موزه صدا و موسیقی تبریز ،نخستین موزه صدا با هدف حفظ گنجینه های هنری، شناسایی و شناساندن جایگاه والای فرهنگ ایران و آذربایجان. پژوهش، آموزش و تقویت بنیان های فرهنگی در تبریز راه اندازی شده است. موزه صدا می تواند فضایی مناسب جهت معرفی آیین های ملی و بومی باشد و زمینه ای مناسب را برای بهره مندی و سود مندی پژوهشگران، هنرجویان و دانشجویان حوزه موسیقی ایران و آذربایجان، فراهم سازد. موزه صدا در خانه ای قدیمی با حال و هوای معماری آن دوران دایر شده است. ساز های زهی، ساز های كوبه ای، ساز های بادی از جمله سازهایی است كه در این موزه گردآوری شده است.
موزه‌های متعددی در كشور ما وجود دارد، اما موزه صدای تبریز در نوع خود یكی از موزه‌های منحصر به فرد و جزو اولین موزه‌های صدا و موسیقی در ایران به شمار می‌رود. كه تاریخ حرفه‌ی نوازندگی و قدمت سازهای اصیل را به نمایش گذاشته و به خوبی توانسته مردم را با موسیقی آشنا كند.
نخستین موزه صدای كشور و نخستین موزه خصوصی در آذربایجان‌شرقی توسط رئیس جمهور وقت در چهارم اردیبهشت ۱۳۹۷در تبریز افتتاح شد.در خانه تاریخی و زیبای «امیرپرویز» واقع در خیابان تربیت و در دل بازار تاریخی «كره نی خانا» راه‌‍اندازی شده است. به محض وارد شدن از در كوچك خانه امیر پرویز، هشتی كوچكی دیده می‌شود كه با ظرافت هرچه تمام با نمای آجری تزیین شده و آمدن ما را به این گنجینه‌ی هنر و صدا خوش آمد می‌گوید. مردی میانسال در را باز می‌كرده و ما را به داخل موزه هدایت می‌كند. چند پله پایین می‌آییم و وارد حیاتی بزرگ با دیوارهای بلندی می‌شویم. حوضی در وسط حیاط و باغچه‌ای پر از گل توجه ما را به خود جلب می‌كند. البته به دلیل اینكه فصل پاییز است و هوا سرد، از سرسبزی چندان خبری نیست.
مالك موزه
ملك موزه صدا مربوط به دوره معاصر بوده و به نام مالك قبلی آن، امیر پرویز است. اما در اصل این خانه مربوط به خاندان كلكته‌چی بوده و به اواخر دوران قاجار و اوایل پهلوی برمی‌گردد.از ویژگی‌های این بنا می‌توان به نمای آجری و قاب‌بندی شده زیبای آن اشاره كرد كه دارای معماری تفلیسی و آجرهای مربوط به دوران پهلوی اول است.
در اطراف این حیاط، خانه‌ای دوطبقه‌ای با نمای آجری و قاب‌بندی شده و پنجره های چوبی قرار دارد كه همچون صندوقچه‌ای رازهایی را در دل خود پنهان كرده است. البته بخش كوچكی از این بنا مربوط به موزه صدا است و بخش بزرگی از آن به شكل مخروبه باقی مانده است. از اولین در چوبی سمت راست، وارد خانه میشوم. در گوشهای، اتاق مدیریت با انواع سازها و اشیاء قدیمی دیده می‌شود. مسئول موزه، ما را به طبقه‌ی بالا و بخش اصلی آن هدایت می‌كند. طبقات بالا از ادوات موسیقی و قاب عكس‌هایی از هنرمندان این عرصه پر شده است كه قطعا دیدن آنها برای هر فردی جالب است.
