حدود ۹۵ جزیره در خلیج فارس وجود دارد كه بیش از ۴۰ جزیره در جغرافیای ایران قرار گرفته است. بیشتر این جزیره‌ها زیستگاه گونه‌های جانوری، پایگاه نفتی و غیرمسكونی است و فقط در دو جزیره ایرانی زیرساخت گردشگری وجود دارد.به گزارش ایسنا، خلیج فارس حوزه مشترك ایران، بحرین، كویت، عمان، قطر و عربستان سعودی است. از بین این كشورها بیشترین جزایر متعلق به ایران است. بحرین كه یكی از جزایر خلیج فارس نیز محسوب می‌شود، هفت جزیره دیگر را در مالكیت دارد. ۹ جزیره دیگر در محدوده كویت، پنج جزیره متعلق به عمان، هفت جزیره در حوزه استحفاظی قطر، ۱۱ جزیره در اختیار عربستان و ۱۶ جزیره دیگر در مالكیت امارات متحده عربی است. البته اختلافاتی بین ایران و امارات بر سر مالكیت جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و كوچك، زركوه و آریانا وجود دارد، هرچند اسناد و قراردادهای تاریخی مالكیت ایران بر سر این جزایر را اثبات و تایید می‌كند.
به جز قشم و كیش، كه نام‌آشناتر از سایر جزیره‌های خلیج فارس هستند، هرمز، ابوموسی، تنب بزرگ و كوچك، هندورابی، لاوان، هنگام، ناز، لارك، سیری، فرور بزرگ و كوچك، فارسی، نگین، خارك، خاركو، شیف، مینو، خور موسی، دارا، صدرا، تهمادون، آریانا، زركوه، شیدور، عباسك، ام‌الكرم، نخیلو، گرم، بونه، قبر ناخدا، سه دندون، مطاف، میر مهنا، ام سیله، شیخ كرامه، چراغی، مرغی و مولیات دیگر جزایر ایرانی خلیج فارس به شمار می‌آیند.
نیمی از این جزایر مسكونی بوده و در برخی از آن‌ها تاسیسات نظامی و نفتی مستقر شده است. بیشتر جزایرِ خالی از سكنه نیز به زیستگاه جانوری تبدیل شده‌اند. دسترسی به بیشتر این جزایر دشوار و در مواردی ناممكن بوده و گاه به مجوزهایی از فرمانداری، محیط زیست، منابع طبیعی و سایر نهادها نیاز دارد.
جزیره لاوان، یكی از پایگاه‌های نفت ایران
تردد مسافری بین بیشتر جزایر خلیج فارس با قایق‌های صیادی صورت می‌گیرد و دسترسی با اتوبوس دریایی و كشتی‌های مسافربری تنها برای تعداد محدودی از جزایر از جمله كیش، قشم، هرمز و خارك برقرار شده است. تردد دریایی بین جزایر معمولا ممكن نیست، مثلا از جزیره كیش نمی‌توان به قشم سفر كرد، باید به بنادر هرمزگان برگشت و از آن‌جا به قشم یا هرمز رفت. برای سفر به جزیره هنگام كه در فاصله نزدیكی از جزیره قشم قرار دارد نیز باید حتما تا قشم رفت و از آن‌جا با قایق‌های صیادی به جزیره هنگام رسید.
برای سفر به جزیره ابوموسی كه طرح تبدیل آن به منطقه گردشگری از زمان محمود احمدی‌نژاد مطرح شد و ناكام ماند، از هواپیماهای كوچك می‌توان برای جابه‌جایی استفاده كرد، كه البته فقط ساكنان این جزیره چنین امكانی دارند و استفاده از این هواپیما برای مسافران تنها در صورت داشتن جوازِ ورود به ابوموسی امكان‌پذیر است. از تهران و بندرعباس نیز پروازهای موردی برای جزایر خارك و سیری وجود دارد، اما از آن‌جا كه این دو جزیره به همراه لاوان محل استقرار دكل‌های نفتی و پایگاه مهم صادرات نفت به شمار می‌آیند، سفر به این جزایر برای گردشگر و مسافر بدون مجوز میسر نیست و عملا این جزایر برای گردشگران در دسترس نیستند.
جزیره كیش
در بین این ۴۱ جزیره، فقط كیش و تا حدی قشم برای گردشگری آماده شده‌اند. جزایر هنگام و هرمز كه تردد مسافری به آن‌ها نیز انجام می‌شود، با وجود داشتن اقامتگاه‌های بومی، اما دارای ضعیف‌ترین خدمات گردشگری، به‌ویژه در بخش حمل و نقل عمومی هستند. از طرفی آماده نبودن محیط برخی از این جزایر با توجه به حریم‌های نظامی، محدودیت‌هایی را برای رفت و آمد و عكاسی گردشگران به‌وجود آورده است كه سفر را چندان آسان نمی‌كند.
مركز مطالعات خلیج فارس (موسسه مطالعات ژئوپولتیك استراتژیك تاریخ و جغرافیای خلیج فارس) در گزارشی به وضعیت جزایر ایرانی خلیج فارس پرداخته و با انتقاد از ضعف امكانات و فقر خدمات به‌ویژه در جزایر مسكونی خلیج فارس و در مقابل رونق گردشگری، تجارت و تولید ثروت در جزایر كشورهای عربی تاكید كرده است: جزایر ایرانی همچون الماسی هستند كه می‌توانند عامل تولید و ثروت، رونق تجارت، جذب سرمایه‌گذار خارجی و توسعه صنعت گردشگری برای كل كشور شوند، اما امروز از مدیریت نادرست رنج می‌برند.
