشتنی
فرهنگ بومی ساكنین جزیره كیش ارتباط زیادی با فرهنگ‌های جهانی دارد. آداب‌ورسوم، پوشاك و پوشش مردان و زنان جزیره، خوراك و غذاهای لذیذ و گهگاه عجیب كیشی‌ها گستره وسیعی دارد. بخشی از فرهنگ بومیان كیش مشابه با فرهنگ سایر نقاط ایران است و ریشه برخی دیگر را باید در جهان جست. در ادامه می‌خواهیم كمی بیشتر با این فرهنگ آشنا شویم.
آداب و رسوم
بومیان كیش مراسم و آداب مختلفی دارند كه بعضی از آن‌ها بسیار جالب‌توجه هستند. در ادامه بعضی از این آداب و رسوم را معرفی كرده‌ایم.
مراسم زار
ریشه مراسم زار به اتیوپی یا حبشه می‌رسد. افراد زیادی در كیش معتقدند كه زار در نقش ارواح خبیثه، در مناطق مرطوب می‌تواند به جسم انسان‌ها نفوذ كند. به همین دلیل مردم بومی كیش برای خنثی‌كردن بیماری‌های ناشی از زار، به نوعی رقص، به نام «رقص زار» پناه می‌برند.مجری این مراسم، یك زن است، در طول مراسم صدای طبل‌های مختلف به گوش می‌رسد و جالب‌تر آنكه مدت‌زمان مراسم نامشخص است و ممكن است حتی چند روز طول بكشد.
اهل هوا
یكی دیگر از مراسم‌های جن‌گیری در كیش، مراسم اهل هوا است. در حقیقت، اهل هوا افرادی هستند كه به اعتقاد بومیان كیش، گرفتار بادهای اهریمنی و در نتیجه آن، بیمار می‌شوند. برای رهایی از این بیماری‌ها و بادهای اهریمنی باید سراغ «مامان» یا «بابا» باد اهریمنی رفته تا با اجرای آئینی مشخص، باد از بدن فرد مدنظر خارج شود.
هرس درختان لور
درختان لور، درختان باارزشی برای ساكنین جزیره كیش است. بومیان این جزیره بر این باورند كه هرس درختان لور با اره آسیب جدی به درخت می‌زند كه در نهایت منجر به خشك‌شدن درخت می‌شود. آن‌ها می‌گویند كه هرس درخت لور با اره مشابه با قطع كردن است. بنابراین برای اینكه درخت آسیب كمتری ببیند، آن را با تبر هرس می‌كنند.
جالب اینجاست كه كارشناسان نیز این موضوع را تأیید كرده‌اند و می‌گویند كه هرس درختان لور موجب زردی و آسیب‌دیدگی آن‌ها می‌شود.
مراسم مذهبی گرگاعو
«گرگاعو» از مراسم مذهبی خاص ساكنین جزیره كیش است كه در زمان ولادت امام حسن(ع) و امام زمان(عج) برگزار می‌شود. در مراسم گرگاعو، بچه‌ها در قالب گروه‌های چندنفره با آواز و دُهُل وارد حیاط بومیان جزیره می‌شوند و ساكنین خانه‌ها در كیسه‌هایشان خوراكی می‌ریزند.
مراسم مذهبی عیدین
«عیدین» به روز عید فطر و عید قربان گفته می‌شود. عیدین برای ساكنین جزیره كیش مانند عید نوروز بسیار باارزش است و بومیان خود را موظف می‌دانند با پوشیدن لباس نو، پذیرایی مفصل از مهمان‌ها، دیدار اهل قبور و بازمانده‌ها این عیدها را جشن بگیرند. عیدین با برگزاری نماز روز عید شروع می‌شود، به این صورت كه مردها نماز را به صورت دسته‌جمعی در مسجد یا فضای باز به جا می‌آورند و زن‌ها، نمازشان را به‌صورت فُرادی در منزل می‌خوانند.
ازدواج
مراسم ازدواج بومیان كیش به دور از هرگونه تجمل و البته به شكل سنتی برگزار می‌شود. خانواده داماد، به اتفاق بزرگان فامیل برای خواستگاری به منزل عروس می‌روند. اگر به توافق برای وصلت رسیدند، مراسم بله‌بران برگزار می‌شود و پس از آن به‌مدت ۳ روز و ۳ شب مراسم رقص و شادی برگزار می‌شود. در شب روز سوم مراسم عقد برگزار می‌شود و عروس و داماد را مطابق با آداب و رسوم، به اتاقی به نام «فرشه» یا همان حجله می‌برند. بعد از ۷ روز، تزیینات حجله جمع می‌شود و شب هشتم، زنان نیز پس از پذیرایی در خانه پدر عروس، شادی‌كنان عروس را به خانه داماد می‌برند و پس از صرف شام در خانه داماد مراسم پایان می‌یابد.