هدف موزه
موزه صدا با هدف ایجاد جاذبه‌ی گردشگری، حفظ گنجینه‌های هنری، شناسایی و شناساندن جایگاه والای فرهنگ این سرزمین و همچنین پژوهش، آموزش و تقویت بنیان‌های فرهنگی در مقابل فرهنگ‌های مهاجم تاسیس شده است. موزه صدای تبریز بالغ بر ۳۰۰ قلم اشیای مرتبط با صدا را در خود جای داده است. كه علاوه بر اشیای موجود، بخش آرشیو صوتی نوازندگان و آهنگ‌سازان را نیز می‌توان یكی‌دیگر از مهم ترین ویژگی‌های این موزه دانست. كه از جمله می‌توان به آرشیو اذان موذن‌ها، نت، عكس و پوستر، نقاشی و خوش‌نویسی اشاره كرد.
مجموعه‌های صوتی قاریان، تعزیه خوانان، چاوش خوانان، پرده خوانان، منقبت خوانان، شبیه خوانان مناسبت‌های ملی و مذهبی. آواز خوانان قدیمی چون اقبال، سید احمد خان و آثار ارزشمند موسیقی‌های فاخر نگهداری و در دسترس پژوهشگران و دانش پژوهان این رشته و سایر علاقه‌مندان جهت كسب دانش كافی و جامع، قرار داده شده است.
طبقه اول موزه
طبقه‌ی اول این موزه، بخش كتابخانه و مدیریت بوده و بخش آموزش در قسمت جنوبی ساختمان واقع شده است. تالارهای موزه در طبقه‌ی دوم این مجموعه قرار دارد. تالار استاد «اقبال‌آذر» نمونه‌ای از آن است كه ادوات صوتی چون انواع رادیوهای لامپی، گرامافون‌های هندلی، گرام، ریل، آپارات، اسلاید و اولین و آخرین نسل تلویزیون‌های سیاه و سفید به نمایش گذاشته شده است.
طبقه دوم موزه
تالار شماره دو به نام استاد «سلیمی» است كه سازهای مضرابی مانند انواع تارهای ایرانی و آذربایجانی. قوپوز، سه تار، تنبور، گیتار، چنگ؛ باغلاما، ماندولین، رباب، بانجو، شورانگیز و دیگر سازهای زهی مضرابی در آن به نمایش گذاشته شده است.
تالار شماره‌ی سه این مجموعه به نام استاد «بابایان» نام‌گذاری شده است. سازهای بادی چون انواع بالابان، سرنا، كرنا، نی، دوزاله، نی انبان، شیپور، قره نی، ساكسیفون، طوبا، ترومبون، ترومپت، ساز دهنی و دیگر سازهای بادی موجود است.
تالار شماری چهار به نام استاد «زاون» است و سازهای زهی آرشه‌ای مانند انواع كمانچه‌های ایرانی و آذربایجانی و لری، انواع ویلون، قیچك، چغانه، ویلنسل، كنتر، باس و… نیز از جمله اشیای این مجموعه‌اند.
تالار شماره پنج با عنوان استاد «فرنام» به عنوان نمایشگاه سازهای كوپه‌ای مانند انواع نقاره، تنبك. دهل، دمام، قاوال، دف، ضرب زورخانه، درامز، طبل و سایر سازهای كوبه‌ای است.
تالار شماره‌ی شش با عنوان استاد «بیگجه‌خانی» با سازها، آثار و وسایل این هنرمند. ویترین شماره‌ی هفت با سازهای ملل مختلف و زنگوله‌ها و ویترین شماره‌ی هشت نیز با سازهای كلاویه‌دار مانند انواع قارمون، آكاردیون، ارگ، بایان، هارمونیكا، ملودیكا و زنگوله‌ها پر شده است. تمامی سازها و اشیای این موزه متعلق به مدیریت است. و طی ۴۰ سال از اقصی نقاط كشور و حتی دنیا آنها را جمع‌آوری كرده و به نمایش عموم گذاشته‌اند.
موسیقی، هنر همزاد بشر است، به مراتب موسیقی دوره ساسانی قوی‌تر بود، اما بعد از دوره‌ی اسلام، مراحل زیادی را طی كرده است؛ الفبای موسیقی در تمامی فرهنگ‌ها یكسان است لذا تهاجم فرهنگی در این عرصه به وضوح دیده می‌شود.
نحوه دسترسی
آدرس :آذربایجان شرقی، تبریز، خیابان تربیت، موزه صدا
