موزه و عمارت دارایی زنجان از بناهای قدیمی شهر زنجان است و در مركز شهر زنجان موسوم به سرچشمه كه در ضلع شمالی مجموعه تاریخی سبزه میدان و قسمت غربی خیابان طالقانی قرار دارد، واقع شده است. این بنای ارزشمند متعلق به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول می‌باشد.دیوان استیفا نام دیگر عمارت دارایی است. بنایی كه بر طبق كتیبه موجود بر سر درهای ورودی در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی مقارن با حكومت رضاخان پهلوی درمیانه جنگ جهانی دوم ساخته شده است.
معماری بنا
عمارت دارایی با پلان مستطیل شكل در داخل باغی به مساحت ۱۸ هزار مترمربع، به ابعاد ۱۵×۲۲ متر بنا شده است. این بنا در سه طبقه و با خصوصیات معماری دوره پهلوی از قبیل پنجره‌های متعدد، تراس و قرینه‌سازی در طبقات ساخته شده است. مصالح به كار رفته در این بنا سنگ، آجر، آهك، سیمان و آهن است كه در این میان آجر عمده‌ترین مصالح می‌باشد. ا
ساختمانی سه طبقه كه قبلا در میان یك باغ قرار داشته اما متاسفانه امروز از باغ دارایی خبری نیست. باغی وسیع كه دو حوض در دو طرف بنا قرار داشته و یك حلقه قنات آب مورد نیاز آن را تامین میكرده است. از دو حوض باغ تنها یك حوض باقی مانده است. بنا در كنار چندین بنای دیگر همانند اداره قند و شكر، غله و دخانیات ساخته می شود كه متاسفانه تنها عمارت دارایی در این میان باقی مانده است.
اهمیت بنای دارایی از آن روست كه در دوره گذار از معماری قاجاری به معماری مدرن توسط یكی از سه معمار ارمنی مطرح آن روزهای ایران یعنی پل آبكار ساخته شده است. پل آبكار به همراه وارطان هوان سیان و گابریل گوركیان تاثیر به سزایی در نفوذ تكنیك های معماری نوین اروپایی به ایران داشته اند. بنا در نگاه اول معماری اروپایی اش را كاملا نمودار می كند. این بنا پر از پنجره هایی است كه اطرافشان با آجرچینی های زیبا آراسته شده است. دور تا دور بنا نیز با سنگهای ازارهای پوشانده شده است. بنا از ابتدا جهت اداره امور مالیه ساخته میشود و پیشكاری به نام میرزا محمد علی مستوفی كه وظیفه رتق و فتق امور زنجان را بر عهده داشته است به ریاست آن منسوب می شود.
موزه دارایی
بنا از نخستین بناهایی است كه از آهن و سیمان در ساخت آن استفاده شده است و سنگ و آجر باقی مصالح سازنده آن هستند. عبور خیابان زینبیه سبب شد تا قسمتی از ورودی بنا و همچنین باغ دارایی از بین برود اما ساختمان دارایی بازسازی شده و اكنون به عنوان موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی مورد استفاده قرار می گیرد. در این موزه انواع ظروف مسی قدیمی و مس زنی های مدرن، ملیله كاری، چاروق دوزی، گلیم بافی، فرش بافی، چاقو و شمشیرهای قدیمی و انواع و اقسام صنایع دستی زنجان به نمایش گذاشته شده است. بازدید از این عمارت و موزه زیبای آن رایگان است.
این بنای تاریخی از سال ۱۳۹۰ خورشیدی به موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی زنجان تبدیل شده است. آثار نمایشی این موزه شامل انواع ظروف مسی قلمزنی شده دوره قاجار، انواع چاقو و شمشیر، گلیم، چاروق و مصنوعات ملیله‌كاری شده می‌باشد. این موزه همه روزه به جز روزهای دوشنبه پذیرای بازدیدكنندگان می‌باشد.
نحوه دسترسی
آدرس :زنجان، ضلع شمالی مجموعه تاریخی سبزه میدان و قسمت غربی خیابان طالقانی
