منطقه حفاظت شده كوه بیرك در موقعیت جغرافیایی N2718 E6133 در استان سیستان و بلوچستان واقع است. این منطقه با مساحت ۷۳۲۱۷ هكتار در نزدیكی شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و دارای گونه های گیاهی متنوعی است. این منطقه شامل یك رشته كوه باریك با دشتهایی در حاشیه بوده كه از كوهها و تپه ماهورهای اطراف كاملاًمتمایز شده است.گونه های اصلی جانوری منطقه عبارتند از :خرس سیاه،پلنگ، قوچ و میش،بز و پازن،تشی،سمور،سمورسنگی،گربه وحشی،خدنگ،موش دوپا،سارگپه پابلند،دلیجه ،كوركور،دال و تیهو.بلند ترین نقطه این شهرستان ، رشته كوه بیرك(beark ) است كه از مركز زابلی شروع و پس از گذشتن از شهرستان خاش و اتصال به كوههای تفتان ، زاهدان و بیرجند به كوههای بینالود در استان خراسان متصل میشود و از مناطق چهار گانه تحت حفاظت محیط زیست است كه بیش از هفتادوسه هزار هكتار وسعت دارد و قله این كوه با ۲۷۵۰ متر ارتفاع دومین قله بلند استان پس از تفتان در استان می باشد كه دارای آب و هوای مطبوع و معتدلی می باشد. كوه بیرك علاوه بر كاربردهای مهم و استراتژیك دارای طبیعتی بسیار زیبا و در خور توجه با گونه های فراوان و پوششی غنی از درختان بنه ،بادام كوهی ، زیتون وحشی ، انجیر ، ارزن و… می باشد و تاكنون بیش از هفتادو پنج نوع ازگیاهان داروئی از قبیل ازگند، كلپوره ، گواتك ، مور ، طوتری ، آویشن و … شناسایی شده است و در سال های پر آب بسیاری از مردم و اهالی منطقه جهت جمع آوری این گیاهان و سایر صمغ ها ی داروئی و همچنین قارچ های محلی به این منطقه می آیند همچنین از كوه بیرك به لحاظ وجود گونه های جانوری از جمله یوز پلنگ ، قوچ ، بز كوهی ، گرگ ، كفتار، شیر ، خرس ، سمور سنگی و پرندگان نادر مانند كبك ، تیهو ، بلبل كوهی ، انواع عقابها و … یاد میشود.
وجود غارهای طبیعی با طول بیش از ۱۰۰متر- وجود انواع معادن از قبیل آهن ، منیزیم ، پنبه نسوز ،تالك و … نیز از دیگر مزایای این كوه عظیم و شهرستان میباشد. ب ـ ماهانی : دارای مناظر طبیعی زیبا همراه با چشمه و سرسبزی، و دارای صخره های بلند جهت صخره نوردی ، فاصله تا مركز شهر ۱۵ كیلومتر میباشد در قسمت شمالی كوه بیرك واقع گردیده است مسیر دسترسی – جاده پیرچاه ، بالاتر از دكل صدا و سیما.
ت ـ گیشتك : دارای چشم اندازهای طبیعی و دیدنی چشمه، دارای آبشارهای طبیعی مناسب جهت كوهنوردی ، منظر سرسبز، جذاب و زیبا . فاصله تا مركز شهر ۱۳ كیلومتر میباشد . مسیر دسترسی – قسمت شمال كوه بیرك كیلومتر ۷ جاده سوران زابلی
منطقه حفاظت شده ‘كوه بیرك با گستره بیش از ۷۰ هزار هكتار در سراوان مهمترین زیستگاه پلنگ در بلوچستان ایران است كه این گونه یكی از بزرگترین نژادهای پلنگ در دنیا را نیز تشكیل می دهد. وزن یك پلنگ از این گونه بالغ به ۹۰ كیلوگرم و طول بدنش به ۱۸۰ سانتی متر می رسد و رنگ های سفید، زرد، زرد قرمز یا زرد خاكستری در خالهای این حیوان وجود دارد. این نوع پلنگ ایرانی زندگی در نقاط جنگلی و كوهستانی، ارتفاعات بالای سه هزار و ۵۰۰ متر، نواحی پردرخت و صخره ای و نزدیك رودخانه را ترجیح می دهد. خوراك اصلی این جانور گوسفند، بز وحشی و گاهی خوك وحشی است و در صورت كمیاب بودن شكار، از پرندگان، چرندگان و حیوانات كوچك دیگر نیز تغذیه می كند.
كوه بیرك دارای جاذبه های گردشگری و كوهنوردی فراوانی همچون آبشارهای حشانی؛تاجانی؛گیشتوك؛ودره های پرجاذبه ماهانی؛رضی و گتی می باشد پوشش غنی از درختان بنه؛بادام كوهی؛ارژن و زیتون وحشی دارد كوه بیرك تنها منطقه حفاظت شده در شهرستان زابلی می باشد كه ۷۳هزار هكتار وسعت دارد و امتداد آن به شهرستان خاش می رسد كوه بیرك یكی از مناطق بكر و زیبادر شهرستان زابلی است كه جانورانی همچون پلنگ؛خرس سیاه؛كل و بز؛قوچ و میش درآن زندگی می كنند. گفتنی است : كوه بیرك ۲۴۱۰متر ارتفاع رارد و شهرستان زابلی در دامنه آن قرار گرفته است لازم به ذكر است طی مطالعات سل۱۳۸۶معادن سنگ تالك؛سنگ آهن؛سنگ آلومینیوم و گرانیت شناسایی شده است.
