سردرِ عالی قاپوی قزوین یكی از آثار تاریخی متعلق به دوران صفویه در شهر قزوین است كه در مركز این شهر در خیابان شهدا قرار دارد. این بنا سردرِ یكی از هفت درِ ورودی به ارگ سلطنتی صفویان بود كه به خیابان سپه و میدان شاه باز میشده و تنها در از این مجموعه است كه اكنون به یادگار مانده است.پس از جنگ چالدران در سال ۹۲۰ هجری قمری، شهر قزوین به دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی و سوقالجیشی و به جهت این كه بر سر راههای مهم ارتباطی قرار گرفته و بُعد مسافتی كه با مرزهای عثمانی داشت، مورد توجه واقع شد و رفته رفته به صورت پایتخت دوم سلسله صفویه درآمد. مقدمات انتقال پایتخت از سال ۹۵۱ هجری قمری آغاز شد. شاه طهماسب فرزند بزرگ شاه اسماعیل، اراضی موسوم به زنگیآباد یا برمكی آباد را از میرزا شرف جهان كه از بزرگان و معتمدان قزوین بود، خریداری كرد و معماران و مهندسان و هنرمندان برگزیده كشور را فراخواند و فرمان احداث مجموعهای از باغها، كاخها و عمارات دولتی را صادر نمود. در نهایت باغی پدید آمد با گذرهای مربع و چمنهای مثلث و شش گوش و نهری بزرگ كه از میان آنها جاری بود و در حواشی آن درختان میوه و گل، عمارات عالی، تالارهای متعدد، ایوانها، كوشكها، حوضها، دروازههای مرتفع و مزین به كاشیهای رنگارنگ و … كه به «سعادتآباد» معروف شد. امرا و اعیان دولت صفوی نیز در جنب آن، قصرها و عمارات مجللی بنا كردند و شاه طهماسب در سال ۹۶۲ هجری قمری وارد قزوین شد. این مجموعه سلطنتی شامل ۲۳ باغ و ۱۴ كاخ و باغ خصوصی و ۸ باغ و كاخ دولتی و مهمانخانهای با ۲۵۰ اتاق و ظروف طلا و نقره بود و از چنان زیبایی زایدالوصفی برخوردار بود كه شاه طهماسب ۱۱ سال از آن بیرون نرفت و به همراه اساتید مینیاتور و خطّاط و نقاش به تزئین بخشی از كاخها همت گماشت. این ارگ سلطنتی در هنگام رونق و آبادانی، ۷ درِ ورودی داشت كه از جمله آنها سردرِ رفیع عالیقاپو بوده است.
سردرِ عالی قاپوی قزوین در دوره سلطنت شاه طهماسب صفوی (۹۸۳-۹۳۰ هجری قمری) ساخته شد و در زمان سلطنت شاه عباس اول (۱۰۲۸-۹۸۵ هجری قمری) به صورت كنونی، تغییر شكل یافت. این بنای رفیع با ۱۷ متر ارتفاع شامل ایوان رفیع ورودی با قوس تیزهدار و سه ردیف طاقنما در طرفین آن است. گوشوارههایی با ستوننماهای آجری در دو طبقه، نمای سردر را تكمیل میكنند. هشتی متصل به ایوان ورودی به شكل هشت ضلعی است و در طرفین محور ورودی آن اتاقهای نگهبانی قرار دارد. در این هشتی پلكانهایی دیده میشود كه به طبقه بالا؛ جایگاه نقارهزنان راه مییابند. كتیبه و شباك كاشی تنها تزئینات باقی مانده در ایوان ورودی است. این كتیبه به خط ثلث و به قلم علیرضا عباسی؛ نقاش و خطاط معروف صفویه است.
در مقابل سردر میدان بزرگی به نام «میدان اسب» قرار داشت كه گنجایش ۱۰ هزار سوار را داشته و محل برگزاری مسابقات چوگانبازی و اسبسواری بوده است. در مجاورت سردرِ عالی قاپو، عمارت جهاننما ساخته شد.
سردرِ عالی قاپو قبل از انقلاب جایگاه شهربانی و سپس در اختیار نیروی انتظامی بود و در حال حاضر در اختیار میراث فرهنگی قرار دارد.



