به فرمان حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملك ساخته شده است. معمار این ساختمان حاج محمد رحیم شیرازی سازنده پل مشیر و كاروانسرای دالكی است كه به طرز ماهرانه‌ای اقدام به ساخت این بنا به سبك معماری زندیه كرده است.
دژ برازجان یا كاروانسرای مشیرالملك مربوط به اوایل قاجاریه، به عنوان نماد اصلی شهر برازجان در میانه شهر واقع شده است. كاروانسرای مشیرالملك در سال ۱۲۵۰ شمسی به فرمان حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملك ساخته شد و تا سال ۱۳۰۰ شمسی به عنوان كاروانسرا استفاده می شد كه به دلیل واقع شدن شهر برازجان بر سر راه تجارتی شیراز به بوشهر مكانی مناسب جهت استراحت كاروانیان بوده است. این بنا در زمان پهلوی زندان بوده است.
كاروانسرای مشیرالملك برازجان ، در ضلع شرقی میدان مركزی شهر برازجان در استان بوشهر قرار دارد. از این ساختمان تا سال ۱۳۰۰ شمسی به عنوان كاروانسرا استفاده می‌شد كه به دلیل واقع شدن شهر برازجان بر سر راه تجارتی شیراز به بوشهر مكانی مناسب جهت استراحت كاروانیان بوده است. در سال ۱۳۰۰ شمسی كه قشون نظامی به برازجان وارد شد این كاروانسرا محل مناسبی برای استقرار نظامیان شناخته شد. از سال ۱۳۳۵ با تغییرات و تعمیراتی، این بنا در اختیار شهربانی قرار گرفت كه از آن به عنوان زندان استفاده می‌شد. به همین دلیل به دژ برازجان معروف شد.
این بنا سال ۱۳۷۷ با پیگیری‌های مكرر مدیریت میراث فرهنگی بوشهر به دلیل اهمیت و ارزش آن تخلیه شد. در جهت كاربری فرهنگی و هنری این اثر تاریخی مرمت‌های لازم روی آن صورت گرفت. كاروانسرای مشیر در سال ۱۳۶۲ به شماره ۱۶۳۸ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسید.
معماری بنا
این كاروانسرا در سال ۱۲۵۰ شمسی به فرمان حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملك با هزینه‌ای معادل ۴۰ هزارتومان ساخته شد. معمار این ساختمان حاج محمد رحیم شیرازی سازنده پل مشیر و كاروانسرای دالكی است كه به طرز ماهرانه‌ای اقدام به ساخت این بنا به سبك معماری زندیه كرده است. عمده مصالح تشكیل دهنده این كاروانسرا سنگ، گچ و ساروج است و در كف آن از تخته سنگ‌های بزرگ تراشیده شده، استفاده شده است. بام كاروانسرای مشیرالملك نیز با سنگ پهن تراشیده شده مفروش شده بود كه به هنگام بارندگی آب باران بوسیله ناودان‌های سنگی كه به طرز جالبی تعبیه شده بودند به بیرون از كاروانسرا هدایت می‌شد.
در دیوار ضلع غربی كاروانسرا درب ورودی بسیار بزرگی از جنس چوب قرار دارد كه راه ورودی اصلی به حیاط كاروانسرا بوده است. در همین ضلع طبقه دوم كاروانسرا وجود دارد كه به شاه‌نشین معروف است. در جلوی شاه‌نشین یك تراس نسبتاً وسیع رو به خارج وجود دارد. در دو طرف این شاه‌نشین راه پله هایی وجود دارد كه پشت بام كاروانسرا را به محوطه دیگری كه اندرون كاروانسرا و مخصوص زنان و كودكان بوده است وصل می‌شود. این بناهم مثل سایر كاروانسراهای دیگر دارای ۴ برج مرتفع است. مساحت كل بنا ۷۰۰۰ متر مربع با زیر بنایی در حدود ۴۲۰۰ متر مربع می‌باشد. این بنا مجموعاً دارای ۶۸ باب اتاق و حجره بوده كه به دلیل تغییر كاربری آن در دوره‌های بعدی تعداد اتاق‌ها كم یا زیاد شده‌اند.
كاروانسرای مشیرالملك در سال ۱۳۶۲ به شماره ۱۶۳۸ در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسید.
