عمارت مسعودیه یكی از خانه‌های تاریخی شهر تهران است كه در خیابان جمهوری، نرسیده به بهارستان، خیابان ملت، تقاطع خیابان اكباتان قرار دارد.عمارت مسعودیه به دستور مسعود میرزا ملقب به ظل‌السلطان (فرزند ناصرالدین شاه) در سال ۱۲۹۵ هجری قمری در زمینی به مساحت حدود ۴۰۰۰ مترمربع بنا شد.معمار این بنا استاد شعبار معمارباشی و ناظر آن میرزا رضاقلی خانی ملقب به سراج‌الملك بوده است. این بنا از دو قسمت اندرونی و بیرونی و دیگر محلقات تشكیل شده است.عمارت مسعودیه از زمان ساخت تا امروز، شاهد وقایع بسیاری بوده است. در جریان جنبش مشروطه، با توجه به نزدیكی عمارت به میدان بهارستان و اختلاف ظل‌السلطان با برادرش (مظفرالدین شاه) و فرزند او، یكی از پایگاه‌های مشروطه‌خواهان و مخالفان محمدعلی شاه بود.
در سال ۱۲۸۷، در نزدیكی این عمارت بمبی دست‌ساز زیر كالسكه محمدعلی شاه منفجر شد كه این امر بهانه لازم را برای به توپ بستن مجلس به محمدعلی شاه داد و پس از واقعه بهارستان، عمارت مسعودیه نیز به همراه خانه ظهیرالدوله و سایر مشروطه‌خواهان، به رگبار بسته شد.
این خانه از جهات دیگر نیز حائز اهمیت می‌باشد زیر بنای بسیاری از ساختمان‌های فرهنگی كشور در این عمارت گذاشته شد. نخستین كتابخانه و موزه ملی ایران در بخشی از این عمارت برپا شد؛ در حدود سال‌های ۱۳۰۴، انجمن معارف با استفاده از یكی از اتاق‌های این عمارت، نخستین كتابخانه رسمی كشور كه پایه اصلی و اولیه كتابخانه ملی بود، را گذاشت. چند سال بعد نیز یكی دیگر از اتاق‌های عمارت به عتیقه‌های باستانی كه از گوشه و كنار كشور به دست آمده بود، اختصاص یافت و در حقیقت نخستین موزه ایران در آن پایه‌گذاری شد و در سال ۱۳۱۸، اشیای عتیقه آن به موزه ملی منتقل شد.
در فاصله سال‌های ۳-۱۳۴۲ خورشیدی، از عمارت مسعودیه به عنوان دانشكده افسری استفاده شد.در سال ۱۳۴۵ خورشیدی، با تفكیك وزارت آموزش و پرورش از وزارت فرهنگ و هنر، عمارت مسعودیه به وزارت آموزش و پرورش سپرده شد و نخستین وزارتخانه آموزش و پرورش در آنجا مستقر شد.عمارت مسعودیه در ۲۵ شهریور سال ۱۳۹۰ خورشیدی، میزبان پانزدهمین جشن خانه سینما بود.
این اثر در تاریخ ۲۷ دی ۱۳۷۷ با شمارهٔ ثبت ۲۱۹۰ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
عمارت مسعودیه
تاریخچه عمارت مسعودیه:
عمارت مسعودیه یكی از بناهای تاریخی به جا مانده از تهران قدیم و دوره قاجار است. مسعود میرزا یكی از فرزندان ناصرالدین شاه كه به ظل‌السلطان ملقب بود دستور ساخت باغ این بنا را در سال ۱۲۹۵ هجری قمری داد و این باغ در زمینی به مساحت حدود ۴۰۰۰ مترمربع ایجاد گردید . در واقع نام این عمارت نیز برگرفته از نام مسعود میرزا به مسعودیه شهرت یافته است.
عمارت مسعودیه در طول سال های عمر خود شاهد وقایع بسیار زیادی بود. در جریان جنبش مشروطه با توجه به نزدیكی آن به میدان بهارستان و اختلاف ظل السلطان با برادرش مظفر الدین شاه و فرزند او، یكی از پایگاه های مشروطه خواهان و مخالفان محمد علی شاه بود. در سال ۱۲۸۷ در نزدیكی این عمارت بمبی دست ساز زیر كالسكه محمد علی شاه منفجر شد كه بهانه لازم را برای به توپ بستن مجلس دست او داد و پس از واقعه بهارستان، عمارت مسعودیه نیز به همراه خانه ظهیرالدوله و سایر مشروطه خواهان به رگبار بسته شد.
عكس از عمارت مسعودیه
معماری عمارت مسعودیه:
عمارت مسعودیه به همراه باغ نگارستان، باغ لاله‌زار و باغ سردار ایروانی یكی از اماكنی است كه در محدوده شمال حصار شاه طهماسبی تهران در عصر ناصری بنا شده و همچنان كه خصوصیات باغ‌های ایرانی را داراست با نقش‌مایه‌ها و عناصری از معماری فرنگی مزین شده است.
سردر عمارت در میدان وسیع و قدیمیِ بهارستان واقع است؛ و از كاشیكاری‌های همین سردر می‌توان پی به شكوه داخل بنا برد. بعد از ورود به بنا، برای دیدن ساختمان‌های اصلی داخل كاخ، باید مدتی در حیاط، از كنار جوی معمولاً پرآب و درختان سرسبز بگذرید و از ساختمانِ كوچكی نیز كه اینك تبدیل به رستورانی سنتی شده عبور كنید. عمارتِ وسیع و باشكوه، با حوضی بسیار پهناور، اینك پیش روی شماست.
عمارت مسعودیه در گذشته دو قسمت اندرونی و بیرونی داشت، در حال حاضر از آن اندرونی باشكوه چیزی باقی نمانده است اما هفت عمارت در بیرونی، هنوز پابرجاست. این عمارت‌ها در حیاط‌هایی متفاوت قرار گرفته‌اند و از آن جمله می‌توان به عمارت دیوان خانه، عمارت و حیاط سید جوادی، عمارت حیاط خلوت، عمارت سردر پیاده‌رو، عمارت سردر كالسكه رو، باغ دیوان خانه، عمارت سفره خانه و حوض خانه و بناهای دوره پهلوی اشاره كرد. قسمت‌های عمده عمرت مسعودیه در حال مرمت و بازسازی‌اند و نمی‌توان از همه بخش‌هایش بازدید كرد.
همچنین از دیگر ویژگی های مهم عمارت مسعودیه تهران این است كه خیلی از ساختمان های فرهنگی كشور در عمارت مسعودیه بنا شد كه یكی از آن ها اولین كتابخانه و موزه ملی ایران است كه در گوشه ای از این عمارت ایجاد شد.
به همین صورت بعد از گذشت چند سال پایه های یكی دیگر از مكان های فرهنگی كشورمان گذاشته شد و یكی از اتاق های عمارت به محل نگهداری اشیا ارزشمند وعتیقه های باستانی كه از نقاط گوناگون كشور جمع آوری شده بود تبدیل شد كه این در واقع پایه گذاری اولین موزه ایران بود.
عكسی از عمارت مسعودیه تهران
جاذبه های تاریخی و گردشگری نزدیك به عمارت مسعودیه:
- موزه باغ نگارستان
- كاخ گلستان
- مدرسه دارالفنون
آدرس عمارت مسعودیه:
خیابان جمهوری، نرسیده به بهارستان، خیابان ملت، تقاطع خیابان اكباتان
