پل سفید اهواز در سال ۱۳۱۵ شمسی ساخته شده‌است
تاریخچه پل سفید اهواز:
پل سفید اهواز یا پل معلق یا " پل هلالی " نام یكی از پلهای شهر اهواز است كه یكی از نمادهای این شهر نیز محسوب می‌شود. این پل در سال ۱۳۱۵ خورشیدی بر روی رودخانهٔ كارون ساخته شده‌است كه دارای دو قوس فلزی ۱۲ و ۲۰ متری است.
مهندسی آلمانی به اتفاق همسر مهندسش شروع به ساختن ساختمان این پل كرد و كار را تا مرحله سوار كردن یكی از هلالی‌ها با موفقیت پیش برد، ولی انگلیسی‌های حاكم بر شركت نفت در آن زمان لوازم و ادواتی كه در اختیار سازنده پل گذارده بودند از جمله جرثقیلی كه با آن هلالی اول را بالا كشیده و مهار كرده بود، پس گرفتند كه این عمل انگلیسی‌ها باعث دق كردن و مرگ مهندس آلمانی، سازنده پل شد؛ ولی بعد از چندی، سرانجام زن مهندس آلمانی با ابتدایی‌ترین وسایل ممكن آن زمان و بكار گرفتن چند دوبه بجای جرثقیل، هلالی دوم را بر اسكلت پل سوار كرد و ساختمان آنرا بپایان رسانید و پل را آماده تحویل و بهرهبرداری كرد.[
آزمایش پل چهار ساعت و نیم به درازا كشید و سرانجام ده و نیم روز در ۳۰ شهریور ۱۳۱۵ با بیش از هفت ماه تأخیر با ضمانت بیست و چهارماهه و عمر مفید پنجاه ساله به ناحیه راه‌آهن جنوب تحویل داده شد. سپس در تاریخ پانزده آبانماه ۱۳۱۵ افتتاح و با رعایت اینكه:
۱-در موقع عبور، بیش از یك ماشین روی پل در حركت نباشد.
۲-چند درشكه پشت سرهم روی پل در حركت نباشد.
۳-سرعت حداكثر اتومبیل روی پل ۵ كیلومتر در ساعت باشد.
و بنابراین ارتباط عبور و مرور اهالی از شهر قدیم اهواز به شهر جدید آغاز شد.
مشخصات پل سفید اهواز:
- طول این پل زیبا حدود 501 متر
- عرض آن 9.8 متر
- سه دهانه میانی 49 متر
- دو دهانه 130، 136 متر
- دو قوص بتنی 12 و 20 متر
- ضخامت 8 ستون 56.2 متر
- ارتفاع از سطح آب 13 متر
ساختار پل سفید اهواز:
آنچه كه در نگاه اول توجه هر كسی را به خود جلب می كند رنگ سفید پل است كه آن را به عروس شهر شبیه می كند. این پل تماما فلزی است و 501.2 متر طول و 9.8 متر عرض دارد. دو پیاده رو در این پل تعبیه شده و در وسط آن نیز مسیر اتومبیل ها قرار گرفته است.
دو دهانه (قوس) بزرگ پل ۱۳۶ و ۱۳۰ متر طول دارند و سه دهانه میانی ۴۹ متری و دو دهانه كناری به طول های ۱۲ و ۲۰ متر نیز در كنار آنها قرار گرفته اند. پل سفید را بر روی پایه بتنی ساخته اند و تمامی قطعات پل با استفاده از پیچ و مهره به هم وصل شده اند.
نحوه بسته شدن قرارداد و چگونگی اجرای پل:
در تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۱۲ از طرف ریاست اداره بهرهبرداری راه‌آهن ناحیه جنوب اهواز (اریك كسوندسن) و معاونت فنی و مهندسی سیف‌الله‌خان مشاور پروژه ساختمان، یك پل جدید بر روی رود كارون جهت عبور و مرور اهالی شهر اهواز در یازده صفحه به وزارت كل طرق و شوارع داده و سه محل برای احداث پل پیشنهاد گردید. تا این زمان تنها پل معلق بر روی رودخانه كارون پل فلزی راه آهن (پل سیاه) بود كه برای اتصال راه‌آهن سراسری به بندر امام خمینی در سال ۱۳۰۸ احداث شده است.