كاروانسرای مشیرالملك در سال ۱۲۵۰ شمسی به فرمان حاج میرزا ابوالحسن خان مشیرالملك با هزینه ای معادل ۴۰ هزار تومان ساخته شد.
معمار این ساختمان حاج محمد رحیم شیرازی سازنده پل مشیر و كاروانسرای دالكی است كه به طرز ماهرانه‌ای اقدام به ساخت این بنا به سبك معماری زندیه كرده است.
عمده مصالح تشكیل دهنده این كاروانسرا سنگ، گچ و ساروج است و در كف آن از تخته سنگ‌های بزرگ تراشیده شده، استفاده شده است.
كاروانسرای مشیرالملك مجموعاً دارای 68 باب اتاق و حجره بوده كه به دلیل تغییر كاربری آن در دوره‌های بعدی تعداد اتاق‌ها كم یا زیاد شده‌اند.
از این بنا تا سال 1300 شمسی به عنوان كاروانسرا استفاده می‌شد كه به دلیل واقع شدن شهر برازجان بر سر راه تجارتی شیراز به بوشهر مكانی مناسب جهت استراحت كاروانیان بوده است.
از سال 1335 با تغییرات و تعمیراتی، این بنا در اختیار شهربانی قرار گرفت كه از آن به عنوان زندان استفاده می‌شد. به همین دلیل به دژ برازجان معروف شد.
این بنا سال 1377 با پیگیری‌های مكرر مدیریت میراث فرهنگی بوشهر به دلیل اهمیت و ارزش آن تخلیه شد و در جهت كاربری فرهنگی و هنری این اثر تاریخی مرمت‌های لازم روی آن صورت گرفت.
كاروانسرای مشیرالملك در سال 1362 به شماره 1638 در فهرست آثار ملی كشور به ثبت رسید.
از سال 1300 شمسی كه قشون نظامی به برازجان وارد شد این كاروانسرا محل مناسبی برای استقرار نظامیان شناخته شد.
بام كاروانسرای مشیرالملك نیز با سنگ پهن تراشیده شده مفروش شده بود كه به هنگام بارندگی آب باران بوسیله ناودان های سنگی كه به طرز جالبی تعبیه شده بودند به بیرون از كاروانسرا هدایت می‌شد.
در دیوار ضلع غربی كاروانسرا درب ورودی بسیار بزرگی از جنس چوب قرار دارد كه راه ورودی اصلی به حیاط كاروانسرا بوده است.
در همین ضلع طبقه دوم كاروانسرا وجود دارد كه به شاه نشین معروف است. در جلوی شاه نشین یك تراس نسبتاً وسیع رو به خارج وجود دارد.
در دو طرف این شاه نشین راه پله هایی وجود دارد كه پشت بام كاروانسرا را به محوطه دیگری كه اندرون كاروانسرا و مخصوص زنان و كودكان بوده است وصل می شود.
این بنا مثل سایر كاروانسراهای دیگر دارای ۴ برج مرتفع است. مساحت كل بنا ۷۰۰۰ متر مربع با زیر بنایی در حدود ۴۲۰۰ متر مربع می باشد.
كاروانسرای مشیرالملك مجموعاً دارای ۶۸ باب اتاق و حجره بوده كه به دلیل تغییر كاربری آن در دوره های بعدی تعداد اتاق ها كم یا زیاد شده اند.
از این بنا تا سال ۱۳۰۰ شمسی به عنوان كاروانسرا استفاده می شد كه به دلیل واقع شدن شهر برازجان بر سر راه تجارتی شیراز به بوشهر مكانی مناسب جهت استراحت كاروانیان بوده است.
از سال ۱۳۰۰ شمسی كه قشون نظامی به برازجان وارد شد این كاروانسرا محل مناسبی برای استقرار نظامیان شناخته شد.
از سال ۱۳۳۵ با تغییرات و تعمیراتی، این بنا در اختیار شهربانی قرار گرفت كه از آن به عنوان زندان استفاده می شد و به همین دلیل به دژ برازجان معروف شد.
این بنا سال ۱۳۷۷ با پیگیری‌های مكرر مدیریت میراث فرهنگی بوشهر به دلیل اهمیت و ارزش آن تخلیه شد و در جهت كاربری فرهنگی و هنری این اثر تاریخی مرمت های لازم روی آن صورت گرفت.