فصل زیبا و رنگارنگ پاییز رسیده و تغییر آب و هوا و هجوم بیماری هایی نظیر كرونا و سرماخوردگی كه در این فصل شیوع زیادی دارند را بهمراه دارد . پاییز از نظر طب سنتی طبیعتی سردو خشك دارد و افرادی كه مزاج سرد و خشك دارند در این فصل بیشتر اذیت می‌شوند. در این مطلب لیست غذاهایی كه در پاییز باید خورد را جمع آوری كرده ایم كه با خواندن آنها و رعایت این موارد ایمنی بیشتری را در بدن خود ایجاد كنید . در این فصل میوه‌ها و غذاهایی با طبع گرم توصیه می‌شود.
در این فصل ورزش كردن به دلیل برقراری تعادل در بدن مناسب است . سردی مزاج را كاهش می‌دهد، در پاییز از اقداماتی نظیر: فصد، حجامت بی‌دلیل، خوابیدن با شكم پر، خوابیدن در مجاورت هوای سرد، نوشیدن آب سرد و حمام یا نشستن در آب سرد، خشم و اندوه و اضطراب (به دلیل افزایش سودا) پرهیز كنید.
در این فصل بدن را از سرمای بامدادی و گرمای میان روز حفظ كنید و از پرخوابی و پرنوشی و پرخوری و خواب روز تا حد امكان اجتناب كنید. استفاده از عطرهای خوشبو و گرم مانند گلاب، نرگس و یاس باعث حفظ سلامت روح و جسم می‌شود.
مصرف گرده گل و عسل به دلیل طبع گرم و سرشار از مواد مغذی در فصل پائیز توصیه می‌شود (مصرف شربت عسل بسیار مفید است)
چای‌های مناسب فصل پاییز
ـ چای گل گاوزبان همراه یك قاشق غذاخوری عسل، چای بنفشه همراه یك قاشق غذاخوری عسل
ـ چای نعنا، پونه، آویشن و مرزنجوش به همراه یك قاشق غذاخوری عسل برای درمان زكام و سرماخوردگی
ـ چای پنیرك و ختمی به همراه عسل برای درمان سرفه‌های خشك
همچنین در این فصل بخور اوكالیپتوس برای افزایش رطوبت مناسب است.
غذاها و مواد گرم و تر مناسب فصل پاییز
بادام، نخود، زردك، شلغم، لوبیا، توت سفید، انجیر، خرما، پسته، زیتون، مویز، كشمش، زرده تخم مرغ محلی نیم‌برشت، شكر سرخ، گندم، كنجد، روغن حیوانی. گوشت گوسفند، سمنو، مرغ محلی، شیر تازه گوسفند همراه با عسل، سیب، به، انار شیرین، بوقلمون محلی، بادام زمینی، ارده، شیره انگور، شیره خرما، شیره توت از جمله مواردی است كه مصرف آنها در فصل پاییز توصیه می‌شود.
خواراكی‌هایی كه باید ترك شود عبارتند از غذاهای آماده و حاضری، غذاهای فریزری و مانده، سرخ كردنی‌های مانده، قهوه‌های بازاری.
مصرف این مواد را در پاییز به حداقل برسانید: ماهی، آبلیمو و آبغوره، سركه، پنیر شور، ماست و دوغ و كشك، میوه‌های ترش، ترشیجات.
تغذیه صحیح در فصل پاییز از بسیاری از بیماری ها پیشگیری میكند.
توصیه های تغذیه ای فصل پاییز
بادمجان: ناسونین، آنتوسیانین موجود در پوست بادمجان است كه مشخص شده سلول های مغز را در برابر استرس اكسیداتیو محافظت می كند. علاوه بر این، اسید كلروژنیك موجود در بادمجان، خواص ضد سرطان، ضد ویروسی و كاهنده كلسترول دارد.
كدو حلوایی:این گیاه مزایای تغذیه ای بیشماری دارد. كدو حلوایی سرشار از بتاكاروتن است كه در بدن تبدیل به ویتامین آ می شود و در حفظ سلامت پوست، چشم و استخوان ها بسیار موثر است. مصرف كدو حلوایی منجر به تقویت سیستم ایمنی بدن می شود و آنهم به دلیل وجود ویتامین ث و فیبر موجود در آن.
انار: مطالعات نشان داده اند كه مصرف انار می تواند منجر به جلوگیری از آسیب های گردش خون با كاهش تجمع چربی های مضر در عروق شود. در واقع مصرف منظم انار با سلامت قلب ارتباط دارد.
