بقعه قیدار نبی خدانبده ، آرامگاه قیدار بن اسماعیل بن ابراهیم (ع) است كه از پیامبران الهی و بیست و پنجمین جد حضرت محمد (ص) بوده است. بقعه حضرت قیدار نبی (علیه السلام) درسال ۷۱۹ به همت بانوبلغار خاتون همسرغازان خان مغول تجدید بنا شده است. سپس گنبد آن در سال ۷۵۱ (هـ.ق) به دست استاد تیمورخان سلطانیه ای احیا و در قرن ۱۱ (هـ .ق) گچبری می شود. گنبد این بقعه درعین سادگی بسیارجالب وبه سبك خاصی ساخته شده است . از نوع گنبدهای زنگوله ای است. این بنا در زمینی به مساحت ۱/۵ هكتار در منطقه ای كوهستانی واقع است و تمام فصول زایر دارد. این مكان با شماره ۳۲۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌است.
معماری بنا
نوع اسكلت بنا آجری و مربع شكل است. طول آن ۱۴/۵ و عرض آن ۸/۳ و از سه بخش تشكیل گردیده و بخش نخست آن، به عنوان فضای مقدماتی ورود تعبیه شده است . سپس دو فضای گنبددار پشت سرهم قرار گرفته اند. بقعه ابتدا بر روی سه ردیف سنگ سبز تراشیده بنا گشته و آن گاه تار و پود بنا را آجرهای ختابی تشكیل داده است. سقف فضای دوم را عرقچین پوشش نموده كه بلاواسطه بر جرزهای جانبی فرونشسته و باید تذكر داد كه زیر این فضا، سردابه ای برای گذاشتن اجساد در نظر گرفته شده است . فضای سوم به عنوان شبستان اصلی آرامگاه است كه قبر در آن قرار دارد و بر فراز آن گنبد زیبایی به روش دو پوششی استوار گشته است.
گنبد این بنا در نوع خود در این منطقه بی نظیر است و در یك تقسیم بندی كلی، در ردیف گنبدهای «رك» می توان طبقه بندی كرد. گنبد و بنا از نمای بیرونی فاقد تزیینات و كاشیكاری است. تزئینات عمده بنا در قسمت داخلی می باشد. كلیه تزئینات با دو رنگ آبی و طلایی قلم گیری شده است. متعلق بودن بنای این بقعه به حضرت قیدار نبی (علیه السلام) به استشهاد ۶۵ نفر از علمای طراز اول نیز مورد تایید قرار گرفته است . از معدود پیامبران الهی است كه دركشورمان مدفون شده و صحت وجود بارگاه آن حضرت در این شهر مورد تایید تعدادی از علمای بزرگ شیعه قرار گرفته است.
حرم مطهر حضرت قیدار نبی (علیه السلام) در رونق این شهرسهم بسزایی داشته . همه روزه پذیرای زائران كثیری از نقاط مختلف كشورمان است كه برای زیارت می آیند . زائران نیز همواره به دلیل نداشتن محل اسكان و استراحت بلاتكلیف بوده و با خاطره خوشی این محل را ترك نمی كنند.
مسجد جامع
مسجد جامع بقعه حضرت قیدار نبی (علیه السلام) امروز محل اجتماع و برگزاری نماز عبادی سیاسی جمعه است. بنا در حال بازسازی می باشد كه شبستانی به مساحت ۳۵۰ مترمربع به بنای گنبدی اصلی اضافه شده . با گچ كاری و آینه كاری نفیس پایان یافته است ولی محوطه ی آن در حال كار می باشد كه جزء طرح بزرگ توسعه ی حرم قیدار نبی (علیه السلام) می باشد.
ضریح بقعه
مرقد مطهر حضرت قیدار (علیه السلام) كه در سردابه ای زیرین شبستان اصلی قرار یافته به وسیله ی دو ضریح چوبی بزرگ و كوچك محافظت می شود. ضریح كوچك داخلی كه یكی از قدیمی ترین اموال فرهنگی بقعه محسوب می شود، ۱/۹۰ متر طول، ۱ متر عرض و ۱/۱۰ متر ارتفاع دارد و آیه ی مباركه ی آیة الكرسی با خط زیبایی از سمت شمالی آن شروع شده است.
ضریح دوم كه نسبت به ضریح داخلی از قدمت كمتری برخوردار است از قطعات چوبی كوچك در میان چارچوب های اصلی بافته شده و اشكال هندسی منظم یكسانی را تشكیل داده است. این ضریح به ارتفاع ۲ متر و به طول ۷۵/۲ متر و عرض ۸۶/۱ متر می باشد كه متأسفانه در بخش هایی از آن قطعات بافته شده از هم گسیخته و استحكام كلی ضریح از بین رفته است.
تزیینات بنا
تمامی دیوارهای بخش میانی و شبستان گنبددار تا ارتفاع ۱/۱۰ متری از كف بنا، به وسیله ی كاشی های شش گوش به رنگهای بنفش، فیروزه ای، سیاه و سفید تزئین شده . و بخش فوقانی نیز با گچ پوشانده شده است. اما آن چه زیبایی این مقبره ی تاریخی را دو چندان می كند حجرات و زائرسرای بزرگی به مساحت ۱۰۲۱ متر است . كه در گرداگرد محوطه ی بقعه واقع شده و آن را چون نگینی در برگرفته است.
این مجموعه دارای پنج ورودی مجزی است كه دو ورودی در ضلع شمالی، یك ورودی در ضلع جنوبی و دو ورودی دیگر در ضلع شرقی دارد. كه یكی به خیابان اصلی شهر و دیگری به شبستان مسجد جامع مشرف می گردد. در سردرب ورودی های جنوبی و شرقی تاریخ احداث هر یك كه مربوط به سالهای ۱۳۱۹، ۱۳۲۱ و ۱۳۳۱ هـ .ق است، درج گردیده است.
شایان ذكر است در ضلع شرقی بقعه و مسجد جامع، ساختمان مدرسه ی علمیه و حمام تاریخی تكمیل كننده این مجموعه ی عظیم بوده است. كه در گذشته به تخریب كامل رسیده و عرصه آن دو به تصرف اشخاص درآمده است.
تاریخچه بنا
در مورد تاریخ احداث بنا دو كتیبه سنگی در جبهه جنوبی بقعه و هشتی دیده می‌شود. بنابر كتیبه داخل بقعه، این بنا در سال ۷۱۹ به دلیل ارادت بسیار بلغان خاتون همسر غازان خان به قیدار نبی، احداث و گنبد آن در سال ۷۵۱ ساخته شده . گچ‌بری‌های بنا متعلق به قرن ۱۱ هجری قمری یعنی زمان صفویان است.
نحوه دسترسی
آدرس :استان زنجان، ۸۸ كیلومتری جنوب شرقی زنجان یا ۴۲ كیلومتری شهرستان باستانی سلطانیه، شهرستان خدابنده، میدان معلم، خیابان امام خمینی
