كاروانسرای قره بیل یكی از كاروانسراهای تاریخی شهرستان جاجرم است كه بر سر شاهراه جرجان (گرگان) در روستای رباط قره بیل ساخته شده است. روستای رباط قره بیل یكی از روستاهای استان خراسان شمالی می باشد كه در همسایگی مسیر آسیایی مشهد- شمال با حد فاصل ۱۱۰ كیلومتر از غرب بجنورد و ۲۰ كیلومتری شرق زیر گذر گلستان قرار گرفته است.
معماری بنا
این كاروانسرا بنایی است با پلان چهار گوش كه دو حیاط بزرگ و كوچك دارد. در اطراف حیاط كوچك حجره‌هایی با ابعاد مختلف به صورت تو در تو احداث شده كه پوشش سقف آن‌ها گنبدی است و زیر سقف با كاربندی‌های زیبای گچی تزئین شده است. دور تا دور بنا با یك دیوار سنگی كه در تمام اضلاع آن برج‌های دیده‌بانی ساخته شده احاطه شده است.
این بنا به احتمال فراوان در قرن ۵-۴ هجری قمری ساخته شده و در متون تاریخی از آن به نام رباط املوتلو یاد شده است. در دوره تیموریان و در زمانی كه شاهراه كهن گرگان- نیشابور برای دسترسی به مشهد احیا می‌شود، به دستور وزیر باتدبیر دربار تیموری؛ امیرعلیشیر نوایی، رباط (كاروانسرا)هایی در طول این مسیر ساخته شده یا مرمت می‌شوند. در این فرایند نیز كاروانسرای قره بیل توسعه یافته و بخش‌های جدیدی به آن افزوده می‌شود. این بنا تا حدود ۱۰۰ سال پیش به عنوان كاروانسرا مورد استفاده بوده است.
كاروانسرای رباط قره بیل خراسان شمالی یكی از كاروانسراهای دوره تیموری است و در دوره های بعد، به ویژه دوره صفوی استفاده و مورد مرمت قرار گرفته است. در دوره تیموریان و در زمانی كه شاهراه كهن گرگان- نیشابور برای دسترسی به مشهد احیاء می شود، به دستور وزیر با تدبیر دربار تیموری، امیرعلی شیر نوایی، رباط (كاروانسرا) هایی در طول این مسیر ساخته شده یا مرمت می شوند.
نحوه دسترسی
آدرس : استان خراسان شمالی، رُباط قَره بیل، گرمه، رباط قره بیل
