سنگ نگاره قیر و كارزین، یكی از آثار تاریخی استان فارس است كه در آن نقش رستم یا قدمگاه كه بر روی قطعه سنگی بزرگ كنده شده است . این نقش برجسته، حجاری از یك سرباز را بر روی یك تخته سنگ بزرگ نشان می دهد كه كمان را برای تیراندازی گشوده است. از این اثر به عنوان «تنها اثر پارتی حجاری شده در استان فارس» یاد شده است. این سنگ نگاره در تاریخ ۱۰ آذر ماه ۱۳۵۴ هجری خورشیدی با شماره ۹۳۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
در سه كیلومتری شهر قیر مركز شهرستان قیر و كارزین و در سمت چپ جاده قیر- فیروزآباد در منطقه ای میان گردنه سم دلدل و گلومش، نقش برجسته یك سرباز پارتی دیده می شود. نقش برجسته سرباز پارتی با تیر و كمان كشیده، تیردان و كلاه خود بر روی یك تخته سنگ بزرگ مكعبی شكل به طول ۲۴۰ و عرض ۱۷۰ سانتی متر حجاری شده كه صحنه یك تیراندازی را به تصویر می كشد؛ قدمت این اثر به بیش از دو هزار سال می رسد. نقش برجسته سرباز پارتی كه در منطقه به نقش رستم معروف بوده و در قدیم به آن قدمگاه می گفته اند تنها اثر پارتی حجاری شده در فارس به شمار می رود كه تا به امروز هیچگونه اقدام حفاظتی برای جلوگیری از تخریب و نگهداری از این اثر برجسته تاریخی صورت نگرفته است.
نقش برروی تكه سنگی بزرگ تراشیده شده و زیر آنرا جستجوگران گنج حفاری كرده اند و عده ای دیگر نیز درتلاش برای از بین بردن این اثر بر روی آن حكاكی كرده اند. هیچ تلاشی برای نگهداری از نقش انجام نگرفته است. چهره سرباز نامشخص بوده و پوشش او نیز قابل تشخیص نیست. شاید چهل سال پیش چهره و پوشش او قابل تشخیص بود. این مطلب نشان می دهد كه اگر از این آثار عكس نداشته باشیم شاید ده سال دیگر از این آثار به جز خاطره چیز دیگری نخواهد ماند. سا‌لها است نقش برجسته سرباز پارتی در شهرستان قیر و كارزین توسط هر كودك و یا هر رهگذر ناآشنا با میراث گرانبهای تاریخی این سرزمین با استفاده از پتك، سنگ، میخ و یا رنگهای شیمیایی و هر ابزار دیگری تخریب شده و روز به روز به پایان عمر خود نزدیك می شود. با توجه به خارج از محدوده شهر بودن این اثر تاریخی و تنها اثر پارتی حجاری شده در فارس و در سایه بی توجهی مسئولان میراث فرهنگی در فراهم نكردن هیچگونه اقدامات و تدابیر حفاظتی و نگهداری این اثر حتی در حد فنس كشی و حصار كشی احتمال می رود در آینده نچندان دور اثری از آن باقی نمانده باشد.
تاریخچه
این نقش مربوط به دوره اشكانی است كه در سالهای ۲۵۰ پیش ازمیلاد تا ۲۲۴ میلادی و بعد از دوره سلوكیان در ایران حكومت می كردند و آنها را با نام امپراتوری پارت ها نیز شناخته می شوند. این سلسله توسط ارشك پایه گذاری شد و به دست اردشیربابكان اولین پادشاه سلسله ساسانی خاتمه یافت. ارشك توانست به سلسله سلوكیان كه دست نشانده روم باستان توسط اسكندر بود خاتمه دهد. البته دراین دوره ایران به صورت ملوك الطوایفی اداره می شد و ارتش دائمی نداشت و در كل قدرت دوران هخامنشیان را نیز نداشت. همینطور در استان فارس نیز قدرت چندانی نداشته و از همین استان نیز ضربه خورد. اردشیر بابكان كه خود را از نژاد كیانیان می دانست و به این امید كه ایران را به دروه قدرت هخامنشیان برگرداند توانست این سلسله راشكست دهد و سلسله ساسانی را پایه گذاری كند.
سنگ نگاره های ایران
در گوشه و كنار این كشور كمتر منطقه ای وجود دارد كه در آن سنگ نگاره و نقش برجسته های تاریخی وجود نداشته باشد. بر اساس آمار اعلام شده در كتاب سنگ نگاره های ایران حداقل پنجاه هزار اثر تاریخی از این دست در حدود ۲۳ استان كشور وجود دارد. سنگ نگاره ها نخستین نقش و نگارهای ایجاد شده توسط انسان در طول تاریخ هستند و قدمت برخی از این آثار به حدود چهل هزار سال پیش می رسد.
نحوه دسترسی به سنگ نگاره قیرو كارزین
نقش رستم (قیر) یا نقش برجسته سرباز پارتی را می توانید درفاصله حدود سه كیلومتری در جاده قیر به فیروزآباد، درسمت راست جاده مشاهده كنید. كه البته حدود صد مترتاجاده اصلی فاصله دارد و هیچ تابلوی راهنمایی وجود ندارد. فقط تابلویی زردرنگ برای معرفی پروژه جاده ای جدید است كه فعلا هیچ عملیاتی برای آن انجام نشده و دقیقا از كنار این نقش عبور می كند
