قله زیبا و سربه فلك كشیده تفتان همه ساله پذیرای گردشگران و كوهنوردانی از اقصی نقاط كشور است كه طبیعت بكر و زیبای این اثر طبیعی آنان را مجذوب خویش كرده است، بهار بهترین فصل برای گشت و گذار در این كوه و حاشیه های زیبای آن است، آب و هوای ملایم و پاكیزه همراه با بوی معطر پونه و سایر گیاهان وحشی سفری به یادماندنی را برای گردشگران رقم می زند.تفتان دارای پوشش گیاهی با غنای گونه ای زیاد از جمله بنه، كسور، بادام كوهی، انجیر كوهی، زرشك، آویشن، درمنه، شیرین بیان، كاسنی، پونه، آرچین و غیره است.علاوه بر قله در اطراف تفتان مناظر و باغات زیبا و چشمه های متعددی وجود دارد كه از جمله آنها چشمه های آب معدنی جم چین و سایر چشمه های آب سرد و گرم است كه هر یك از جذابیت خاصی برخوردار است.
كوه آتشفشان نیمه فعال تفتان از نظر سوق الجیشی و موقعیت استراتژیك در حوزه سه شهرستان سیستان و بلوچستان واقع شده بطوریكه از جنوب به مركز شهرستان تفتان، از شمال به میرجاوه و از غرب به خاش متصل است به همین سبب باید سه فرماندار این شهرستان ها در نشست های تخصصی راهكارهای لازم برای توسعه گردشگری و جذب سرمایه گذار علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری ارائه دهند.
فعالیت تفتان به عنوان یك آتشفشان دارای ویژگی های منحصربفرد است و اینكه از دل زمین بخار و مواد مذاب را متصاعد می كند گردشگران و كارشناسان را به شگفتی واداشته است.
دماوند، بزمان، تفتان، سبلان و سهند از جمله آتشفشانهای نیمه خاموش و مهم كشور هستند.
بنابر نظریات كارشناسان زمین شناسی آتشفشان دماوند به دلیل نزدیكی به تهران، تفتان و بزمان به دلیل قرار گرفتن در قسمتهای جنوب شرق و جنوب غرب شهرستان پر جمعیت زاهدان و سبلان و سهند به دلیل نزدیكی آنها به مشكین شهر و تبریز حائز اهمیت هستند.
به گفته یك كارشناس زمین شناسی؛ از میان این پنج كوه آتشفشانی به جز سهند كه در سالهای اخیر نشانه ای از فعالیت در آن دیده نشده است سایر آتشفشانها به دلیل خروج دائمی گاز و بخار از دهانه و وجود چشمه های آب گرم ‘احتمال’ فعالیت مجدد در آنها وجود دارد.
سازمان زمین شناسی گامهای اولیه برای پیمایش این چهار آتشفشان نیمه فعال برداشته است.
این اقدامات شامل تهیه نقشه های زمین شناسی كوه های آتشفشانی و پایش دائمی پدیده های اطراف این آتشفشانها شامل اندازه گیری دما و تركیب چشمه های آب گرم دامنه آنها می شود.
زمانی كه آتشفشانی شروع به فعالیت می كند، ماگما از سمت پایین به سمت بخش مركزی حركت می كند كه دراین صورت دامنه آن متورم می شود.
این پدیده با چشم قابل دیدن نیست و با استفاده از تجهیزات ویژه قابل اندازه گیری است كه در طرح پایش سازمان زمین شناسی نصب این دستگاه ها برای بررسی تغییرات ارتفاع دامنه در دستور كار قرار گرفته است.
یكی از اساتید دانشگاه سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: استان سیستان و بلوچستان با داشتن اشكال زیبا و متنوع ژئومورفولوژیكی می تواند یكی از مناطق جاذب گردشگری ایران باشد و همواره ژئوتوریست های(زمین گردشگری) بسیاری را به این نقطه از ایران بكشاند.
عبدالرضا پرتابیان افزود: از مهمترین اشكال ژئومورفولوژیكی سیستان و بلوچستان گل افشان و آتش فشان نیمه خاموش تفتان است كه هر كدام از اینها با توجه به ویژگی و كاربردهایی كه دارند دارای جاذبه های خاصی برای ژئو توریست ها هستند و می توانند با جذب گردشگران این استان را از ره آوردهای مثبت این نوع گردشگری بهره مند سازند.