قره قاط: این میوه سرشار از آنتوسیانین ها برای كاهش التهاب در بدن است. مصرف قره قاط سلامت مثانه را بهبود می بخشد و سدی است در برابر ابتلا به سرطان سینه، روده بزرگ، سرطان ریه، سرطان پروستات.
تره فرنگی: اكثر ما می دانیم كه مصرف سیر و پیاز منجر به پیشگیری از ابتلا به بیماری های قلبی می شود. آنهم به دلیل این كه پلی فنول موجود در آنها از رگ های خونی در برابر آسیب اكسیداتیو محافظت می كند. تره فرنگی نیز از خانواده پیاز است كه سرشار از ویتامین كا بوده و مصرف آن خاصیت ضد سرطانی دارد. ضمن این كه سلامت استخوان ها را نیز بهبود می بخشد.
كلم بروكلی
كلم بروكلی روی موجود در این سبزی منجر به افزایش توان دفاعی بدن در برابر بیماری هایی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا می شود. فیبر موجود در كلم بروكلی همچنین برای حفظ سلامت دستگاه گوارش مفید است.
شلغم: شلغم ازجمله ریشه های خوراكی سبزیجات است كه می تواند در روزهای پاییزی جانشین مناسبی برای تربچه و كلم باشد. شلغم منبع عالی از ویتامین های آ و كا و همچنین اسیدفولیك است و برای طعم دادن به آن می توانید از رازیانه، خرده نان و شكر قهوه ای استفاده كنید.
گریپ فروت: گریپ فروت بیش از ۷۵ درصد ویتامین ث موردنیاز بدن را تامین می كند و منبع غنی از لیكوپن است. این رنگدانه های قرمزرنگ برای جلوگیری از سرطان نقش بسیار مهمی دارند. همچنین در این میوه مقدار زیادی پكتین وجود دارد كه می تواند موجب كاهش كلسترول بدن شود. اگر به خوردن میوه های ترش مزه علاقه مند هستید، می توانید از نوشیدن یك لیوان آب گریپ فروت كه سرشار از آنتی اكسیدان است لذت ببرید . اگر ترش بودن آب این میوه برای شما چندان لذتبخش نیست، می توانید آن را همراه با انواع مغزها و خشكبار مصرف كنید.
از دیدگاه طب سنتی هر فصل مزاج خاص خود را دارد. حتما باید سبك زندگی و غذاها نیز متناسب با فصل تغییر كند تا فرد سالم بماند و دچار بیماری‌های روحی و جسمی مرتبط با فصل نشود.
برای آن‌كه دچار سرماخوردگی نشویم
از آنجا كه هوای پاییز رو به خنكی می‌رود و افراد از فصل تابستان عادت به پوشیدن لباسهای كم دارند به دنبال قرار گرفتن در معرض بادهای پاییزی دچار سرماخوردگی، سینوزیت و عفونت‌های سیستم تنفسی می‌شوند. بنابراین به طرز لباس پوشیدن خود توجه كنید و لباسهای گرم همراه خود داشته باشید. افراد توجه داشته باشند كه در مكان‌های سرد و در مجاورت با سوز سرما توقف نكنند و زیرانداز و رواندازشان كافی باشد.
غذاهای با مزاج گرم مصرف كنید
با توجه به این‌كه فصل پاییز سرد و خشك است باید از مصرف غذاهایی كه سردی و خشكی زیاد دارند. همچون ترشیجات، عدس، بادمجان، كلم، قارچ، گوجه‌فرنگی، میوه‌های ترش و آب یخ پرهیز كنید . برعكس تابستان، از غذاهایی كه مزاج گرم دارند و خونساز هستند استفاده كنید.
آبگوشت، گوشت گوسفند و شتر و بلدرچین، تخم‌مرغ، حبوبات، غذاهای ادویه‌دار و موادی كه طعم شیرین دارند. مانند شیره خرما و انگور، فرنی بادام، شیربرنج، مرباها، میوه‌های شیرین مانند كشمش، توت خشك، مویز، انجیر و از میان میوه‌های تازه مصرف به، سیب، انار و گلابی توصیه می‌شود .
از قدیم رسم بوده كه در زمان مدارس از خوردنی‌هایی مانند نخودچی، كشمش و توت خشك كه مزاج رو به گرم دارند در جیب دانش‌‌آموزان می‌ریختند تا بچه‌ها انرژی بگیرند و یادگیری آنها افزایش یابد .
