بازار قدیمی گرگان در بافت تاریخی این شهرستان، حد فاصل چهار راه میدان فعلی تا سه راه میركریم و میدان قیصریه واقع شده است. بازار قدیمی گرگان كه قدمتی دیرینه دارد. از نظر سبك معماری و راستههای مربوطه، یكی از زیباترین بازارهای استان منطقه شمال ایران محسوب میشود. این بازار یكی از مراكز مهم عرضه انواع محصولات بومی و غیربومی است . محصولات مهم صنایع دستی آن، به ویژه دستبافتهای تركمنی معروفیت خاصی دارد. در محدوده بازار كهنه گرگان، مدرسه محسنیه، سادات، كاروانسراهای حاج امین الاضرب، كاروانسرای حاج محمد تقی خان هزار جریبی. حمام درب نو و سقاخانه حضرت عباس (ع) وجود داشته است كه با گذشت زمان فقط اسمی از آنها مانده است.
این بازار در روزگاران گذشته از جمله مراكز مهم داد و ستد كالا، توزیع و نشر افكار و عقاید فرهنگی ـ اجتماعی بوده است. براثر گذشت زمان و عوامل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تحول یافته و شكل و بافت قدیمی و تاریخی خود را از دست داده است. یكی از ویژگیهای بازارهای محلی حضور انواع خوراكیهای خانگی است. از فروش انواع نانها و شیرینیهای محلی كه از روستاهای اطراف آورده میشوند. مثلا از روستای مشهور زیارت كه نانهای پخته شده در تنور را برای فروش میآورند گرفته، تا انواع ترشیها كه معمولا زنان آنها را عرضه میكنند.
صنایع دستی نیز مانند لباسهای محلی و پارچههای دستباف و حتی اجناس دستبافت تركمنی در این بازار عرضه میشوند. از آنجا كه این استان از بیشترین تنوع فرهنگی و قومی برخوردار است، تنوع صنایعدستی و خوراكیهای عرضه شده در این بازار نیز كاملا به چشم میآید.
معماری بازار
بازار قدیمی گرگان از نظر سبك معماری و راستههای مربوطه، یكی از زیباترین بازارهای استان گلستان و منطقه شمال ایران محسوب میشود. اسناد و متون تاریخی و گزارشات و سفرنامههای خارجیانی نظیر «رابینو» كه به منطقه استرآباد قدیم و گرگان فعلی سفر كردهاند. نشان از وجود بازارهای مختلفی در این منطقه میدهد. قدمت بازارهای استرآباد و گرگان به دوره هخامنشی نیز باز میگردد كه در ایالت هیركان مشتمل بر استرآباد و جرجان در اسناد تاریخی به وجود بازارهایی اشاره میشود.
بازار قدیمی گرگان راستههای مختلفی داشت و مدرسههای قدیمی مانند مدرسه سادات و مفیدیه، راسته آهنگران، بزازان، چلنگران، آب نبات سازان در آن نمایان بود. این بازار محلی برخلاف دیگر بازارهای قدیمی ایران، سرپوشیده نیست. راسته پیچ در پیچی را شامل میشود كه در دو طرف آن دكانها صف كشیده و با سقفهای شیروانی خود یادآور بارانهای همیشگی شمال هستند. وجهتمایز بازار قدیم گرگان با سایر بازارهای سنتی كشور را می توان سرباز بودن آن بیان كرد و شاید علت این امر نوع خاص معماری یا شرایط اقلیمی آن زمان بوده است.
در گذشته در راسته بزازان فضای بزرگی برای نعل زدن به اسبها بوده است و كاروانهای مختلفی كه از این مسیر میگذشتند، اسبان خود را در آنجا نعل میزدند و از آن جهت به این میدان، نعلبندان گفتهاند.
كاروانسراهای بازار
چند كاروانسرای مهم و معروف مانند كاروانسرای «حاج محمد تقی خان هزار جریبی» نیز در این بازار در محدوده دروازه مازندران و امامزاده عبدالله فعلی در این بازار وجود داشته است.راستههای مختلف بازار كهنه گرگان در طول سالیان از بین رفت و اكنون بقایایی از برخی راستههای وجود دارد. برخی از راستههای بازار قدیمی گرگان همانند بازار یزد و كاشان سرپوشیده بودهاند.بخشی از محدوده بازار روز فعلی تا سقاخانه حضرت عباس (ع)، راستههای مختلف بازار كهنه گرگان بود كه بیشتر آنها از بین رفته است و اكنون غیر از راسته چلنگران و آهنگران، راستهای دیگر مشاهده نمیشود.