وی ادامه داد: كوه تفتان در كنار جاذبه‌های گردشگری به دلیل ظرفیت های مختلف در حوزه زمین شناسی نظیر انرژی زمین گرمایی، كانی و فلزات گرانبها و انرژی های پاك فرصت بی نظیری را از نظر علمی برای پژوهشگران فراهم كرده است كه از نظر پژوهشی بسیار بكر مانده است.
این استاد دانشگاه سیستان و بلوچستان افزود: موقعیت جغرافیایی ویژه و مناسب استان سیستان و بلوچستان سبب شده كه ظرفیت های بی نظیر در حوزه مواد معدنی و فلزات گرانبها مانند كرومیت، مس، منگنز، سرب و روی، قلع، تنگستن، طلا و كانسارهای غیرفلزی نظیرتالك، منیزیت، گل سفید، فلدسپات، كائولن، سیلیس و سنگ‌های ساختمانی به ویژه گرانیت در آن به وفور یافت شود و این ظرفیت در دامنه كوه تفتان به دلیل ویژگی خاص زمین شناسی دوچندان است.
گرچه قله آتشفشان نیمه فعال تفتان به عنوان بام شرق ایران برای بیشتر هموطنان نامی پر آوازه است اما ظرفیت گردشگری این منطقه از سیستان و بلوچستان مغفول و ناشناخته مانده كه در صورت آگاهی گردشگران داخلی و خارجی از زیبایی‌ها و طبیعت بكر آن شاهد رشد صنعت گردشگری این استان خواهیم بود.
تفتان و روستاهای سرسبز آن با باغهای میوه كه همواره آغوش گشوده ای به روی گردشگران دارند اكنون بیش از هر زمان دیگری نیازمند سرمایه گذاری بخش های دولتی و خصوصی است.
وقتی برای نخستین بار وارد حوزه شهرستان خاش در میانه استان سیستان و بلوچستان می شوی و می خواهی نگاهت را با لطافت زیبایی های تفتان بیارایی، طنازی های عروس زیبای كوهستان بام شرق ایران، به پیشوازت می آید، تو را مسحور خود می كند و خاطره قطعه ای از بهشتی منحصر به فرد را در ذهنت ماندگار می سازد.
تفتان تنها یك كوه یا آتشفشان نیمه فعال نیست بلكه در واقع قسمتی از بهشت زمینی است كه اگر به دیده دل بنگری، عمق قدرت و مهربانی آفریدگار را بخوبی نظاره می كنی.
چشمه ساران و دریاچه های تفتان همراه با درختان انبوه باغهای میوه، شبانگاهان وقتی تو را در میان خود می یابند، نجوا كنان زمزمه عشق را در گوشت می نوازند و از خود بیخودت می كنند.
شاید برای همین است كه بسیاری از دوستداران طبیعت و گردشگران، عصرگاهان عزم خود را برای سفر به تفتان جزم می كنند تا شب را همگام با درختان بلند قامت اطراف آتشفشان نیمه خاموش، ماه را از لابلای شاخ و برگ شان بنگرند.
نام این كوه از تفت به معنای گرم و سوزان گرفته شده و وجه تسمیه آن خروج دود مركب از بخار آب، خاك و گاز گوگرد از دهانه این قله است.
منطقه گردشگری تفتان تنها پدیده های طبیعی گل فشان پیرگل، گوئیچ، چشمه های متعدد آب گرم و سرد را شامل نمی شود بلكه باید به همه زیبایی های تفتان انواع غارها، رودخانه ها و دریاچه طبیعی “سردریا” كه قابلیت قایق سواری دارد را نیز اضافه كرد.
براستی درختان سرو كهنسال “دهپابید و سنگان” كه بعضی های‌شان قدمتی ۱۲۰۰ ساله دارند، زیارتگاه و تپه مرتضی علی (ع)، بازارچه سرپوشیده، مسجد جامع و دهها اثر تاریخی دیگر از جمله قلعه های حیدرآباد، ناصری، ایرندگان و كمال آباد، برجك قدیمی بلو و غیره كه تاریخ این منطقه را سینه به سینه حفظ كرده اند به زیبایی ها و جاذبه های گردشگری تفتان افزوده است.