در تاریخ ۱۷ خرداد ۱۳۱۳ قراردادی در ۱۲ ماده بین میرزا علی‌خان منصور وزیر طرق و شوارع ایران و اسكارلیندال نماینده شركت سوئدی سونسكاانتر پرناداكتی پولاكت منعقد و طبق قرارداد مسئولیت ساختمان پل كارون اهواز و امتحان زمین و تهیه نقشه‌های اصلی به شركت مذكور كه به اختصار (سنتاب) نامیده می‌شدواگذار گردید، كل هزینه عملیات مربوط به پل كارون كه بایستی به موجب قرارداد پرداخت می‌شد، مجموعاً پنج‌میلیون و هفتصد و هشت هزار ریال (۰۰۰/۷۰۸/۵ ریال) برآورد گردید. كه پرداخت آن طی ۱۲ فقره چك به عهده بانك ملی ایران واگذار گردید. فولاد مورد نیاز و سایر مصالح و لوازم ساختمان پل از طرف شركت سنتاب پس از تایید رسمی سفارت ایران در استكلهم به كشور سوئد داده شد.
بر اساس ماده ۳ این قرارداد انجام كار بعد از تصویب نقشه‌های تفصیلی و امضاء قرارداد بیست ماه تعیین گردید و طبق شش ماه شركت سنتاب موظف بود یكنفر نماینده با اختیارات تام برای مذاكرات و تصمیمات مربوط به امور ساختمان در محل كار تعیین نمایند و در همین بند از قرارداد اداره راةآهن جنوب نیز نماینده وزارت طرق و شوارع به منظور نظارت در اجرای عملیات ساختمانی، طبق نقشه‌های مصوب معرفی گردید.
یك ماه بعد از تاریخ ۲۰ مرداد ۱۳۱۳ گونتربرگ از طرف شركت سنتاب به سمت ریاست ساختمان پل اهواز منصوب و بعنوان نمایندة شركت مذكور به اهواز اعزام شد. مهندس سیف‌الله‌خان مشاور از طرف وزارت طرق و شوارع به نمایندگی انتخاب شد.
در اوایل مهرماه ۱۳۱۳ موقعیت خط وسط پل بر روی رود كارون تعیین و در دوم شهریور همان ماه به منظور استحكام زمین برای شالوده ریزی پایه‌های پل از شركت نفت درخواست وسایل حفاری شده كه در اواخر همین ماه یعنی در ۲۸ مهرماه ۱۳۱۴ اولین پی‌كنی آن آماده گردید و تا ۲۰ بهمن‌ماه همان سال پنج پایه از هفت پایه اصلی پل بر اساس طرح (ك. لوبرك استاد آكادمی استكهلم) پی‌كنی و بتون‌ریزی شد. در ماههای اردیبهشت و تیر ماه سال ۱۳۱۴ دو پایه باقیمانده آن تكمیل شد. فطعات فلزی پل كه در كارخانه «مولارك استاد» سوئد ساهته گردید بهم متصل، سپس از «دوبه» راه‌آهن بوسیله جرثقیل كشتی فلورستان متعلق به كمپانی استریل در روز ۱۸ مرداد ۱۳۱۴ اولین قطعه آهن پل فلزی اهواز بالا كشیده شد.
در ۱۲ مرداد ۱۳۱۵ بتون‌ریزی سرتاسری پل به پایان رسید و در ۱۵ مرداد آسفالت سطح اتومبیل روی پل آغاز شد و در ۲۴ مرداد همان سال ضمن شروع سیم كشی برق جهت روشنایی پل از سوی شركت سنتاب اعلام شد كه پل اهواز ۱۴ روز دیگر برای تحویل حاضر می‌شود.
اولین آزمایش پل
آزمایش پل چهار ساعت و نیم به درازا كشید و سرانجام ده و نیم روز در ۳۰ شهریور ۱۳۱۵ با بیش از هفت ماه تأخیر با ضمانت بیست و چهار ماهه و عمر مفید پنجاه ساله به ناحیه راه‌آهن جنوب تحویل داده شد. سپس در تاریخ پانزده آبانماه ۱۳۱۵ افتتاح و با رعایت اینكه:
۱-در موقع عبور، بیش از یك ماشین روی پل در حركت نباشد.
۲-چند درشكه پشت سرهم روی پل در حركت نباشد.
۳-سرعت حداكثر اتومبیل روی پل ۵ كیلومتر در ساعت باشد.
و بنابراین ارتباط عبور و مرور اهالی از شهر قدیم اهواز به شهر جدید آغاز شد.
