دخمه های شریف آباد

دخمه های شریف آباد اردكان دخمه های به جا مانده از آیین زرتشتی می باشد . دخمه، دادگاه یا برج سكوت برای مراسم زرتشتیان در مورد اموات خود استفاده می شد. زرتشتیان از دیر باز تا سال ۱۳۴۲، اموات خود را طبق اصول، فرهنگ و آداب و سنن مذهبی خود و طی انجام مراسم ویژه در آن می نهادند تا طعمه كركس های كوه های اطراف شوند. وسط فضای میان تهی دخمه چاهی وجود دارد كه به “استودان” معروف است و استخوان های باقیمانده از اجساد را داخل آن می ریختند. پس از مدتی و طی مراسمی خاص، محوطه داخل دخمه جارو و ضد عفونی می شد و بار دیگر دخمه مذكور مورد استفاده قرار می گرفت. در حقیقت دخمه تنها مكانی بود كه برای متوفیان زرتشتیان استفاده می شد.

هدف از دخمه آلودگی كمتر آب و خاك و هوا و آتش بوده است و زمانیكه شهر ها گسترش یافتند . دخمه ها در داخل محدوده شهر ها قرار گرفته و آلودگی هوا را باعث شدند، زرتشتیان مرده های خود را طی تشریفاتی خاص به خاك می سپارند تا آلودگی كمتری داشته باشند. البته سابقه این كار به شاهان ایران باستان می رسد ولی اگر آلودگی آب و خاك را باعث شود بزرگان دین باید چاره اندیشی كنند.

در شریف آباد شهرستان اردكان استان یزد نیز از این دخمه ها وجود دارد. هر بار كه فردی زرتشتی در می گذشت گروهی از زرتشتیان كه مضربی از عدد چهار بودند فرد متوفی را تا آنجا حمل می كردند. مسافتی كه امروز حتی اگر بخشی از آن را هم پیاده و بدون هیچ بار اضافی برویم سختی این كار را به خوبی درك می كنیم.

قدمت دخمه

ساخت یكی از دخمه های شریف آباد به زمان مانكجی باز می گردد. این دخمه ها در جایی ساخته شده اند كه نزدیك ترین فاصله را به سه روستای شریف ‌آباد، حسن آباد و مزرعه كلانتر داشته باشد. البته پیش از آن دخمه زرتشتیان شریف آباد در دیلَم (نزدیك روستای ترك آباد) قرار داشته است.

ویژگیهای دخمه های شریف آباد

در شریف آباد دو دخمه بر روی تپه ای كم ارتفاع ساخته شده اند. دخمه سمت راست جدید تر است و دخمه سمت چپ توسط مانكجی نخستین نماینده پارسیان هند در ایران بنا شده است. دخمه قدیمی تر دو جداره دارد و در واقع دیوار بلندی دخمه را در دل خود جای داده است. دخمه در سطحی بالاتر قرار دارد جای سنگ نوشته ی آن نیز كه آن را برده اند به خوبی نمایان است. در اینجا ورون (vroon) یا جسدها را قرار می دادند تا كم كم تجزیه شود. روشی كه كمترین آلودگی را برای آب، باد، خاك و آتش داشت. بقایای به جا مانده از جسد را پس از مدتی در داخل استودان یا چاه میان دخمه می ریخته اند و بر روی آنها مواد ضدعفونی ریخته می شد.

دخمه دوم ارتفاع كمتری نسبت به اولی دارد. بعد از در ورودی آثاری از دیوار كوتاهی وجود دارد تا از بیرون داخل دخمه دیده نشود، دیواری كه اكنون تخریب شده است. كف آن بر خلاف دخمه نخست با سنگهای بزرگ فرش شده است و از سیمان نیز در ساخت آن استفاده شده است. استودان آن نیز بسیار عمیق تر است و اینها همگی نشانه های جدید تر بودن این دخمه می باشد. اما در كنار بیشتر دخمه ها ساختمانهایی قرار دارند كه مراسم و آیین درگذشتگان در آنجا برگزار می شده است.

در داخل این بناها نیز یادگاری ها و شعارهایی به چشم می خورد كه آنچنان زیبنده یك مكان تاریخی و توریستی نیست هرچند كه در اطراف این دخمه ها به غیر از چند مگس موجود زنده دیگری یافت نمی شود.

روستای شریف آباد

روستای شریف آباد اردكان در شصت كیلومتری شمال یزد واقع شده است. این محل از قدیم الایام سمبل همزیستی مسالمت آمیز بین زرتشتیان و مسلمانان بوده است. بعد از طی مسیری طولانی به حریم دخمه ها می رسیم كه توسط انجمن زرتشتیان شریف آباد مشخص شده است.

جاهای دیدنی اطراف

از جاهای دیدنی شریف آباد می توان به معابد زرتشتیان (دادار اورمزد، شاه ورهرام ایزد، شاه مهر ایزد، شاه آذر خروه، شاه فریدون و گودز (شاه تشتر ایزد و شاه اشتاد ایزد)، زیارتگاههای پیر سبز(چك چك)، پیر هریشت، پیر پارس بانو، دخمه و مسجد مسلمانان اشاره كرد.