مراسم خاك‌سپاری و سوگواری
مراسم سوگواری در كیش نیز مانند مراسم عروسی، خیلی ساده برگزار می‌شود. در زمان فوت بومیان كیش، تمام وابستگان و نزدیكان در منزل مرحوم جمع می‌شوند و پس از تدفین، مراسم روز اول تمام می‌شود. پس از آن به مدت سه روز وابستگان به قرآن‌خوانی و فاتحه‌خوانی سپری می‌كنند و در پایان غذایی از گوشت و برنج پخت می‌شود و برای ثواب بین ساكنین جزیره كیش پخش می‌شود.
نكته جالب توجه آن است كه در بین ساكنین جزیره كیش مراسم هفتم، چهلم و سالگرد برگزار نمی‌شود و فقط عید فطر و عید قربان برای زنده نگه‌داشتن یاد متوفی، دور هم جمع می‌شوند و به فاتحه‌خوانی مشغول می‌شوند.
لباس محلی
پوشاك محلی ساكنین جزیره كیش شباهت بسیاری به لباس محلی بومیان استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بوشهر و به‌طور كلی خطه جنوب ایران دارد. مردان بومی كیش معمولاً دشداشه، عبا، دستار را همراه با عرقچین و غتره (چفیه) می‌پوشند. لباس محلی زنان كیش از ملفع (لباسی بلند و گشاد از جنس حریر یا ابریشم) و بطوطه یا برقع (پوشیه) تشكیل می‌شود. نكته مشترك میان پوشاك محلی ساكنین جزیره كیش، رنگ‌های شاد و زنده این لباس‌ها است.
غذای بومیان
اگر به جزیره مرجانی كیش سفر كرده باشید، ۱۰۰درصد نام «سمك مشوی»، انواع «قلیه»، «هریسه» (نوعی حلیم)، «مضروبه»، «مرگوگ»، «محمر یا برنج شكری» و «مچبوس» به گوشتان خورده است. بیشتر این غذاها با انواع ماهی جنوب طبخ و با ادویه‌های عربی مزه‌دار می‌شوند. به همین دلیل توصیه اكید می‌كنیم كه كنار تفریحات آبی و بازارگردی‌های سوپرلاكچری كیش، سراغ غذاهای سنتی كیش را بگیرید و از طعم مثال‌زدنی‌شان لذت ببرید.
زندگی در جزیره كیش، مطلوب اما گران
اگر برنامه‌ای برای سكونت در كیش دارید، بد نیست پیش از هر اقدامی از شرایط سكونت در كیش آگاه شوید.زندگی در كیش سطح كیفی خوبی دارد. از آنجا كه كیش ظرفیت جذب سرمایه و سرمایه‌گذارهای بی‌شماری را دارد، وضع درآمد قابل قبول است. آب‌وهوای كیش گرم و مرطوب، اما تمیز است. كیش یكی از چهار منطقه جهان است كه درصد اكسیژن خالص آن بیشتر از سایر نقاط جهان است. به همین دلیل این جزیره برای افرادی كه از مشكلات تنفسی رنج می‌برند، مناسب است.
كیشوندی چیست؟
به ساكنین جزیره كیش یا همان شهروندان كیش نیز كیشوند می‌گویند. كارت كیشوندی برای بومیان كیش، و تمام افرادی صادر می‌شود كه در كیش مشغول به كار هستند یا اقامت دارند.
شرایط زندگی در كیش
اگر بخواهیم خیلی خلاصه شرایط زندگی در كیش را برای ساكنین جزیره كیش و كیشوندها بررسی كنیم، باید سراغ مزایا و معایب زندگی در جزیره كیش را بگیریم.
مزایای زندگی در كیش
یكی از آرام‌ترین مناطق برای زندگی در جهان؛
امنیت جزیره؛
هوای پاك؛
امكان اشتغال به‌سادگی؛
یكی از قطب‌های خرید.
معایب زندگی در كیش
گرمای هوای طاقت‌فرسا در تابستان‌ها؛
رطوبت زیاد؛
گران‌بودن هزینه زندگی در كیش.
ساكنین جزیره كیش افرادی خونگرم، صمیمی و میهمان‌نواز هستند كه بی‌شك می‌توانید از حضور در مراسم و میهمانی‌های آن‌ها تجربه متفاوتی به دست آورید.
