كاروانسرای قزلق گرگان در ۳۷ كیلومتری جنوب شرقی شهر گرگان و در شرق جاده ارتباطی گرگان به شاه‌كوه در منطقه‌ای در حد فاصله گچیان و سفالی در كتل قزلق قرار دارد. كاروانسرای قزلق به عنوان نمونه‌ای از كاروانسراهای كوهستانی با مصالح سنگ و ملات گچ، آهك و ساروج در مسیر جاده قدیم استرآباد- شاهرود احداث شده است .
معماری بنا
سبك كاروانسرای قزلق سرپوشیده با پلان مستطیل شكل و با جهت شمالی- جنوبی است. این بنا دارای دالان و اتاق‌های متعدد است و ورودی آن از سمت شرقی بنا می‌باشد. با توجه به نقشه و مصالح به كار رفته احتمال زیادی وجود دارد كه این بنا متعلق به دوره صفویه باشد.ورودی بنا در جهت شمالی واقع شده است كه دارای طاق هلالی است و احتمالا در چوبی داشته است و به طرف داخل دارای دو پلكان سنگی است. در حد فاصل هر یك از حجره‌ها، جرزهای نگه دارنده‌ی سقف قرار دارد كه تقسیم‌كننده‌ی فضای داخلی نیز می باشد. آنچه جالب توجه است این است كه درون هریك از حجره‌ها، فضایی به منظور روشن كردن آتش تعبیه شده است تا گرمای فضای داخلی حجره ها را در فصل سرما تأمین كند.
تاریخچه
با استناد به شواهد و مدارك تاریخی و مطالعه‌ی یافته‌های باستان‌شناسی، می‌توان گفت كه منطقه‌ی قزلق در دوره‌های گذشته از رونق و شكوفایی خاصی برخوردار بوده است و به دلیل عبور و مرور كاروان‌های تجارتی و سیاحتی از آن منطقه و ایجاد ارتباط میان دشت گرگان با جاده های اصلی قدیمی واقع در فلات مركزی و جاده‌ی خراسان بزرگ، اهمیت بسزایی داشته است. متاسفانه به دلایل گوناگون از جمله تغییر مسیر راه‌های كاروانی در دوره های متأخر، از عظمت و شكوه آن كاسته شد.
كاروانسرای قزلق با توجه به عملكرد و كارایی آن و نوع پلان و سبك ساخت، جزو كاروانسراهای بین راهی كوهستانی سرپوشیده محسوب می‌شود كه قابل مقایسه با كاروانسرای « شبلی» در گردنه‌ی شبلی آذربایجان، كاروانسرای «امامزاده هاشم» در در گردنه‌ی امامزاده هاشم در جاده‌ی هراز و كاروانسرای «گدوك» در جاده‌ی فیروزكوه است كه در حكومت صفویان ساخته شده اند و در دوره‌های بعدی، به ویژه در دوره‌ی قاجاریه، مرمت و مورد استفاده قرار گرفته‌اند .
ثبت ملی
كاروانسرای قزلق به لحاظ استفاده از مصالح بوم آورد، اجرای طاق‌های گهواره‌ای و جناغی و اصل قرینه سازی در نوع خود در منطقه بی‌نظیر است. این بنا با توجه به ویژگی های منحصر به فردش، در سال ۱۳۷۹ به شماره ۲۹۰۳ در آثار ملی كشور به ثبت رسیده است.
نحوه دسترسی
آدرس :گلستان – گرگان ۳۵ كیلومتری جنوب گرگان