بازسازی پل سفید اهواز:
از آنجا كه عمر مفید پل ۵۰ سال بود، سال ۱۳۸۹ عملیات مرمت پل معلق در دستور كار قرار گرفت. جوش‌كاری اتصالات و قطعه‌های فرسوده، بتن‌ریزی، كف‌سازی، سند بلاست، ساخت نرده و رنگ‌آمیزی پل از برنامه‌های سازمان زیباسازی شهرداری اهواز بود.
اولین بازسازی پل سفید
در تابستان سال ۱۳۸۹ عملیات بازسازی و مرمت این پل در دستور كار قرار گرفت و به گفته مدیرعامل سازمان زیباسازی شهرداری اهواز عملیات مرمت و بازسازی این پل در حال انجام است و با مساعد شدن شرایط جوی عملیات جوش‌كاری اتصالات و قطعات فرسوده و همچنین رنگ‌آمیزی پل انجام می‌شود . همچنین تجهیزات مورد نیاز برای نورپردازی پل سفید با حمایت مالی بانك ملی از كشور ایتالیا تهیه شده‌اند و پس از پایان عملیات رنگ‌آمیزی، عملیات نورپردازی پل سفید اهواز آغاز می‌شود تا این پل در ایام نوروز جلوه ای خاص داشته باشد .
هدف از بازسازی
– رفع خطرات احتمالی، به لحاظ گذشت ۱۳ سال از عمر مفید پنجاه ساله پل
– بهینه سازی، مرمت و احیاء سمبل تاریخی شهر
مراحل اجرایی پروژه
كه شامل عملیات تخریب بتن كف، نصب قطعات فلزی، بتون ریزی و كف سازی، ساخت نرده مناسب، سند بلاست و رنگ‌آمیزی مجدد كل قطعات فلزی پل و نورپردازی با استفاده از فیبر نوری می‌باشد.
در فهرست بزرگترین پل های معلق خاورمیانه، پل سفید در رده هشتم قرار دارد
كاربرد پل سفید و اهمیت آن در اهواز:
اهواز دو بخش شرقی و غربی دارد؛ مركز شهر، بافت قدیمی و بیشتر كارخانه‌ها و اداره های وابسته به نفت و فولاد در بخش شرقی واقع شده اند و بخش غربی بیشتر شامل مناطق مسكونی می شود. پل معلق عامل اتصال این دو بخش به یكدیگر است و امتداد خیابان طالقانی و میدان شهدا در شرق شهر را به امانیه، فلكه فرمانداری و بیمارستان رازی در غرب رودخانه كارون متصل می كند.
در گذشته عبور و مرور درشكه و وسایل نقلیه سبك، انسان و احشام و … از طریق این پل انجام می شد و امروزه عبور عابران و وسایل نقلیه به صورت یك طرفه بر روی آن صورت می گیرد.
حقایق جالب در مورد پل سفید اهواز:
پل سفید به دلیل رنگ سفیدش به این نام خوانده می شود؛ اما به واسطه وجود قوس ها آن را با عنوان پل هلالی نیز می شناسند و به سبب معلق بودنش به آن پل معلق نیز می گویند.
در گذشته بالا رفتن از هلال های پل یكی از تفریحات مردم به شمار می رفت.
پل هلالی یا سفید، قدیمی ترین پل هلالی فلزی خاورمیانه به شمار می رود.
در فهرست بزرگترین پل های معلق خاورمیانه، پل سفید در رده هشتم قرار دارد.
در میان شهرهای خاورمیانه، اهواز با ۱۰ پل بیشترین پل های منطقه را دارد. در این فهرست اصفهان با هشت پل، قاهره با هفت پل، بغداد با پنج پل، استانبول با چهار پل، امان پایتخت اردن با دو پل، آنكارا با پنج پل، بیروت با دو پل و صنعا با چهار پل در رده های بعدی قرار گرفته اند. اهواز به دلیل تعدد پل ها به شهر پل ها نیز معروف است.
آدرس پل سفید اهواز:
آدرس: اهواز، حدفاصل میدان شهدا و خیابان فلسطین (اداره پست)
پل سفید اهواز، قدیمی ترین پل هلالی فلزی خاورمیانه به شمار می رود
ثبت پل سفید اهواز در آثار ملی ایران:
این اثر در تاریخ ۱۳۷۸/۰۸/۲۶ با شمارهٔ ثبت ۲۴۹۳ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.