در كلیات این گزارش آمده كه اهالی جزایر مسكونی خلیج فارس با مشكلات عدیده اقتصادی، آموزشی، فرهنگی، رفاهی و درمانی مواجه‌اند. ساكنان برخی از این جزایر با وجود استقرار پایگاه‌های نفتی و دریایی از ثروت، اما در بیكاری و فقر به سر می‌برند و از ابتدایی‌ترین امكانات بی‌بهره‌اند و شغل اهالی بعضی از این جزایر فقط به صیادی محدود شده است.
جزیره خارك (خارگ)
مركز مطالعات خلیج فارس یادآوری می‌كند كه وسعت جزیره قشم ایران به تنهایی از ۲۲ كشور مستقل جهان بزرگ‌تر است. اگر ایران می‌خواست فقط یك جزیره مصنوعی شبیه قشم (بدون ویژگی‌های طبیعی) در خلیج فارس ایجاد كند، باید بالغ بر ۲۶۶۵ میلیارد دلار برای آن هزینه می‌كرد.
این اندیشكده پیشنهادها و طراح‌های در دسترس و واقع‌گرایانه‌ای را برای آبادانی و عمران جزایر خلیج فارس و خروج از وضعیت نامناسب رفاهی تهیه كرده است كه به آن‌ها اشاره می‌شود:
حیاتی‌ترین نیاز مردمان جزایر آب شرب و برق است. در نبود آب شرب سالم، هیچ طرح عمرانی و رفاهی نمی‌تواند موفق شود. امروزه جزیره آبادان در خوزستان پس از طی كردن هشت سال ویرانی و جنگ و نابودی در جنگ تحمیلی، متاسفانه هنوز از داشتن آب مناسب شرب و سازندگی و زندگی رفاهی مناسب محروم است.
كمك به صیادان جزیره و دادن امكانات رفاهی به آن‌ها برای رونق زندگی خود كه تنها منبع درآمدشان از صید ماهی و میگو است. به همین منظور شركت سهامی شیلات باید حاصل تلاش روزانه آن‌ها را خریداری و مبلغ آن را روزانه یا ماهانه پرداخت كند. ایجاد مراكز بهداشتی بسته‌بندی برای استانداردسازی صیدهای دریایی می‌تواند نه تنها به فروش آن كمك كند، بلكه پلی برای صادرات به دیگر كشورهای حوزه خلیج فارس است.
ساخت سردخانه برای محافظت از محصولات دریایی صیادان جزیره می‌تواند به نحو ارزنده‌ای موثر واقع شود؛ زیرا با ذخیره‌سازی آبزیان در سردخانه صیادان می‌توانند زمینه را برای بسته‌بندی و صادرات به دیگر مناطق هموار كنند.
اشتغال‌زایی از مولفه‌های مهم برای ایجاد رفاه اجتماعی در جزایر است. ساخت كارخانه‌های بومی بسته‌بندی و سردخانه یكی از پیشنهادات برای ایجاد شغل در جزایر است. از دیگر اقدامات برای به كارگیری نیروهای بومی منطقه ساخت كارخانه لنج‌سازی و تعمیر قایق‌های صیادی است.
برآورد موقعیت جزایر و ساخت اسكله‌های متناسب با موقعیت آن‌ها. ساخت اسكله‌های چوبی استوار و مناسب برای توقف صیادان و لنج‌های‌شان و همچنین بنادر تجاری و سوخت‌رسانی برای شناورهای غول‌پیكر.
ساخت مناطق ویژه گردشگری در جزایر. توریست‌های بسیاری تمایل به آن دارند كه برای اوقات فراغت از سفر دریایی استفاده كرده و به جزیره‌ای در دریا بروند كه هزینه‌های زیادی نیز برای‌شان در برنداشته باشد. از آن‌جایی كه سفرهای توریستی به جزایری همچون كیش و قشم با هزینه‌های تقریبا زیادی انجام می‌شود، می‌توان با برنامه‌ریزی مناسب و ایجاد پارك‌های دریایی، پلاژها، هتل و متل‌ها و فضای گردشگری با ورودی مناسب جریان زندگی و رونق و آبادانی و گردش سرمایه را در جزایر به حركت انداخت.
گردشگری دریایی یكی از مهم‌ترین زیرشاخه‌های صنعت گردشگری است كه در ایران به آن توجه كمتری شده است. در حال حاضر بخش خصوصی خواهان سرمایه‌گذاری در جزایر خلیج فارس برای رونق گردشگری در این مناطق است. با این وجود به‌رغم این‌كه كشور ما از سواحل زیبایی در بخش‌های شمالی و جنوبی برخوردار است، اما نبود امكانات و تاسیسات مورد نیاز گردشگری، وسیله حمل و نقل دریایی و مجتمع‌های تفریحی دریایی در سواحل این دریاها باعث شده است تا درخواست گردشگران داخلی و خارجی برای استفاده از تورهای دریایی بی‌پاسخ بماند. ایجاد تورهای گردشگری دریایی برای اسكی و غواصی و … در جزایر می‌تواند باعث شكوفایی و رونق و آبادانی این مناطق شود.
جزیره ابوموسی
جزیره خورموسی
جزیره لارك