معبد داش كسن زنجان ، معبد اژدهای سنگی

معبد داش كسن زنجان ، معبد اژدهای سنگی می باشد كه به همین واسطه به  معبد اژدها شهرت دارد .معبد داش كسن در نزدیكی روستای ویر در حدود ۱۳ كیلومتری جنوب شرقی شهر سلطانیه در یك محوطه تاریخی مستطیل شكل به طول ۴۰۰ متر و عرض ۳۰۰ الی ۵۰ متر قرار دارد. در داخل این محوطه سه غار نسبتاً عمیق در دل كوه كنده شده و در حدّفاصل غار ضلع جنوبی و غارهای اضلاع شرقی و غربی، حجاری‌های زیبایی به چشم می‌خورد كه در ایران بی‌نظیر است و مشابه آن در جای دیگری از كشور دیده نمی‌شود. این نقوش حجاری شده شامل دو تصویر اژدها می‌باشد كه به صورت قرینه در مقابل یكدیگر حك شده و طول هر كدام ۳/۵ متر است.

تاریخچه

این معبد متعلق به دوران ایلخانی است و ساخت آن پس از مرگ ارغون شاه مغول، به همت و پشتكار الجای خاتون، خواهر سلطان محمد خدا بنده آغاز شده اما متاسفانه تكمیل نشده است؛ البته برخی از باستان‌شناسان معتقد هستند كه این معبد در اصل در زمان ساسانیان ساخته شده و پرستشگاه پیروان آئین مهرپرستی بوده است؛ البته به جز آن، هیچ آثاری از آن زمان در معبد باقی نمانده و اصلی‌ترین ویژگی معماری این معبد كه همان نقوش برجسته دو اژدها است، در دوره ایلخانی ایجاد شده است. نقوش برجسته دو اژدها و تمام تزییات دیگر، همگی در دوران ایلخانی در این بنا ایجاد شده‌اند.

ویژگی‌ها

معبد سنگی داش كسن یكی از شاخص‌ترین آثار معماری صخره‌ای در ایران و اصلی‌ترین ویژگی این معبد كه آن را در كشور بی‌همتا است. نقوش برجسته دو اژدها است كه به شكل متقارن در مقابل یكدیگر ایجاد شده‌اند و توجه علاقه‌مندان به سبك‌های معماری منحصر‌به‌فرد را به سمت خود جلب می‌كنند. عده‌ای از گردشگران در نگاه اول تصور می‌كنند كه داش كسن یك معدن چینی است و حتی محیط پیرامون این معبد، چین ایران نامیده شده است!

در كل تقارن طولی یكی از اصولی است كه در ساخت معبد به آن توجه ویژه‌ای شده و در همه نقاط معبد كاملا محسوس است. طول نقش‌های اژدها پنج متر و عرض آن‌ها ۱٫۵ متر است. در ضمن نقش محراب نیز همراه با طرح‌های اسلیمی و پیچك، در كنار این دو اژدها طراحی شده است. این نقوش حكاكی‌شده، یادگاری از یك هنرمند چینی هستند. متأسفانه در حال حاضر آثار زیادی از شكل نخست این معبد باقی نمانده و تنها سنگ‌های بزرگ و پراكنده در گوشه و كنار معبد دیده می‌شود. این مكان در میان گردشگران به «معبد اژدها» معروف است. داش كسن در لغت به معنای سنگ‌بُر می‌باشد.

اژدها در اندیشه ایرانی نماد ظلم و ستم است؛ اما با ورود قوم فاتح به ایران، مانند نگهبان همیشه هوشیار كه نماد خیر، بركت و حكومت پایدار است، به نمادی مثبت در فرهنگ ایرانی تبدیل شده است.

معبد اژدها

سه طاقچه در قسمت غرب و شرق معبد در دل صخره ایجاد شده كه دارای مقرنس‌های زیبایی هستند و نقوش اسلیمی با طرح‌های متفاوت كه یكی از نمادهای اصلی ایرانی است، نیز در آن‌ها دیده می شود. به نظر می رسد كه نحوه طراحی و ایجاد این نقوش، از اوضاع اجتماعی ایران در قرن هشتم تاثیر پذیرفته است.

معبد داش كسن از چندین ایوان و محوطه باستانی تشكیل شده است و نقوش برجسته نیز در همه نقاط آن دیده می‌شوند. همه این ویژگی‌ها دست به دست هم داده‌ و داش كسن را به یك اثر معماری بی‌همتا تبدیل كرده‌اند.

به نظر می‌رسد كه در ساخت این معبد، از پیشرفته‌ترین فناوری‌های سنگ‌تراشی با فلز در آن زمان، بهره گرفته شده است. انتخاب مناسب‌ترین مكان برای ساخت این معبد، در میان سایر نقاط آن منطقه، نشان‌دهنده دانش گسترده سازندگان این بنا در مورد علم زمین‌شناسی است. احتمالا سنگ‌تراشان در كار خود برخی از اصول پیكره‌تراشی را نیز به كار گرفته‌اند.

محوطه این معبد، مستطیلی با ابعادی در حدود ۵۰ تا ۱۰۰ متراست كه بخشی از آن به خاطر حفاری در تپه ایجاد شده است.

ریشه نام گذاری

معبد داش كسن كه نام آن به معنی سنگ تراشیده یا بریده سنگ است، از سوی شمال به دشت زیبای سلطانیه و آرامگاه سلطان محمد خدا بنده اشراف دارد و به همراه شهر قدیم سلطانیه با گنبد مرتفع آن، آرامگاه چلپی اوغلو و آرامگاه ملا حسن كاشانی، بخشی از هویت فرهنگی تاریخی شهر سلطانیه را تشكیل می‌دهد.

نحوه دسترسی

برای رسیدن به این بنا و دیدن شگفتی های آن باید به استان زنجان سفر كنید. به شهر سلطانیه بروید و سراغ روستای ویر را از مردم محلی بگیرید. این روستا در شمال شرق سلطانیه قرار دارد. راه رسیدن به محوطه داش كسن، از روستای ویر به بعد، به طول حدودا ۵ كیلومتر، تماما خاكی است. بد نیست اگر یكی از محلیان را به عنوان راهنما در كنار خود داشته باشید تا برای یافتن آن دچار مشكل نشوید. كانكس كوچكی در كنار این محوطه قرار دارد كه محل استقرار مسئول نگهبانی از این مكان می باشد. اگر از نگهبان بخواهید، با لهجه شیرین آذری گذشته این مكان را با آب و تاب برایتان توضیح خواهد داد.