كاروانسرای رباط شرف سرخس، در ۴۵ كیلومتری شهر سرخس واقع است. در كهن‌ترین متون جغرافیای اسلامی از رباط به عنوان آبگینه یاد كرده‌اند.طبق مدارك و متون تاریخی بانی بنای فعلی شرف الدین ابوطاهربن سعدالدین عل القمی است كه مدتی حكومت مرو را و سرانجام صدارت سلطان سنجررابرعهده داشت. بنای رباط به سال ۵۴۹ قمری در زمان سلطان سنجرسلجوقی با مصالح آجر و گچ ساخته شده است و یكی از شاهكارهای هنر ایرانی به شمار می‌رود.این بنا در حاشیه جاده قدیم نیشابور – سرخس (جاده ابریشم) و ۶ كیلومتری جاده سرخس – مشهد قرار دارد. رباط شرف از تاریخ بیستم خرداد ماه ۱۳۲۱ شمسی به شماره ۳۵۹ ثبت ملی شده و جزو با سابقه‌ترین بناهای ثبت ملی است.
بعد از تپه‌های كم ارتفاع روستای شورلق، این بنا در میان بیابان ساكت و آرام خودنمایی می‌كند
معماری بنا
شكل این رباط از دور به یك قلعه بزرگ شبیه است اما از داخل به مانند یك كاخ جلوه می‌كند. كاروانسرای رباط شرف دو صحن دارد و هرصحن دارای ۴ ایوان به شكل چلیپا (صلیب) و شبستان می‌باشد . همچنین آجر چینی و كتیبه‌های آن جلوه خاصی دارد. این كاروانسرا یكی از بناهای كلیدی معماری اسلامی [عجایب ایران: كاروانسرای رباط شرف] به شمار می‌رود . در معماری ایران نیز جایگاه ویژه‌‌ای دارد. رعایت دقیق و همه جانبه تناسبات و اصول معماری ایرانی در طراحی و ساخت و به كارگیری طرح‌های آجرچینی متنوع و بدیع در نمای ایوان‌ها و طاق‌ها و طاقچه‌ها و گنبدها عناصری هستند. كه این كاروانسرای شاهی را شبیه به یك عمارت قصرگونه قلمداد می‌كنند.
نام دیگر این كاروانسرا، آبگینه یا رباط آبگینه بود كه در سال ۵۰۸ قمری توسط شرف‌الدین ملقب به وجیه‌الملك، وزیر سلطان سنجر سلجوقی بنا شد. گچبری‌های رباط شرف از جالب‌ترین نمونه‌های این هنر در سده ششم هجری است. تا جایی كه كتیبه‌های حاشیه محراب‌های دو نمازخانه كاروانسرا، با بهترین كتیبه‌های محراب‌های مساجد ایران، از لحاظ زیبایی و طرح برابری می‌كنند. نقشه ساختمانی رباط شرف با دیگر كاروانسراها تفاوت دارد. وجود كتیبه‌های گچی و طرح‌های آجرچینی در بقیه كاروانسراها مرسوم نبود. اما در كاروانسرای رباط شرف، تقریباً تمام آجرچینی‌‌هایی كه در نمای دیوارها، گنبدها و طاق‌های آن ایجاد شده طرح‌دار می‌باشند.
نحوه دسترسی
این كاروانسرا در مسیر مشهد به سرخس قرار گرفته است. بعد از زیارت امام رضا علیه السلام شهر مشهد را به سمت شرق ترك كنید. در میانه ها جاده سرخس به شهر مزدآوند خواهید رسید. از مزدآوند كه گذشتید پس از ۲۵ كیلومتر به روستای شورلق می رسید. از این روستا تا كاروانسرا حدودا ۶ كیلومتر راه آسفالته در پیش دارید. نگران گم كردن راه هم نباشید چرا كه در طول مسیر، تابلوهایی راهنما شما را راهنمایی خواهند كرد.
كاروانسرای رباط شرف
بهترین زمان سفر به رباط شرف:
این منطقه روزهایی گرم و شب هایی سرد دارد. در تمام فصول سال می توان به این مكان رفت اما بهترین زمان اواخر بهار است.