برای افزایش رطوبت بدن غذاهای آبپز بخورید
با توجه به كاهش بارش‌ها در برخی شهرها و افزایش خشكی هوا در فصل پاییز بهتر است. برای كمك به افزایش تری و رطوبت بدن، غذاهای آبپز و رقیق مثل انواع سوپ‌ها و آش‌ها را جایگزین مواد سرخ‌كردنی و تا حدی كبابی كنید. از مصرف غذاهای فرآوری شده نظیر كنسروها و كمپوت‌ها، سوسیس، كالباس، پنیر شور و ماست و دوغ ترش دوری كنید. علاوه بر این نوشیدن چای، قهوه و نسكافه را كاهش داده و از نوشیدنی‌هایی مانند شربت لیمو و عسل و خاكشیر بهره ببرید.
در این فصل نباید از مصرف حبوبات بخصوص نخود و انواع لوبیا غافل شد ضمن این‌كه برای كاهش نفخ آن می‌توان علاوه بر خیساندن و تعویض آب آن، از دارچین نیز استفاده كرد و بهتر است در این فصل مصرف خیار و خربزه كاهش یابد .
بهترین میان وعده‌ها در پاییز
مصرف مغز بادام و پسته بخصوص به صورت حریره را از مقوی‌ترین و بهترین میان‌وعده‌ها در این فصل بخصوص برای كودكان عنوان میكند. می‌افزاید برای وعده صبحانه یا میان‌وعده‌ها استفاده از منابع غذایی حاوی اسیدهای چرب مفید مانند كنجد و مشتقات آن مانند ارده نیز توصیه می‌شود. اما باید توجه داشت كه باید از زیاده روی حتی در مورد مواد غذایی مجاز نیز دوری كرد .
كاهش مشكلات عصبی و روحی
برای كاهش مشكلات عصبی همچون افسردگی، غم، بی‌خوابی و عصبی شدن در این فصل. افراد روغن بادام شیرین در بینی خود بچكانند. زیرا در این فصل رطوبت مغز مقداری كم می‌شود و چكاندن این روغن در بینی یا ماساژ روغن روی صورت و پیشانی به تعدیل مزاج مغز و سر و اختلالات روحی كمك میكند . ضمن این‌كه استفاده از بوهای خوش مانند بوی عنبر، گلاب و استشمام گل‌هایی مانند نرگس برای ایجاد حالت فرح و شادی و پیشگیری از بروز مشكلات روحی و روانی مناسب است. پرهیز از غم و غصه شدید و تماشای فیلم‌های غمگین و درمقابل دیدن تصاویر زیبا توصیه می‌شود .
چگونه پوست را از خشكی برهانیم؟
در این فصل استحمام با آب گرم همراه با روغن‌مالی در حمام با روغن‌هایی مانند روغن بادام شیرین، بابونه یا كنجد به پیشگیری از بروز خشكی‌ها و لطیف و حالت‌پذیر ماندن پوست كمك میكند. ضمن این‌كه خارش، اگزما، خونریزی و ترك پوست به این روش التیام می‌یابد.
شیوع یبوست در پاییز
در فصل پاییز بروز یبوست به علت خشكی بدن و مزاج بیشتر می‌شود كه باید برای رفع این حالت از ملین‌های با مزاج گرم استفاده شود. بهترین آنها انجیر و روغن زیتون است. البته اگر فرد مبتلا به دیابت نباشد می‌تواند انجیر را به صورت خشك، روزی سه تا پنج عدد استفاده كند.
در صورت خشكی بیش از حد مزاج، می‌توان انجیر را شب در گلاب خیس كرد و صبح ناشتا استفاده كرد. روغن زیتون را هم می‌توانید یك قاشق غذاخوری یا مرباخوری صبح ناشتا میل كنید یا آن را در یك فنجان آب داغ ریخته و همراه با كمی نبات یا عسل شیرین بنوشید كه این روش برای درمان یبوست بسیار مفید است.
روغن‌مالی روی شكم با روغن زیتون یا روغن بادام شیرین در جهت عقربه‌های ساعت نیز می‌تواند به رفع یبوست و خشكی كمك كند . از روغن بادام شیرین خوراكی نیز می‌توان در روز با فاصله هر هشت ساعت به میزان یك قاشق مرباخوری میل كرد