بقعه ملاحسن كاشی در فاصله ۲/۵ كیلومتری جنوب شهر سلطانیه قرار دارد.یكی دیگر از بناهای تاریخی شهر سلطانیه كه از دوران ایلخانی به یادگار مانده است بنایی متعلق به عارف و شاعر قرن هشتم هجری، مولانا حسن كاشی، است. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شماره ثبت ۱۶۸ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ملا حسن كاشی كه بود ؟
ملا حسن كاشانی شاعر و نویسنده شیعی بود كه در سال ۶۴۸ هجری قمری با اصالتی كه به كاشان بازمی گشت در آمل متولد شد و به سبب ارادت بالایی كه به پیامبر اكرم(ص) و ائمه اطهار داشت، هرگز در مدح پادشاهان و درباریان الجایتو شعری نسرود و تمام نوشته هایش در مدح معصومین(ع) بود. اگر از ایوان های طبقه دوم گنبد معروف سلطانیه جنوب شهر را بنگرید در سینه یك دشت وسیع مقبره هشت ضلعی ملا حسن كاشی را با گنبدی فیروزه ای خواهید دید.
ملا حسن كاشی در زمان حكومت الجایتو در شهر سلطانیه چشم از جهان فروبست و به دستور پادشاه مقبره ای زیبا برای وی ساخته شد.
معماری بنا
این بقعه از نمای بیرونی دارای پلان هشت ضلعی و در نمای داخلی با تركیب و تلفیق ایوان‌های جانبی، به مربع تبدیل شده است. اضلاع هشت‌گانه هر یك دارای ابعاد ۸/۵ متر و ۷/۷۰ متر می‌باشند و به صورت قرینه مقابل هم قرار گرفته‌اند.
ایوان‌های چهارگانه در طبقه همكف با دهلیز زیبایی به یكدیگر مرتبط می‌باشند. ایوان‌های كوچك به دو طبقه تقسیم شده و با یك پله ارتباطی با ایوان‌های بزرگ در طبقه همكف مرتبط می‌گردند كه حاصل این ارتباط، گنبد زیبایی است كه بر هسته چهارگوش مركزی نشسته است. این گنبد با ساقه نسبتاً بلند از نوع گنبدهای دو پوششی است كه یك پوشش تزئینی نیز بر آن افزوده شده است.
ساقه گنبد از نظر تزئینات به چهار بخش تقسیم شده است. بخش نخست نقش نخل معقل به طور معكوس تكرار گردیده، قسمت دوم اسماء جلاله و جملاتی نظیر اللهم صلی علی محمد و آل محمد، به خط كوفی معقل اجراء شده است و قسمت سوم تزئینات زیگزاگ و بالاخره تزئینات خطوط موازی از تلفیق آجر با كاشی فیروزه‌ای پوشیده شده است در كاشی‌های لایه زیرین دو بیت شعر كه ماده تاریخ اتمام بنا در آن منعكس است دیده می‌شود. با محاسبه حروف ابجد كلمه «رشگ جنت» كه در شعر آمده، سال ۹۷۳ هجری قمری یعنی اواخر دوران شاه طهماسب، تاریخ اتمام بنا می‌باشد.
تزیینات بنا
تزئینات داخلی بنا كه عبارت از مقرنس‌كاری گچی است در دوره فتحعلی شاه قاجار به هزینه عبدالله میرزا دارا؛ حاكم زنجان ساخته شده و در زیر مقرنس‌كاری كتیبه‌ای به خط نستعلیق وجود دارد. در ساقه گنبد مضامینی دال بر اسامی معماران و مرمتگران دوران قاجار نوشته شده است. این بقعه در گذشته توسط دیواری از لاشه سنگ محصور بوده است.
در ورودیِ این مجموعه محدثاتی وجود دارد كه شامل اطاق‌های نگهبانی و سرایداری در طرفین آن است و دیوار اطاق‌ها از نمای بیرونی به طاق نماهایی تبدیل گردیده و در وسط آن عبارت الله، محمد، علی به خط كوفی معقل نوشته شده كه كلمات از تركیب آجر و كاشی فیروزه‌ای رنگ پدید آمده و در حاشیه طاق نماها عبارت لا اله الا الله تكرار گردیده است.هنوز هم بقایایی از اتاق های سرایداری و نگهبانی در این بنای زیبا باقی مانده است.
نحوه دسترسی
آدرس :زنجان – سلطانیه – یك كیلومتری گنبد سلطانیه
